Rozliczanie należności mediatora w postępowaniu mediacyjnym wszczętym na podstawie postanowienia sądu – wczoraj i dziśdr hab. Aneta Arkuszewska
profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1323-4490
Rozliczanie należności mediatora w postępowaniu mediacyjnym wszczętym na podstawie postanowienia sądu – wczoraj i dziś
W artykule omówiono zasady rozliczania należności mediatorów w postępowaniu mediacyjnym, wszczętym na podstawie postanowienia sądu, przez 20 lat obowiązywania instytucji mediacji cywilnej w polskim systemie prawnym, tj. od 10.12.2005 r. do dziś. Wyróżniono cztery kluczowe okresy rozwoju tych przepisów, z których każdy wprowadzał nowe rozwiązania i modyfikacje w zakresie zasad rozliczania należności mediatora. Pierwszy to czas od wejścia w życie przepisów o mediacji, tj. od 10.12.2005 r. do nowelizacji z 10.09.2015 r., obowiązującej od 1.01.2016 r. Następny rozpoczynający się od 2016 r., a kończący się nowelizacją dokonaną przez ustawę z 4.07.2019 r., obowiązującą w omawianym zakresie do 20.08.2019 r. Trzeci okres – od 21.08.2019 r. do 30.06.2023 r., a ostatni, najnowszy okres, to czas od 1.07.2023 r. do dnia dzisiejszego.
Słowa kluczowe: należności mediatora, zasady rozliczania, koszty mediacji
dr hab. Aneta Arkuszewska
Professor at the University of Rzeszów, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1323-4490
Calculation and settlement of mediators’ fees in court-ordered mediation proceedings – past and present
The article discusses the principles of calculating and settling mediators’ fees in mediation proceedings initiated by a court order over the 20-year existence of civil mediation in the Polish legal system, from December 10, 2005, to the present. Four key periods of regulatory development are identified, each introducing new solutions and modifications in the rules governing mediators’ fees.
The first period spans from the enactment of mediation provisions on December 10, 2005, to the amendment of September 10, 2015, which came into force on January 1, 2016. The second period lasted from 2016 until the amendment introduced by the Act of July 4, 2019, which remained in force in this regard until August 20, 2019. The third period covers August 21, 2019, to June 30, 2023, while the fourth and most recent period extends from July 1, 2023, to the present.
Keywords: mediator fees, calculation rules, mediation costs
Bibliografia / References
Arkuszewska A., Informatyzacja postępowania arbitrażowego, Warszawa 2019.
Arkuszewska A., Rozliczanie należności mediatora po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2020/4.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, LEX 2023.
Flaga-Gieruszyńska K., Problem sprawności i efektywności postępowania arbitrażowego, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/4.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Komentarz, Legalis 2019.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2023.
Gonera K., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, LEX 2011.
Górski A., Walentynowicz L., Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz, LEX 2008.
Klich A., Ziemianin K. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Legalis 2020.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum 1982.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego. Część I. Art. 1–507 z komentarzem, Warszawa–Poznań–Kraków 1938.
Lewandowski M., Problematyka bezpłatnej pomocy prawnej w RP na tle prawa do sądu, „Monitor Prawniczy” 2009/21.
Piłejko K., Prakseologia – nauka o sprawnym działaniu, Warszawa 1976.
Pszczołowski T., Organizacja od dołu i od góry, Warszawa 1982.
Pszczołowski T., Zasady sprawnego działania, Warszawa 1982.
Skibińska M., Koszty mediacji w sprawach cywilnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/3.
Skibińska M., Mediacja po reformie k.p.c. Komentarz praktyczny, LEX 2023.
Torbus A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Uliasz M. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, LEX 2024.
Zembrzuski T., Przyznanie prawa ubogich w postępowaniu cywilnym [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, LEX 2011.
dr hab. Andrzej Jarocha, prof. UAM
Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8053-8892
Zwolnienie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od kosztów sądowych
Funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości jest związane z koniecznością zaliczkowego ponoszenia przez Skarb Państwa istotnych wydatków. Ich rozliczenie przez strony toczącego się postępowania dokonuje się zasadniczo poprzez obowiązek uiszczania kosztów sądowych,. Uiszczenie należnej opłaty sądowej jest warunkiem wywołania przez nie skutków procesowych, ponieważ ponoszenie kosztów sądowych przez uczestników postępowania kompensuje wydatki ponoszone przez Skarb Państwa na utrzymanie i działalność organów wymiaru sprawiedliwości.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych to środek dopuszczenia do sądu i w tym kontekście należy dokonywać interpretacji stosownych przepisów odnoszących się do zasad i trybu jego przyznawania przez sąd.
Zagwarantowaniu prawa do sądu służy prawo domagania się przez stronę uzyskania zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.
W aktualnie obowiązującym stanie prawnym sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie oraz że jej wspólnicy nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki.
Przeprowadzona w artykule analiza obowiązującego prawa odnoszącego się do tytułowego zagadnienia prowadzi między innymi do wniosku, że jego treść burzy wymaganą systemową spójność przepisów znajdujących się w różnych aktach prawnych, nie zawiera koniecznych wskazówek odnośnie do tego, jak interpretować jego treść, a także do tego, za pomocą jakich środków dowodowych spółka z ograniczoną odpowiedzialnością występująca o zwolnienie od kosztów sądowych ma wykazać „brak możliwości pokrycia obciążających ją kosztów przez wspólników”.
Słowa kluczowe: koszty sądowe, zwolnienie osób prawnych od kosztów sądowych, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, odpowiedzialność wspólnika spółki z o.o. za zobowiązania spółki
dr hab. Andrzej Jarocha, Professor at AMU
Department of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań (AMU), Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8053-8892
Exemption of a limited liability company from court costs
The operation of the judiciary involves the necessity for the State Treasury to cover substantial expenses in advance. These expenses are generally settled by the parties involved in the proceedings through the obligation to pay court costs. The payment of the required court fees is a prerequisite for triggering procedural effects, as the costs incurred by the participants compensate for the expenses borne by the State Treasury for maintaining and operating the judicial system.
The exemption from court costs serves as a means of ensuring access to the courts, and the relevant provisions concerning the principles and procedure of granting such exemptions should be interpreted within this framework. The right of access to a court is guaranteed by the ability of a party to request an exemption from court costs.
