Postępowanie dowodowe przed sądem II instancji w postępowaniu uproszczonym
Katarzyna KajmowiczZakład Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Rzeszowski
Postępowanie dowodowe przed sądem II instancji w postępowaniu uproszczonym
Artykuł jest omówieniem postępowania dowodowego przed sądem odwoławczym w postępowaniu uproszczonym i próbą oceny czy rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę przyspieszają rozpoznanie sprawy, co było motywem wprowadzenia postępowania uproszczonego.
Postępowanie dowodowe w postępowaniu uproszczonym w drugiej instancji ograniczone zostało do dowodu z dokumentu. Sąd odwoławczy nie może przeprowadzić innych dowodów, nawet jeżeli przyspieszyłoby to rozpoznanie sprawy.
W drodze wyjątku ustawodawca zezwala jednak na prowadzenie postępowania dowodowego w pełnym zakresie, jeżeli apelację oparto na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środkach dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać przed sądem pierwszej instancji.
Przyjęte przez ustawodawcę reguły w zakresie postępowania dowodowego motywują do rozważań czy ograniczenie postępowania dowodowego wyłącznie do dowodu z dokumentu nie wpływa negatywnie na czas rozpoznania sprawy.
Słowa kluczowe: apelacja, postępowanie dowodowe, postępowanie uproszczone, dowód z dokumentu
Evidence taking procedure before the court of second instance in simplified proceedings
The article touches upon the taking of evidence before the court of appeal in summary proceedings and is an attempt to evaluate whether the solutions adopted by the legislature accelerate the examination of the case, which has been the motive for the introduction of the simplified procedure.
Taking of evidence in summary proceedings in the second instance has been limited to documentary evidence. The appellate court cannot take other evidence, even if it would speed up the case.
By way of exception, however, the law allows the court to conduct evidence taking procedure in its full extent if the appeal is based on a later detection of the facts and means of evidence which could not be used by a party in the proceedings conducted before the court of first instance.
The evidence-related rules adopted by the legislature encourage to consider whether the limitation of evidence only to documentary evidence does not affect negatively the duration of hearing the case.
Keywords: appeal, evidence taking procedure, summary proceedings, documentary evidence
Bibliografia:
Dolecki H., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 2013
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Ereciński T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016
Jakubecki A., Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz do art. 1–729, Warszawa 2017
Jaśkiewicz J., Apelacja w postępowaniu uproszczonym, „Przegląd Sądowy” 2003/10
Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2015
Manowska M., Postępowanie uproszczone w procesie cywilnym, Warszawa 2002
Wiśniewski T., Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996
Jacek Kudła
doktorant w Katedrze Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; referendarz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Bitcoin i inne kryptowaluty (wirtualne mierniki wartości) jako przedmiot procesu i egzekucji
Artykuł poświęcony jest kwestii bitcoina, będącemu egzemplifikacją kryptowalut, jako przedmiotu procesu i egzekucji. Skomplikowana charakter prawny bitcoina, opisany w pierwszej części artykułu, rzutuje również na dochodzenie roszczeń z nim związanych i egzekucję z bitcoina. Autor wskazuje, że przedmiotem procesu w sporze dotyczącym bitcoina zawsze będzie określone roszczenie procesowe, przy czym może to być roszczenie procesowe o zapłatę w bitcoinie lub roszczenie o wydanie bitcoinów, w zależności od wcześniejszego ukształtowania stosunku cywilnoprawnego stron i użycia bitcoina w charakterze ceny lub przedmiotu sprzedaży. Autor opowiada się za zastosowaniem do egzekucji z bitcoina przepisów o egzekucji świadczeń niepieniężnych i czynności niezastępowalnych (art. 1050 i n. Kodeksu postępowania cywilnego).
Słowa kluczowe: bitcoin, kryptowaluty, proces, egzekucja
Bitcoin and other cryptocurrencies (virtual value measures) as the object of the lawsuit and enforcement
The article is devoted to the issue of bitcoin, which is an exemplification of cryptocurrencies as the object of proceedings and enforcement. The complex legal nature of bitcoin, described in the first part of the article, also affects the pursuit of claims related to it and the bitcoin enforcement. The author indicates that the object of the proceedings in the bitcoin dispute will always be a procedural claim, which may be a procedural claim for bitcoin payment or a bitcoin delivery claim, depending on the previously created civil law relationship and the use of bitcoin as a price currency or sales item. The author is in favor of applying to the enforcement of bitcoin the provisions on the enforcement of non-cash benefits and irreplaceable activities (Article 1050 and subsequent one of the Polish Code of Civil Procedure).