Under the current legal framework, a court may grant a limited liability company an exemption from court costs if it demonstrates that it lacks sufficient resources to pay them and that its partners do not have the financial means to increase the company's assets or provide it with a loan.
The analysis of the current legal framework related to this issue, as presented in the article, leads to the conclusion that the existing provisions disrupt the necessary systemic coherence among various legal acts, lack the necessary guidance on how they should be interpreted, and fail to specify what types of evidence a limited liability company must present to prove that its partners are unable to cover its financial obligations.
Keywords: court costs, exemption of legal persons from court costs, limited liability company, liability of an LLC shareholder for company obligations
Bibliografia / References
Allerhand M., Kodeks handlowy. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Bielsko-Biała 1992.
Apołłow K., Prawo ubogich w świetle doktryny i praktyki, Warszawa–Kraków 1938.
Banaszewska A., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Legalis 2019.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2023.
Dąbrowski P., Szpoper D., „Prawo ubogich” w postępowaniu cywilnym w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2019/1, vol. LXVI.
Dziurzyński T., Fenichel Z., Honzatko M., Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1994.
Feliga P., Uliasz M., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, Warszawa 2020.
Gronowska B., Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 10 stycznia 2006 r. w sprawie Teltronic–CATV przeciwko Polsce (dot. kwestii wysokości opłat sądowych a skuteczności prawa dostępu do sądu), „Prokuratura i Prawo” 2006/3.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Komentarz do art. 1–300 k.s.h., Warszawa 2010.
Koch A. [w:] Prawo handlowe. Spółki handlowe. Umowy gospodarcze, red. A. Koch, J. Napierała, Kraków 2002.
Kruszelnicki Ś., Jonsik W., Prawo ubogich w postępowaniu sądowem, Poznań 1935.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Litwińska-Werner M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007.
Pabis R., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J. Bieniak, Legalis 2024.
Pyzioł W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008.
Rachwał A. [w:] System prawa handlowego, t. 2, Prawo spółek handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2012.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1998.
Stasiak J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Stasiak J., Zwolnienie od kosztów sądowych, Warszawa 2010.
Szajkowski A., Tarska M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do artykułów 151–300, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J, Szwaja, Warszawa 2005.
dr Marcin Kostwiński
adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707
Obciążenie strony kosztami procesu w kontekście nielojalnych praktyk dotyczących dobrowolnego rozwiązania sporu
Artykuł porusza problematykę obciążania stron kosztami procesu na zasadzie winy w sytuacji, gdy strony zachowują się nielojalnie w kontekście podjęcia próby dobrowolnego rozwiązywania sporu. Dokonano w nim analizy przepisów regulujących sankcje związane z niewłaściwym zachowaniem strony przed wytoczeniem powództwa oraz w toku postępowania. Artykuł zawiera ocenę aksjologiczną obecnej regulacji oraz propozycje kierunków niektórych zmian.
Słowa kluczowe: koszty procesu, ugodowe rozwiązanie sporu, postępowanie w sprawach gospodarczych, postępowanie z udziałem konsumentów
dr Marcin Kostwiński
Assistant Professor, Department of Civil Procedure I, Faculty of Law and Administration, University of Lodz; Attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707
Allocation of litigation costs in the context of unfair practices in voluntary dispute resolution
The article examines the allocation of litigation costs based on fault in cases where parties engage in unfair conduct in the context of voluntary dispute resolution. It analyzes legal provisions governing sanctions for a party’s misconduct both prior to filing a lawsuit and during the proceedings. The article offers an axiological evaluation of the current regulations and suggests possible directions for legal amendments.
Keywords: litigation costs, amicable dispute resolution, commercial proceedings, consumer proceedings
Bibliografia / References
Anioł E., Błaszczak A., Upowszechnienie instytucji mediacji i zasada dobrowolności postępowania mediacyjnego w świetle zmian regulacji prawnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/1.
Arkuszewska A. [w:] System postępowania cywilnego, t. 3B, red. K. Flaga-Gieruszńska, P. Osowy, Warszawa 2024.
Bukowski T., Rozstrzyganie o kosztach procesu cywilnego, Warszawa 1971.
Cieślak S., Aksjologiczne uzasadnienie postępowań odrębnych w procesie cywilnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Cieślak S., Zagadnienia wprowadzające do struktury systemu procesowego cywilnego [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, cz. 3, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Cieślak S., Założenia aksjologiczne postępowania cywilnego – propozycja sformułowania kryteriów aksjologicznej oceny regulacji procesowej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Chrapoński D., Postępowanie cywilne z udziałem konsumentów w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 9.03.2023 r., „Palestra” 2023/8.
Dolniak P., Dobrowolny charakter mediacji w sprawach cywilnych – rozważania w przedmiocie nieskuteczności polskich regulacji na tle rozwiązań włoskich i greckich, „Przegląd Sądowy” 2024/1.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Feliga P., Sprawiedliwe załatwienie sprawy gospodarczej jako cel odrębności postępowania w sprawach gospodarczych (art. 4581–45813 KPC) [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2024.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2011.
Flaga‑Gieruszyńska K. [w:] Postępowanie w sprawach gospodarczych. Komentarz do wybranych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, red. K. Flaga‑Gieruszyńska, Legalis 2021.
Gajda-Roszczynialska K., Czy potrzebne jest w polskim procesie cywilnym nowe postępowanie odrębne – „postępowanie z udziałem konsumentów”?, „Polski Proces Cywilny” 2023/4.
Gil I. [w:] System postępowania cywilnego, t. 3B, red. K. Flaga-Gieruszńska, P. Osowy, Warszawa 2024.
Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie sporne, Kraków 1933.
Gudowski J., Tradycja, postęp i coś jeszcze. Czy Konstytucja uratuje Kodeks postępowania cywilnego? [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian 2019, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2023.
Jakubecki A., Jednolitość czy różnorodność postępowania cywilnego? Optymalny model kodeksu postępowania cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Jarocha A., Zła wiara uczestnika przedprocesowej próby dobrowolnego rozwiązania sporu w sprawie gospodarczej (art. 45812 KPC) [w:] Ius civile vigilantibus scriptum est. Księga jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka, red. J. Haberko, J. Grykiel, K. Mularski, Warszawa 2022.
Kostwiński M., Czy postępowanie z udziałem konsumentów (art. 45814 i n. k.p.c.) „krzyżuje się” z postępowaniem w sprawach gospodarczych (art. 4581 i n. k.p.c.)?, „Polski Proces Cywilny” 2023/4.
Kostwiński M., Postępowanie w sprawach gospodarczych [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, cz. 4, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Krakowiak M., Suma przymusowa w polskim postępowaniu cywilnym, Warszawa 2017.
Machnij M., Kilka uwag o kosztach sądowych i kosztach procesu, „Monitor Prawniczy” 2002/17.
Mendrek A., Koszty procesu w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r., „Palestra” 2019/11–12.
Mendrek A., Orzekanie o kosztach procesu cywilnego, Sopot 2015.
Mendrek A., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – uwagi w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2022/8.
Obrębski R., Przedprocesowe czynności pojednawcze w sprawach gospodarczych (uwagi na tle art. 47912 k.p.c.), „Przegląd Prawa Handlowego” 1996/2.
Strus-Wołos M., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – czy potrzebne jest procesowe wzmocnienie ochrony konsumenta?, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Szwaja J., Jasińska K., Mediacja w postępowaniu cywilnym: czy wciąż dobrowolna?, „Monitor Prawniczy” 2017/7.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza ochrona konsumenta w procesie cywilnym?, „Palestra” 2023/8.
dr hab. Michał Krakowiak, profesor UŁ
Katedra Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6212-5517
Zasada słuszności w rozliczaniu kosztów procesu cywilnego w świetle obowiązujących przepisów i praktyki sądowej
Celem artykułu jest przedstawienie podstawy normatywnej oraz praktyki stosowania jednej z zasad, kształtującej zagadnienie rozliczania pomiędzy stronami poniesionych przez nie kosztów postępowania – zasady słuszności [art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.)]. Punktem wyjścia podjętych rozważań jest istota i zakres kosztów procesu oraz charakter prawny zasady odpowiedzialności za wynik procesu z art. 98 § 1 k.p.c., która ma podstawowe znaczenie dla określenia, kto powinien zwrócić koszty postępowania stronie przeciwnej. Następnie prowadzona analiza koncentruje się wokół podstaw prawnych zastosowania wyjątku od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, czyli zasady słuszności oraz stanowiska judykatury w omawianej kwestii. Mając na uwadze zbliżoną regulację prawną, która obowiązuje we włoskim postępowaniu cywilnym, odwołano się do dorobku przedstawicieli doktryny włoskiej w aspekcie stosowania słuszności w rozstrzyganiu przez sąd o zwrocie kosztów procesu cywilnego. Zaprezentowane w artykule rozważania stanowią podstawę do sformułowania wniosku o odejście od wyjątkowego charakteru regulacji art. 102 k.p.c. i błędnego rozszerzania zakresu jej stosowania przez sądy.
Słowa kluczowe: proces cywilny, powód, pozwany, odpłatność procesu, koszty procesu, koszty sądowe, zasady rozliczania kosztów postępowania, słuszność, zasady współżycia społecznego
dr hab. Michał Krakowiak, Professor at the University of Łódź
Department of Civil Procedure I, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6212-5517
The principle of equity in the allocation of civil litigation costs in light of applicable law and judicial practice
The aim of this article is to present the normative basis and practical application of one of the principles shaping the allocation of litigation costs between parties—the principle of equity [Article 102 of the Polish Code of Civil Procedure (CPC)]. The starting point of the analysis is the nature and scope of litigation costs, as well as the legal character of the principle of liability for the outcome of the proceedings under Article 98 § 1 CPC, which is fundamental in determining who should reimburse the opposing party for the costs of the proceedings. The analysis then focuses on the legal grounds for applying the exception to the principle of liability for the outcome of the proceedings, namely the principle of equity, as well as the position of the judiciary on this matter. Considering the similar legal framework in Italian civil procedure, reference is made to the contributions of Italian legal scholars regarding the application of equity in judicial decisions on the reimbursement of civil litigation costs. The considerations presented in the article form the basis for the conclusion that the exceptional nature of Article 102 CPC should be abandoned, and that courts have been erroneously expanding the scope of its application.
Keywords: civil procedure, plaintiff, defendant, litigation costs, court fees, principles of cost allocation in proceedings, equity, principles of community life
Bibliografia / References
Bladowski B., Metodyka pracy sędziego cywilisty, Kraków 2005.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2023.
Bukowski T., Rozstrzyganie o kosztach procesu cywilnego, Warszawa 1971.
Bukowski T., W sprawie stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu cywilnego, „Nowe Prawo” 1962/5.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2011.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. III A. Olaś, Warszawa 2024.
Feliga P. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, Warszawa 2024.
Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie sporne, Kraków 1933.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński, Warszawa 2023.
Jasiński J., Standardy prawne Rady Europy. Zalecenia, t. 4, Sądownictwo. Organizacja – Postępowanie – Orzekanie, Warszawa 1998.
Korzan K., Koszty postępowania cywilnego a nakłady państwa na utrzymanie wymiaru sprawiedliwości, Gdańsk 1992.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1997.
Krajewski J., Orzeczenia sądowe oraz koszty procesu (art. 316–366 oraz art. 98–124 k.p.c.), Centralne Zaoczne Studium Nowego Prawa Procesowego (K.P.C.), Zrzeszenie Prawników Polskich, Zarząd Okręgów w Warszawie i w Katowicach 1965/66, nr 55.
Krakowiak M., Zmiany w zakresie ogłaszania i uzasadniania orzeczeń a prawo do rzetelnego procesu [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, „Jurysprudencja” 2020/14.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego. Część I. Art. 1–507. Z komentarzem, Poznań 1938.
Kuchnio M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. nauk. O.M. Piaskowska, Warszawa 2024.
Limongi B., Alle Sezioni Unite la questione della condanna alle spese dell’attore la cui domanda sia stata accolta in misura notevolmente inferiore al. petitum (Cass., sez. III, ord. int. 14 ottobre 2021, n. 28048), https://www.judicium.it/wp-content/uploads/2021/11/Limongi.pdf (dostęp: 2.11.2024 r.).