Keywords: bitcoin, cryptocurrency, lawsuit, enforcement
Bibliografia:
Boehm F., Pesch P., Bitcoins: Rechtliche Herausforderungen einer virtuellen Währung, „MultiMedia und Recht” 2014/2
Dudka P., Waluta bitcoin, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/6, s. 38
Engelhardt Ch., Klein S., Bitcoins – Geschäfte mit Geld, das keines ist, „MultiMedia und Recht” 2014/6, s. 335
Erdem Kütük M., Sorge Ch., Bitcoin im deutschen Vollstreckungsrecht, „MultiMedia und Recht” 2014/10, s. 643
Flaga-Gieruszyńska K., Gołaczyński J., Szostek D. (red.), Informatyzacja postępowania cywilnego. Teoria i praktyka, Warszawa 2016
Gajda Roszczynialska K., Sprawy o ochronę indywidualnych interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011
Gapska E., Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012
Jaślikowski M., Instytucja wyjawienia majątku w praktyce sądów powszechnych, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne” 2013, nr 15, s. 87
Kozieł H., Ojciec bitcoina ujawnił się, „Rzeczpospolita”, http://www.rp.pl/Finanse/305029939-Ojciec-bitcoina-ujawnil-sie.html#ap-1
Kudła J., Wykaz majątku przed komornikiem w prawie polskim i niemieckim, [w:] Prawo i Państwo. Księga jubileuszowa 200-lecia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, red. L. Bosek, Warszawa 2017
Lasiński-Sulecki K., Omówienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 22.10.2015 r., C-264/14, Skatteverket v. Davidowi Hedqvistowi, „Przegląd Podatkowy” 2015/12, s. 57
Lemkowski M., [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–44911, red. M. Gutowski, Legalis 2016, komentarz do art. 358 k.c.
Michna M., Bitcoin jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych, Warszawa 2018
Nakamoto S., Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, https://bitcoin.org/bitcoin.pdf
Szewczyk J., O cywilnoprawnych aspektach bitcoina, „Monitor Prawniczy” 2018/5, s. 243
Szewczyk J., O cywilnoprawnych aspektach bitcoina (cz. II), „Monitor Prawniczy” 2018/6, s. 304–311
Tomanek B., Wypłata wynagrodzenia w wirtualnej walucie bitcoin, „Monitor Prawa Pracy” 2017/11, s. 582
Zacharzewski K., Bitcoin jako przedmiot stosunków prawa prywatnego, „Monitor Prawniczy” 2014/21, s. 1132
Zacharzewski K., Praktyczne znaczenie bitcoina na wybranych obszarach prawa prywatnego, „Monitor Prawniczy” 2015/4, s. 187
dr Aneta Mendrek
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Pojęcie dokumentu urzędowego – zagadnienia wybrane
W artykule zwrócono uwagę na poszerzenie znaczenia dokumentu urzędowego będące konsekwencją zarówno wprowadzenia do kodeksu cywilnego szerokiej definicji dokumentu, wedle której podpis nie stanowi jego elementu definicyjnego. Autorka zwraca uwagę na nową kategorię dokumentów urzędowych tzw. wydruków weryfikacyjnych z systemów teleinformatycznych, nieopatrzonych ani podpisem własnoręcznym ani kwalifikowanym podpisem elektronicznym, lecz mających cechy umożliwiające ich weryfikację. Autorka wyraża pogląd, że minimalnym wymogiem uznania nadania dokumentowi mocy dokumentu urzędowego powinno być posiadanie cech umożliwiających jego weryfikację. W związku z powyższym, autorka krytycznie odnosi się do przyjętych w przepisach szczególnych rozwiązań, nadających moc dokumentów urzędowych dokumentom niemających cech umożliwiających ich weryfikację, w szczególności transkrypcji wygłoszonego ustnie uzasadnienia wyroku oraz wydruków, o których mowa w art. 4 ust. 4aa ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Słowa kluczowe: dokument urzędowy, dokument prywatny, wydruk weryfikacyjny, transkrypcja protokołu elektronicznego, transkrypcja uzasadnienia
The concept of an official document - selected issues
The article draws attention to the extension of the meaning of an official document being a consequence of both introducing into the Polish Civil Code a broad definition of a document, according to which the signature does not constitute its definition-required element. The author draws attention to the new category of official documents, the so-called verification printouts from ICT systems, without a handwritten signature or a qualified electronic signature, but having the features enabling their verification. The author expresses the view that the minimum requirement to recognize the document’s power as an official document should be the possession of features that enable its verification. Therefore, the author critically refers to the specific solutions adopted in the provisions according to which official documents include documents that do not have the characteristics enabling their verification, in particular such as the transcript of the oral reasoning of the decision and the printouts listed in art. 4 par. 4aa of the Act on the National Court Register.
Keywords: official document, private document, verification printout, transcript of the electronic protocol, transcript of the ratio decidendi
Bibliografia:
Błaszczak Ł. [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2011.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Cieślak S., Forma elektroniczna czynności organów sądowego postępowania cywilnego w świetle ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Demendecki T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, LEX 2014, komentarz aktualizowany do art. 252 k.p.c.
Ereciński T., Z problematyki dowodu z dokumentu w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga Pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Informatyzacja postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Legalis 2016, komentarz do art. 308.
Flaga-Gieruszyńska K., Klich A., Nowy model uzasadnienia wyroku w procesie cywilnym, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2015/1.
Karaś G., Wpływ protokołu elektronicznego na jawność i dostępność informacji sądowej [w:] Jawność i jej ograniczenia, t. 8, Postępowania sądowe, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2013.
Knoppek K., Dokument w procesie cywilnym, Poznań 1993.
Laskowska-Hulisz A., Analiza i ocena przepisów kodeksu postępowania cywilnego o innych środkach dowodowych w procesie cywilnym [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Markiewicz K., Dokumenty i ich wtórniki, „Polski Proces Cywilny” 2016/3.
Mendrek A., Problematyka dowodu z dokumentu w świetle nowelizacji Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego z 10.07.2015r. – zagadnienia wybrane [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Pawelec S., Trętowski B., Strona internetowa jako źródło dowodowe, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/7.
Rutkowska-Ząbczyk E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2016, komentarz do art. 245.
Rutkowska-Ząbczyk E., Dowody i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory czynności sądowych i pism procesowych, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, Warszawa 2015.
Siedlecki W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1972.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, LEX 2015, komentarz do art. 158.
Studzińska J., Dowód z dokumentu elektronicznego [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Szanciło T., Glosa do uchwały SN z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZP 94/10, „Monitor Prawniczy” 2012/8.
Szmyd K., Elektroniczny tytuł wykonawczy jako dokument w postaci elektronicznej i pomocniczy charakter wydruku weryfikacyjnego [w:] Media Elektroniczne. Współczesne problemy prawne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016
Tyczka M., Ograniczenia dowodów ze świadków i przesłuchania stron przeciwko dokumentom [w:] Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa–Wrocław 1967.
Karolina Ziemianin
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński
Dowód z zeznań świadka w świetle zasady bezpośredniości
Dowód z zeznań świadka jest jednym z podstawowych dowodów w postępowaniu cywilnym. Został uregulowany w art. 258–277 k.p.c. W świetle tych przepisów świadkiem jest osoba fizyczna, która ma lub powinna mieć informacje istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, bez względu na to, z jakiego źródła informacje te posiada. Sposób przeprowadzania dowodu z zeznań świadka wyznaczają zasady procesowe, przede wszystkim zasada bezpośredniości i zasada ustności. Zgodnie z obowiązującymi przepisami świadek powinien bowiem złożyć zeznania ustnie przed sądem orzekającym w sprawie. Zasada bezpośredniości doznaje jednak niekiedy pewnych ograniczeń. Wśród tych ograniczeń należy wymienić możliwość przeprowadzenia dowodu przez sędziego wyznaczonego lub sąd wezwany, a także złożenie zeznań w toku wideokonferencji. Przedmiotem niniejszego opracowania jest ich wpływ na przeprowadzanie dowodu z zeznań świadka w postępowaniu cywilnym. Analizą objęto także zagadnienie pośredniego charakteru dowodu z zeznań świadka w odniesieniu do oceny wiarygodności świadka i wartości dowodowej jego zeznań.