Litewski W., Rzymski proces cywilny, Kraków 1988.
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1990.
Luiso F.P., Diritto processuale civile. Vol. I. Principi generali, Milano 2011.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Misiurek G. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Monteleone G., Diritto processuale civile. Volume 1. Disposizioni generali. I processi di cognizione di primo grado. Le impugnazioni, Milano 2018.
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze, Warszawa 2004.
Picardi N., Manuale del processo civile, Milano 2019.
Piekarski M., Wilewski M., Z problematyki kosztów procesu cywilnego, „Palestra” 1967/1.
Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.
Rafacz J., Dawny proces polski, Warszawa 1925.
Resich Z. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2009.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1998.
Smyczek-Gołębiewska S., Kategoria słuszności w polskim orzecznictwie sądowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021/4.
Sorysz M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1A, Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego: ustrój sądów cywilnych, postępowanie sporne, Wilno 1932.
Weber A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Zbiór aktualnych pytań prawnych rozstrzygniętych przez Komitet Redakcyjny „Polskiego Procesu Cywilnego”, w oprac. J.J. Litauera i W. Święcickiego, Łódź 1949.
Wengerek E., Przegląd orzecznictwa SN w zakresie postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1961/3.
Więzowska B., Odpowiedzialność cywilna na zasadzie słuszności, Warszawa 2009.
Wróblewski J., Słuszność w systemie prawa polskiego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1970/1.
dr Aneta Mendrek
adiunkt, Katedra Prawa Cywilnego, Gospodarczego i Prywatnego Międzynarodowego, Instytut Prawa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; starszy wykładowca, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1987-8070
Racjonalność proceduralna wybranych unormowań kosztów procesu cywilnego
W artykule przedstawiono unormowania związane z limitowaniem maksymalnej wysokości wydatków składających się na koszty procesu i oceniono je z perspektywy racjonalności proceduralnej, w tym proporcjonalności i funkcjonalności rozwiązań oraz ich przewidywalności i spójności. Autorka zwróciła uwagę, że ustalenie w rozporządzaniach rażąco nieadekwatnych, zaniżonych stawek wynagrodzeń pełnomocników jest niezgodne z kryteriami racjonalności proceduralnej, a wręcz godzi w istotę prawa do sądu.
Słowa kluczowe: koszty procesu, sprawiedliwość proceduralna, zasada proporcjonalności
Dr Aneta Mendrek
Assistant Professor at the Department of Civil, Commercial and Private International Law at the Institute of Law of the Cracow University of Economics, lecturer at the Department of Civil Procedure at the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University, an advocate, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1987-8070
Procedural rationality of selected civil litigation cost regulations
This article examines regulations concerning the limitation of maximum expenses constituting litigation costs and evaluates them from the perspective of procedural rationality, including the proportionality, functionality, predictability, and coherence of these solutions. The author highlights that establishing grossly inadequate and excessively low attorneys’ fee rates in regulations contradicts the criteria of procedural rationality and, in fact, undermines the essence of the right to a fair trial.
Keywords: litigation costs, costs of proceedings, procedural fairness, procedural justice, principle of proportionality
Bibliografia / References
Cieślak S., Założenia aksjologiczne postępowania cywilnego – propozycja sformułowania kryteriów aksjologicznej oceny regulacji procesowej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4.7.2019 r., red. S. Cieślak, „Jurysprudencja” 2020/14.
Demendecki T., Rozstrzyganie o kosztach w procesowym postępowaniu cywilnym rozpoznawczym, w świetle polskiej regulacji kodeksowej. Studium teoretycznoprawne, Lublin 2011.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Eysymontt M., Parafianowicz J. [w:] Prawo o adwokaturze. Komentarz, red. P.F. Piesiewicz, Warszawa 2023.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2024.
Gapska E., Koszty postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Gonera K., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, Warszawa 2011.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński, Warszawa 2023.
Lemkowski M., Roszczenie o zapłatę kosztów sądowych [w:] M. Lemkowski, Odsetki cywilnoprawne, LEX 2007.
Manowska M., Rafalska A., Koszty procesu i koszty sądowe w postępowaniu cywilnym, LEX 2017.
Marciniak D., Charakter prawny roszczenia o zwrot kosztów postępowania – uwagi na tle uchwały SN z 20.05.2011 r. (III CZP 16/11), „Palestra” 2016/7–8.
Marcinkowski A., Czy o zasądzeniu kosztów procesu decydują wyłącznie przepisy proceduralne?, „Palestra” 1997/7–8.
Marszałkowska-Krześ E., Krześ S., Odsetki od kosztów sądowych, „Rzeczpospolita” z 21.02.1996 r.
Mendrek A., Dopuszczalność zasądzania ustawowych odsetek za opóźnienie w zwrocie kosztów procesu [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
Mendrek A., Koszty postępowania mediacyjnego [w:] Mediacja w praktyce mediatora i pełnomocnika, red. C. Rogula, A. Zemke-Górecka, Warszawa 2021.
Mendrek A., Koszty procesu w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego – postulaty de lege ferenda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Mendrek A., Koszty procesu w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4 lipca 2019 r., „Palestra” 2019/11–12.
Mendrek A., Orzekanie o kosztach procesu cywilnego, Sopot 2015.
Olaś A., Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2024.
Prażmowska M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 stycznia 1996 r., III CZP 1/96, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1998/4.
Rystał D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Szanciło, Legalis 2023.
Skibińska M., Mediacja po reformie KPC, LEX 2023.
Szczepaniak R., W zaklętym kręgu podziału na prawo publiczne i prywatne, „Studia Prawa Prywatnego” 2015/3–4.
Trela J. [w:] Prawo o adwokaturze. Komentarz, red. P. Kruszyński, Warszawa 2016.
Uliasz M. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, Warszawa 2024.
Zieliński A., Glosa do uchwały SN z 10.02.1995 r. (III CZP 8/95), „Palestra” 1996/1–2.
Zieliński A., Odsetki od kosztów sądowych, „Rzeczpospolita” z 11.03.1996 r.