Słowa kluczowe: dowód, postępowanie dowodowe, dowód z zeznań świadka, zasada bezpośredniości
Witness testimony in the light of the principle of directness
Witness testimony is one of the basic types of evidence in civil proceedings. It has been regulated in Articles 258-277 of the Polish Code of Civil Procedure (CCP). Under those provisions a witness is a natural person who has or should have information relevant to the deciding the case, regardless of the source of the information. The proceedings to take evidence from the testimony of the witness is determined by the procedural principles, including first of all the principles of immediacy and orality. According to the regulations of CCP, the witness should give oral testimony before the court hearing the case. However, the principle of immediacy sometimes suffers from certain limitations. Among these limitations the following ones should be mentioned: the possibility of hearing the witness by the appointed judge or the requested court and in the course of videoconference. The aim of this study is to provide an analysis of their influence on taking the evidence from the testimony of a witness in civil proceedings. The analysis also covers the issue of the indirect nature of evidence from the testimony of the witness with regard to the assessment of the witnesses’ credibility and the evidential value of their testimony.
Keywords: evidence, evidentiary proceedings, witness testimony, principle of directness
Bibliografia:
Arntzen F., Psychologia zeznań świadków, Warszawa 1989
Błaszczak Ł., Markiewicz K., Rudkowska-Ząbczyk E. (red.), Dowody w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Garrett B., Judging Innocence, “Columbia Law Review” 2008/1
Jagiełło D., Wpływ sugestii na wynik przesłuchania, „Państwo i Prawo” 2015/8
Klich A., Dowód z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym. Biegły lekarz, Warszawa 2016
Knoppek K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2015
Markiewicz K., Torbus A. (red.), Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, Warszawa 2014
Piasecki K., System dowodów i postępowanie dowodowe, Warszawa 2010
Roman J., Walsh K., Lachman P., Yahner J., Post-Conviction DNA Testing and Wrongful Conviction, Waszyngton 2012
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2000
Wojciechowski B., Analiza i ocena zeznań świadków, Sopot 2016
Zieliński A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego, Warszawa 2016
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2007
Zimbardo P., Gerrig R., Psychologia i życie, Warszawa 2012
Lucyna Łuczak-Noworolnik
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, radca prawny.
Anna Żebrowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Stosunek procentowy autorstwa artykułu po 50%.
Przeprowadzenie rozprawy i postępowania dowodowego drogą elektroniczną – założenia, cele, przyjęte rozwiązania
Ustawa z 10.07.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadziła nowe regulacje prawne, których głównymi założeniami jest kontynuacja komputeryzacji i informatyzacji postępowania cywilnego. Nowelizacja pozwala stronom, uczestnikom postępowania cywilnego i ich pełnomocnikom, w szerszym zakresie niż dotychczas, korzystać ze środków komunikacji elektronicznej i nowych technologii. Sąd może bowiem prowadzić rozprawę i postępowanie dowodowe na odległość – za pośrednictwem wideokonferencji, przy wykorzystaniu urządzeń transmitujących obraz i dźwięk. Celem wprowadzenia analizowanej nowelizacji było nie tylko dostosowanie ustawy do wymagań nałożonych przez ustawodawcę unijnego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 861/2007 z 11.07.2007 r., lecz także ustanowienie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, ale przede wszystkim racjonalizacja i obniżenie kosztów procesowych. Celem artykułu jest:
1) przedstawianie założeń i przyjętych rozwiązań w zakresie wykorzystywania środków komunikacji elektronicznej podczas postępowania dowodowego oraz rozprawy przed sądem cywilnym,
2) wskazanie kierunków dalszych zmian w analizowanym obszarze, w tym wpływu nowych regulacji na przebieg postępowania cywilnego.
Słowa kluczowe: postępowanie dowodowe, komputeryzacja, informatyzacja, e-posiedzenie sądowe, e-postępowanie dowodowe
The electronic court hearing and hearing of evidence– assumptions, objectives, adopted solutions
The Act of 10 July 2015 amending the Act – Polish Civil Code, the Act – Polish Code of Civil Procedure and some other acts introduces a number of new provisions, whose main objective is to further the computerization of Polish civil procedure. The amendment allows the parties, participants and their representatives to use electronic forms of communication and new technologies primarily in the course of civil proceedings. One example is to allow the court to hear the case and evidence at a distance (via video conferencing) using audio and video transmitting devices. The aim of the regulation is not only to adjust the Polish law to Regulation (EC) No 861/2007 of the European Parliament and of the Council of 11 July 2007 Establishing a European Procedure for Small Claims, but also – as we read in the explanatory memorandum to the abovementioned amending Act – to rationalize and reduce the costs of attendance of participants in the proceedings in open court.
The aims of this article are:
1) to present assumptions and adopted solutions concerning the hearing of evidence and the use of electronic tools,
2) to indicate directions of further changes in the analyzed area, including the analysis of the impact of new provisions on the course of the examination proceedings.
Keywords: evidence proceedings, computerization, e-justice, e-proceedings law
Bibliografia:
Bodio J. [w:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego, t. 1, Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX (dostęp: 30.11.2016 r.), komentarz do art. 151 k.p.c.
Cisek R., E-protokół i inne „nowinki” informatyzacji sądownictwa, czyli po co to komu?, „Kwartalnik Naukowy Prawo Mediów Elektronicznych” 2011/3, s. 5–6
Demendecki T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, t. 1, LEX 2017, komentarz do art. 235 k.p.c.
Dolecki H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2013, komentarz do art. 235 k.p.c.
Gromska-Szuster I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2013, komentarz do art. 151 k.p.c.
Jabłonecki M., Sąd na odległość – inne oblicze wideokonferencji, „IT w Administracji” 2016/9 (107), s. 29
Klich [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016, komentarz do art. 235 k.p.c., s. 188.
Kotecka S., Informatyzacja postępowania cywilnego w Polsce [w:] J. Gołaczyński (red.) Informatyzacja postępowania sądowego i administracji publicznej, Warszawa 2010
Łuczak-Noworolnik L., Elektronizacja europejskich postępowań transgranicznych w świetle sprawozdań Komisji Europejskiej – kierunki dalszych zmian wraz z postulatami de lege ferenda [w:] Media elektroniczne. Współczesne problemy prawne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016, s. 265–272.
M. Muliński, M. Krakowiak, Przesłuchanie świadka w postępowaniu cywilnym za pomocą środków nowoczesnej techniki – postulat de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2005/3, s. 64 i n.
M. Sieńko [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–50538, red. M. Manowska, LEX 2015, komentarz do art. 235 k.p.c.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–50538, , LEX 2015, komentarz do art. 151 k.p.c.
J. Zatorska, Komentarz do art. 10 rozporządzenia nr 1206/2001 w sprawie współpracy między sądami Państw Członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych, LEX/el. 2008
dr Joanna Derlatka
adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Zarządzania, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, adwokat, specjalista z zakresu prawa postępowania cywilnego
Zasady mediacji w postępowaniu cywilnym – uwagi prakseologiczne i prawnoporównawcze
Mediacja stanowi przyszłość nowoczesnego wymiaru sprawiedliwości. Jako alternatywny sposób rozstrzygania spraw cywilnych, jest podporządkowana swoistym regułom, takim jak zasady: dobrowolności, poufności, bezstronności i neutralności, autonomii konfliktu, dobrej wiary, szacunku oraz elastyczności. Poufność mediacji stanowi szczególnie istotną cechę tego alternatywnego sposobu rozstrzygania sporów. Dzięki szerokiemu zakresowi poufności mediacji, strony pozostające w sporze decydują się na pozasądowe rozstrzygnięcie konfliktu. Postępowanie sądowe zmierzające do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej oraz mediacja, jako pozasądowe postępowanie cywilne, mają jednak pewne elementy wspólne. W artykule dokonano zestawienia zasad mediacji wypracowanych w doktrynie polskiej i niemieckiej. Zwrócono uwagę na zasady: dobrowolności, samoodpowiedzialności, poufności, informowania i otwartości na wynik mediacji oraz bezstronności mediatora. Wskazano, że zasady dotyczące stricte mediacji w prawie polskim można podzielić na zasady konstytutywne (wynikające z definicji mediacji), prakseologiczne (decydujące o efektywności i atrakcyjności mediacji) oraz aksjologiczne (etyczne).
Słowa kluczowe: mediacja w postępowaniu cywilnym, zasady postępowania cywilnego, konstytucyjne prawo do sądu, zasada dobrowolności, zasada bezstronności, zasada jawności
Principles of mediation in civil proceedings – praxeological and comparative law remarks
Mediation is the future of modern justice. As an alternative measure to settle civil cases, it is subject to specific principles such as: voluntariness, confidentiality, impartiality, neutrality, conflict autonomy, good faith, respect and flexibility. The confidentiality of mediation is one of the most important features of that alternative dispute resolution method. Due to the wide scope of confidentiality of mediation, the parties remaining in the dispute may decide on extrajudicial ways of resolving the conflict. Being extrajudicial civil proceedings, both court proceedings to resolve a civil case and mediation have common elements. The article presents the principles of mediation developed by Polish and German doctrines. The attention is paid to the principles of: voluntariness, self-responsibility, confidentiality, information provision and an open attitude towards the result of mediation, as well as the mediator’s impartiality. Mediation standards can be analyzed with regard to the key principles of justice, general principles of civil procedure and autonomous rules of mediation. The last group of principles has been divided into constitutive (resulting from the definition of mediation), praxeological (determining the efficiency and attractiveness of mediation) and axiological (ethical) principles.