Zieliński A., Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Legalis 2024.
dr Arkadiusz Sadza
adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; sędzia Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255
Opłata egzekucyjna w wypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego
Zgodnie z art. 30 ustawy o kosztach komorniczych w razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego komornik pobiera od wierzyciela opłatę stosunkową w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. W artykule przedstawiono przykładowe sytuacje, w których możliwe jest uznanie, że postępowanie egzekucyjne wszczęto w sposób oczywiście niecelowy oraz omówiono problemy praktyczne, które mogą wiązać się ze stosowaniem wspomnianego przepisu. Podjęto również próbę odpowiedzi na pytanie, czy przepis ten wymaga dokonania w nim zmian przez ustawodawcę.
Słowa kluczowe: opłata, wierzyciel egzekwujący, komornik, niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Dr. Arkadiusz Sadza
Assistant Professor, Department of Civil Procedure and International Commercial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin; Judge at the District Court Lublin-Zachód in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255
Enforcement fee in cases of unjustified initiation of enforcement proceedings
According to Article 30 of the Polish Act on Enforcement Costs, in cases of clearly unjustified initiation of enforcement proceedings, the court enforcement officer (bailiff) collects a proportional fee from the creditor amounting to 10% of the enforced claim. This article presents examples of situations where enforcement proceedings may be considered clearly unjustified and discusses practical issues related to the application of this provision. It also explores whether legislative amendments to this regulation are necessary.
Keywords: enforcement fee, enforcing creditor, bailiff, unjustified initiation of enforcement proceedings
Bibliografia / References
Bierecki D., Nowe regulacje przedawnienia roszczeń, „Rejent” 2018/10.
Bieżuński M., Bieżuński P., Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz, Warszawa 2011.
Bieżuński P., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2022 roku, III CZP 21/22, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/1.
Blus P., Sławicki P., Opłata egzekucyjna w przypadku złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji po śmierci dłużnika. Glosa do uchwały SN z dnia 27 stycznia 2022 r., III CZP 36/22, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/3.
Bródka J., Złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji po śmierci dłużnika jako przykład oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Glosa do uchwały SN z 27.01.2022 r. (III CZP 36/22), „Palestra” 2024/1.
Cieślak S., Przedawnienie roszczenia a oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 2022 r., III CZP 91/22, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/2.
Cieślak S., Założenia aksjologiczne postępowania cywilnego – propozycja sformułowania kryteriów aksjologicznej oceny regulacji procesowej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Drembkowski P. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. P. Drembkowski, Warszawa 2024.
Dubiel M., Niecelowość wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec zgonu dłużnika – ewolucja zagadnienia w świetle zmian orzecznictwa, „Prokuratura i Prawo” 2023/3.
Dziewulska M., Oczywista niecelowość wszczęcia postępowania egzekucyjnego w przypadku zgonu dłużnika przed wszczęciem tego postępowania, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2022/6.
Jagieła J., Opłaty komornicze i zakres ich miarkowania w świetle ustawy o kosztach komorniczych [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych i ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Kamieński G., Stosowanie sankcji kosztowej (art. 30 u.k.k.) w praktyce komorniczej – cz. I, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2021/8.
Kamieński G., Stosowanie sankcji kosztowej (art. 30 u.k.k.) w praktyce komorniczej – cz. II, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2021/9.
Kamińska-Krawczyk K., Koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego, Warszawa 2016.
Klonowski M. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. R. Reiwer, Warszawa 2021.
Kłoda M., Problematyka międzyczasowa zmiany przepisów o przedawnieniu z 2018 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/8.
Kostwiński M., Ochrona dłużnika przed zaspokojeniem przedawnionych roszczeń [w:] Aksjologia egzekucji sądowej. W poszukiwaniu optymalnego poziomu ochrony praw wierzyciela i dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym, red. S. Cieślak, Sopot 2022.
Krakowiak M., Wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko nieżyjącemu dłużnikowi a opłata egzekucyjna należna komornikowi sądowemu – glosa – III CZP 36/22, „Monitor Prawniczy” 2022/17.
Kunicki I., Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, Warszawa 2018.
Machnikowski P., Nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń, „Przegląd Sądowy” 2018/9.
Marciniak A., Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz, Warszawa 2014.
Mendrek A., Koszty komornicze w świetle nowelizacji z 9.3.2023 r., „Monitor Prawniczy” 2023/9.
Michalska-Marciniak M., Głos w dyskusji dotyczącej zagadnienia, czy śmierć dłużnika stanowi wypadek oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/7.
Pietrzyk M., Opłata egzekucyjna należna w razie upadku tytułu wykonawczego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/3.
Płowik K., Opłaty egzekucyjne obciążające wierzyciela w toku postępowania egzekucyjnego ze świadczenia pieniężnego, „Monitor Prawniczy” 2022/7.
Popkiewicz T., Postępowanie cywilne – egzekucja sądowa – brak zdolności sądowej dłużnika – pozbawienie przez komornika opłaty egzekucyjnej. Glosa do uchwały SN z dnia 17 grudnia 2010 r., III CZP 93/10, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2012/2.
Rodzynkiewicz M., O sprzeczności z Konstytucją RP daniny pobieranej od wierzycieli w razie bezskuteczności egzekucji, „Monitor Prawniczy” 2020/17.
Sadza A., Obniżenie opłaty egzekucyjnej na wniosek wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym przed dniem wejścia w życie ustawy o kosztach komorniczych, „Monitor Prawniczy” 2021/5.
Simbierowicz M., Skoczylas T. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa kosztach komorniczych. Komentarz, red. M. Simbierowicz, M. Świtkowski, Warszawa 2023.
Skawiński F., Oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 30 ustawy o kosztach komorniczych, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2022/CXXIX.
Słabuszewski R., Obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową w przypadku złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji co do osoby zmarłej, „Monitor Prawniczy” 2024/7.
Szachta J., Wniosek o wszczęcie egzekucji złożony po ogłoszeniu upadłości a opłata stosunkowa określona w art. 30 ustawy o kosztach komorniczych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 stycznia 2022 r., III CZP 21/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/1.
Świeczkowski J., Niecelowość wszczęcia postępowania egzekucyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Torbus A., Wybrane zagadnienia badania przez komornika upływu terminu biegu przedawnienia w postępowaniu egzekucyjnym [w:] Efektywność egzekucji sądowej w świetle kolejnej zmiany Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonej ustawą z 9.3.2023 r., red. K. Markiewicz, Warszawa 2024.
Uliasz M., Opłaty egzekucyjne według ustawy o kosztach komorniczych [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych i ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Uliasz M. [w:] System postępowania cywilnego, t. 8, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2021.
Uliasz M. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz, red. R. Fronczek, W. Grajdura, Warszawa 2024.
Wojewoda M., Kostwiński M., Uwzględnianie przedawnienia z urzędu w postępowaniu cywilnym (w kontekście dochodzenia roszczeń odsetkowych), „Monitor Prawniczy” 2021/9.
Żukowski A., Koszty oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2024/9.
dr Bartosz Sierakowski
Instytut Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego oraz Badań nad Niewypłacalnością, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1212-1729
Koszty komornicze a obowiązek przelania do masy upadłości sum uzyskanych w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu z pogranicza postępowania egzekucyjnego i postępowania upadłościowego. Skutkiem ogłoszenia upadłości egzekwowanego dłużnika jest zawieszenie, a następnie umorzenie postępowań egzekucyjnych skierowanych do majątku tworzącego masę upadłości. Jako jedną z konsekwencji tej zasady ustawodawca przyjął, że sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze niewydane, przelewa się do masy upadłości po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości (art. 146 ust. 2 Prawa upadłościowego). Na tle tej regulacji w doktrynie i orzecznictwie powstał spór co do zakresu obowiązku polegającego na przekazaniu sum pieniężnych do masy upadłości. Celem artykułu jest w pierwszej kolejności ustalenie adresata tego obowiązku i formy, w jakiej należy ten obowiązek zrealizować, a następnie jego zakresu przedmiotowego. W artykule postawiono tezę, że koszty komornicze związane z wyegzekwowaniem sum pieniężnych, do których odnosi się przepis art. 146 ust. 2 Prawa upadłościowego, podlegają zaspokojeniu w ramach postępowania upadłościowego na takich samych zasadach co koszty postępowania upadłościowego, czyli z najwyższym pierwszeństwem.
Słowa kluczowe: postępowanie upadłościowe, postępowanie egzekucyjne, masa upadłości komornik, syndyk
Dr Bartosz Sierakowski
Institute of Bankruptcy and Restructuring Law and Insolvency Research, Lazarski University in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1212-1729
Costs of the enforcement authority and the obligation to transfer to the bankruptcy estate amounts obtained in suspended enforcement proceedings
This article addresses an issue at the intersection of enforcement proceedings and bankruptcy proceedings. The declaration of bankruptcy of an enforced debtor results in the suspension and subsequent discontinuation of enforcement proceedings directed at assets forming part of the bankruptcy estate. As a consequence of this principle, the legislator has established that funds obtained in suspended enforcement proceedings but not yet disbursed must be transferred to the bankruptcy estate once the bankruptcy declaration becomes final (Article 146(2) of the Polish Bankruptcy Law). In light of this regulation, a dispute has arisen in legal doctrine and case law regarding the scope of the obligation to transfer these funds to the bankruptcy estate. The primary objective of this article is to determine the entity responsible for this obligation, the manner in which it should be executed, and the scope of the obligation itself. The article argues that enforcement costs related to the recovery of funds referred to in Article 146(2) of the Bankruptcy Law should be satisfied within bankruptcy proceedings under the same principles as bankruptcy proceeding costs, meaning they should be given the highest priority.
Keywords: bankruptcy proceedings, enforcement proceedings, bankruptcy estate, trustee in bankruptcy
Bibliografia / References
Cieślak S., Charakterystyka pojęć wierzytelności upadłościowej, wierzyciela upadłościowego oraz sposobu zaspokojenia wierzytelności upadłościowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/12.
Cieślak S., Długi masy upadłościowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 1996/5.
Cieślak S., Podział funduszów masy upadłości, Warszawa 2000.
Glabas M., Kwalifikowanie i zaspokajanie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, „Prawo Spółek” 1997/2.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2020.
Horosz P., Wierzytelności zabezpieczane prawami zastawniczymi w upadłości likwidacyjnej, Warszawa 2013.
Hrycaj A., Syndyk masy upadłości, Poznań 2006.
Hryniewiecki J., Krótki zarys polskiego prawa upadłościowego oraz polskiego prawa o postępowaniu układowym, Poznań 1939.
Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, LEX 2011.
Janda P., Opłata komornicza ustalona prawomocnym postanowieniem komornika jako koszt postępowania upadłościowego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2019/6.
Janda P., Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2023.
Kędzierski P., Zaspokojenie należności komornika sądowego w postępowaniu upadłościowym, „Monitor Prawa Handlowego” 2020/1.
Kohorewicz T., Zasada wyłączności postępowania upadłościowego, „Prawo Spółek” 2001/11.
Kościółek A., Obowiązek przelania do masy upadłości sum uzyskanych w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicate, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Olaś A., Pojęcie czynności egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym – cz. 1, „Polski Proces Cywilny” 2023/3 (52).
Reiwer R. (red.), Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, Warszawa 2021.
Sierakowski B., Zobowiązania masy upadłości, Warszawa 2023.
Sobkowski J., Istota i znaczenie upadłości w polskim systemie prawnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974/3.
Stanisławiszyn P., Skuteczność zabezpieczeń podatkowych ustanowionych przed ogłoszeniem upadłości po dacie ogłoszenia upadłości. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 21 kwietnia 2021 r. (I SA/Bk 79/21), „Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2021/12.
Świeboda Z., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2006.
Witosz A. (red.), Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2021.
Zienkiewicz D. (red.), Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2006.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2024.
dr Tomasz Strumiłło
adiunkt w Katedrze Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7229-2968
Kilka uwag o kosztach wykonania zabezpieczenia roszczenia
Problematyka dotycząca kosztów wykonania zabezpieczenia roszczenia wywołuje wiele wątpliwości. Regulacja opłaty od wniosku o wykonanie przez komornika zabezpieczenia roszczenia pieniężnego była kilkukrotnie zmieniana. Pozytywnie należy ocenić powrót do rozwiązania uzależniającego naliczenie opłaty stosunkowej od skuteczności zabezpieczenia. Wątpliwości budzi jednak wysokość tej opłaty oraz powiązanie jej z wartością mienia objętego zabezpieczeniem, a nie z wysokością roszczenia uprawnionego. Negatywnie należy ocenić brak wyraźnego uregulowania terminu na złożenie wniosku o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego powstałych lub ustalonych po zakończeniu postępowania w sprawie. Szeroko przyjmuje się dopuszczalność stosowania art. 745 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego w drodze analogii, mimo że kontrowersyjne jest zastosowanie analogii do określenia terminu ograniczającego prawa strony. Zaistniała sytuacja uzasadnia interwencję ustawodawcy.
Słowa kluczowe: wykonanie zabezpieczenia, koszty postępowania, koszty komornicze
dr Tomasz Strumiłło
Assistant Professor, Department of Civil Procedure I, Faculty of Law and Administration, University of Łódź; Legal Counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7229-2968
Some remarks on the costs of enforcing claim security
The issue of costs associated with the enforcement of claim security raises numerous doubts. The regulation concerning the fee for a bailiff’s enforcement of monetary claim security has been amended multiple times. The return to a solution that links the calculation of the proportional fee to the effectiveness of the security measure is a positive development. However, concerns remain regarding the amount of this fee and its connection to the value of the secured assets rather than the amount of the creditor’s claim. A major shortcoming is the lack of explicit regulation regarding the deadline for submitting a request for the reimbursement of costs incurred or determined after the conclusion of the main proceedings. The broad acceptance of applying Article 745 § 2 of the Polish Code of Civil Procedure by analogy is also problematic, as the use of analogy to determine a time limit restricting a party’s rights remains controversial. This situation justifies legislative intervention.
Keywords: enforcement of security, procedural costs, enforcement costs, bailiff’s costs
Bibliografia / References
Banaszewska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. III A. Olaś, Warszawa 2024.
Cieślak S., Postępowanie nakazowe [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, Część IV. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne. Postępowania przyspieszone, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Cieślak S., Założenia aksjologiczne postępowania cywilnego – propozycja sformułowania kryteriów aksjologicznej oceny regulacji procesowej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. III A. Olaś, Warszawa 2024.
Gęślicka U. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. R. Drembkowski, Warszawa 2024.
Jagieła J., Marciniak A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. 4, Komentarz. Art. 730–10951, Warszawa 2020.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 2, Art. 730–1217, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Jurzec-Jasiecka A., Termin do złożenia wniosku o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego na podstawie przepisu art. 745 § 1 k.p.c., „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2016/6.
Mendrek A., Koszty komornicze w świetle nowelizacji z 9.3.2023 r., „Monitor Prawniczy” 2023/9.
Muliński M., Jadłowski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 730–1217, red. J. Jankowski, S. Cieślak, Warszawa 2024.
Rystał D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217, t. 2, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 2, Art. 478–1217, red. M. Manowska, LEX 2022.
Uliasz M. [w:] R. Fronczek, W. Grajdura, M. Uliasz, Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz, Warszawa 2024.
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013.
Walasik M. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 5, Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, A. Jakubecki, Warszawa 2016.
Woźniak Z. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2012.
Zawistowski D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4,. Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
dr Sandra Zientalewicz
asystent w Katedrze Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; sędzia, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2695-9220
Aksjologia obowiązku zwrotu kosztów powstałych wskutek oczywiście nieuzasadnionej odmowy poddania się mediacji
Polski ustawodawca poszukuje rozwiązań, które skłonią strony do rezygnacji z postępowania sądowego na rzecz alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR). Jednym z takich rozwiązań jest upoważnienie sądu do dokonania oceny, że odmowa poddania się mediacji jest oczywiście bezzasadna, co w konsekwencji może skutkować sankcyjnym obciążeniem strony kosztami postępowania. Autorka bada, w jakich sytuacjach odmowę poddania się mediacji można uznać za oczywiście nieuzasadnioną oraz w jakim zakresie można obciążyć stronę kosztami postępowania, wynikającymi z nieudanej próby skierowania stron do mediacji.
Słowa kluczowe: mediacja, odmowa poddania się mediacji, mediacja sądowa, koszty procesu, koszty wywołane niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem
dr Sandra Zientalewicz
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings I, Faculty of Law and Administration, University of Lódz; judge, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2695-9220
The axiology of the obligation to reimburse costs incurred due to an obviously unjustified refusal to undergo mediation
The Polish legislator is seeking solutions to encourage parties to use alternative dispute resolution (ADR) methods. One such solution is the court’s power to assess whether a refusal to submit to mediation is clearly unjustified. Such an assessment can lead to the party being ordered to pay the costs of litigation. The author examines when a refusal to mediate can be considered clearly unjustified and to what extent a party can be ordered to cover litigation costs resulting from a failed attempt at mediation.
Keywords: mediation, refusal to submit to mediation, court mediation, litigation costs, costs caused by unprincipled or manifestly improper conduct
Bibliografia / References
Barabas M., Mediacja cywilna w polskim i włoskim systemie prawnym – próba porównania. Analiza pomysłu wprowadzenia obligatoryjnej mediacji cywilnej w Polsce, „Studia Iuridica” 2019/76.
Białecki M., Mediacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Chańko P., Kilka uwag o zatwierdzeniu ugody mediacyjnej przez sąd [w:] Aktualne problemy mediacji w Polsce, red. J. Smarż, P. Śwital, Radom 2024.
Dolniak P., Dobrowolny charakter mediacji w sprawach cywilnych – rozważania w przedmiocie nieskuteczności polskich regulacji na tle rozwiązań włoskich i greckich, „Przegląd Sądowy” 2024/1.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. cz. III, A. Olaś, Warszawa 2024.
Fiutak T., Arena mediatora, Warszawa 2020.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński. Warszawa 2023.
Indan-Pykno L., Instytucja mediacji i jej regulacja w systemie prawa polskiego [w:] Ugoda mediacyjna. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory ugód, red. L. Indan-Pykno, M. Indan-Pykno, Warszawa 2022.
Nordhelle G., Mediacja. Sztuka rozwiązywania konfliktów, Gdańsk 2010.
Rogala C., Nowy kształt postępowania mediacyjnego w świetle zmian Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Usus magister est optimus. Rozprawy prawnicze ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Kubasowi, red. B. Jelonek-Jarco, R. Kos, J. Zawadzka, Warszawa 2016.
Rystał D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–45816, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Skibińska M., Rola prawa i prawników w mediacjach rodzinnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2015/4.
Sławicki P., Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 27.9.2022 r. w zakresie polubownych metod rozwiązywania sporów, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2022/4.
Sobolewski P., Skutki prawne umowy o mediację, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/8.
Szwaja J., Jasińska K., Mediacja w postępowaniu cywilnym: czy wciąż dobrowolna?, „Monitor Prawniczy” 2017/7.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa 1981.
Włosińska A., Rozwiązywanie sporów cywilnych w drodze mediacji w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 10.9.2015 r., „Monitor Prawniczy” 2016/20.
prof. dr hab. Sławomir Cieślak
Kierownik Katedry Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1596-465X
Koszty zastępstwa procesowego w sprawie wszczętej powództwem wytoczonym zgodnie z art. 50537 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2024 r., III CZP 53/23
Analiza prawna uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2024 r. (III CZP 53/23), uwzględniająca również aksjologiczną płaszczyznę badania prawa procesowego, prowadzi do wniosku przeciwnego do wyrażonego w glosowanej uchwale. W sprawie wszczętej na podstawie art. 50537 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) sąd, orzekając o kosztach postępowania na wniosek strony, powinien uwzględnić koszty zastępstwa procesowego obejmujące wynagrodzenie za prowadzenie sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz wynagrodzenie za prowadzenie sprawy w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 50537 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. Za takim poglądem przemawia pozycja elektronicznego postępowania upominawczego w strukturze systemu procesu cywilnego i powiązania pomiędzy nim a pozostałymi postępowaniami procesowymi, konieczność zapewnienia minimalnego poziomu formalizmu procesowego, a także funkcjonalności i spójności wewnątrzsystemowej regulacji zawartej w art. 50537 § 2 k.p.c.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, koszty zastępstwa procesowego, elektroniczne postępowanie upominawcze
Prof. dr hab. Sławomir Cieślak
Head of the Department of Civil Proceedings I, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1596-465X
Costs of legal representation in a case initiated by an action brought pursuant to article 50537 § 2 sentence 1 of the Polish Code of Civil Procedure. A comment on the resolution of the Supreme Court of April 10, 2024 (III CZP 53/23)
The legal analysis of the Polish Supreme Court’s resolution of April 10, 2024 (III CZP 53/23), including the axiological aspects of procedural law, leads to a conclusion contrary to the one expressed by the Court. In a case initiated in accordance with Article 50537 § 2 sentence 1 of the Polish Code of Civil Procedure, the court deciding on the costs of the proceedings, at the request of a party, should include two attorney’s fees: one corresponding to the fee for conducting a case in electronic writ of payment proceedings, and the other equivalent to the proceedings initiated pursuant to Article 50537 § 2 sentence 1 of the Polish Code of Civil Procedure.
This conclusion is supported by the role of electronic writ of payment proceedings within the civil procedural system, the relationship between such proceedings and other procedural mechanisms, the necessity of ensuring a guaranteed level of procedural formalism, and the functionality and coherence of the regulation contained in Art. 50537 § 2 of the Polish Code of Civil Procedure.
Keywords: civil proceedings, costs of legal representation, electronic writ of payment proceedings
Bibliografia / References
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2023.
Cieślak S., Powiązania wewnątrzsystemowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Cieślak S., 2. Struktura procesu cywilnego. System postępowań procesowych [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, red. T. Ereciński, t. 2, cz. 3, Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne w szczególnych kategoriach spraw, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Cieślak S., Założenia aksjologiczne postępowania cywilnego – propozycja sformułowania kryteriów aksjologicznej oceny regulacji procesowej [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz do nowelizacji. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 459–1217, t. 2, red. T. Szanciłło, Legalis 2023.
Feliga P. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, Warszawa 2015.
Goździaszek Ł. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Jankowski J., Przebieg postępowania egzekucyjnego, upadłościowego i układowego, Kraków 1999.
Kostwiński M., Merytoryczne rozpoznanie sprawy w procesie cywilnym w ramach konstrukcji odwrócenia sporu, Warszawa 2019.
Kotecka S. [w:] Elektroniczne postępowanie upominawcze. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2010.
Mendrek A., Orzekanie o kosztach procesu cywilnego, Sopot 2015.
Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, cz. III, red. A. Olaś, Legalis 2024.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Widło J., Wróbel A., Postępowanie przed sądem właściwości ogólnej po przekazaniu sprawy z elektronicznego postępowania upominawczego w świetle art. 50537 k.p.c. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2012/4.
Wild M. [w:] M. Dziurda, P. Rylski, J. Sadomski, M. Wild, Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Analiza funkcjonowania – wnioski de lege ferenda, Warszawa 2015.
dr Józef Kolański, profesor Uniwersytetu Kaliskiego
komornik; Skarbnik Izby Komorniczej w Łodzi, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1257-7064
Błędny mechanizm limitowania wynagrodzenia prowizyjnego komornika sądowego. Przychody komornika. Głos w dyskusji podczas V Ogólnopolskiej Konferencji Aksjologicznej „Koszty postępowania cywilnego w wymiarze aksjologicznym” (Łódź, 27.05.2024 r.)
Dr. Józef Kolański, Professor at Kalisz University
Court Bailiff; Treasurer of the Chamber of Judicial Enforcement Officers in Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1257-7064
The faulty mechanism of capping a court bailiff’s commission-based remuneration. Bailiff's revenue. A contribution to the discussion at the 5th National Axiological Conference “Costs of Civil Proceedings in the Axiological Dimension” (Łódź, May 27, 2024)
Tomasz Wejman
komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie, Polska
Brak waloryzacji opłat komorniczych z perspektywy ich funkcji fiskalnej i alimentacyjnej. Głos w dyskusji podczas V Ogólnopolskiej Konferencji Aksjologicznej „Koszty postępowania cywilnego w wymiarze aksjologicznym” (Łódź, 27.05.2024 r.)
Tomasz Wejman
Judicial Officer at the District Court in Jarocin; Member of the Council of the Chamber of Judicial Officers in Łódź, Poland
The lack of valorisation of bailiffs’ fees from the perspective of their fiscal and maintenance function. A contribution to the discussion at the 5th National Axiological Conference “Costs of Civil Proceedings in the Axiological Dimension” (Łódź, May 27, 2024)