Keywords: mediation in civil proceedings, principle of civil procedure, constitutional right of citizens to court, principle of voluntariness, impartiality principle, disclosure principle
Bibliografia:
Adamski C., Mediation im Vergleich zum Zivilprozess: Eine Gegenüberstellung der Vor- und Nachteile beider Konfliktlösungsverfahren, Hamburg 2009
Antolak-Szymański K., Piaskowska O., Mediacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz, Warszawa 2017
Arkuszewska A., Postępowanie mediacyjne – elastyczne czy sformalizowane? Zagadnienia wybrane, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2014/4
Arkuszewska A., Postępowanie mediacyjne – perspektywy (kilka uwag na tle Ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów) [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1974, 1978
Białecki M., Mediacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012
Błaszczak Ł. [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2008, 2011
Broński W., Europejskie regulacje dotyczące mediacji w sprawach cywilnych i gospodarczych, „Roczniki Nauk Prawnych” 2011/1
Budniak A., Zasady mediacji w polskim i niemieckim postępowaniu cywilnym – szkic prawnoporównawczy, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2012/2;
Canstein R., Die rationellen Grundlagen des Zivilprozesses, Wien 1877;
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008;
Dalka S., Podstawy postępowania cywilnego, Sopot 2005
Dolecki H., Jedna czy kilka prawd w postępowaniu sądowym [w:] Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2004
Ereciński T., Weitz K., Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego, Serock k. Warszawy, 24–26.09.2009, Warszawa 2010
Falkiewicz K., Kwaśnicki R.L., Arbitraż i mediacja w świetle najnowszej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/11
Flaga-Gieruszyńska K., Kilka uwag o mediacji jako instrumencie efektywnego rozstrzygania sporów gospodarczych [w:] Arbitraż i mediacja. Praktyczne aspekty stosowania przepisów. Materiały z Konferencji Naukowej. Iwonicz-Zdrój 18–20.10.2007 r., red. J. Olszewski, Rzeszów 2007
Flejszar R., Sądowa kontrola czynności dyspozycyjnych stron – uwagi de lege lata i de lege ferenda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach–Kocierzu (26–29.9.2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014
Gajda-Roszczynialska K., Mediacja obligatoryjna, „Polski Proces Cywilny” 2012/3
Gapska E., Studzińska J., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2015
Głodkowski W., Jarocha A., Zasada jawności w postępowaniu egzekucyjnym [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności, t. 7, red. B. Guzik, N. Buchowska, P. Filipiak, P. Wiliński, Poznań 2011
Gmurzyńska E., Mediacja w sprawach cywilnych w amerykańskim systemie prawnym – zastosowanie w Europie i w Polsce, Warszawa 2007
Gmurzyńska E., Etapy mediacji [w:] Mediacje. Teoria i praktyka, red. E. Gmurzyńska i R. Morek, Warszawa 2009
Ignaczewski J., Wymiar sprawiedliwości, teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2008
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), red. I. Ratusińska, Kraków 2006
Jakubiak-Mirończuk A., Alternatywne a sądowe rozstrzyganie sporów, Warszawa 2008
Jankowski J., Nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzane w 2005 r., Warszawa 2005
Jankowski J., Nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego dokonane w okresie od kwietnia do końca października 2015 r., „Monitor Prawniczy” 2016/1
Jędrzejewska L., Wykorzystanie mediacji w sprawach cywilnych, „Mediator” 2007/1
Jodłowski J. [w:] Postępowanie cywilne. Część ogólna, red. J. Jodłowski, W. Siedlecki, Warszawa 1958
Jodłowski J., Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego. Zbiór studiów, red. J. Jodłowski, Warszawa 1974
Jodłowski J., Postępowanie cywilne, red. J. Jodłowski, Z. Resich, Warszawa 1979
Jodłowski J., Resich Z., Lapierre J., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2009
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu, Warszawa 2009
Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, „Palestra” 2005/1–2
Knoppek K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2015
Kościółek A., Elektroniczna mediacja w sprawach cywilnych w Polsce, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2014/4
Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Kraków 2006
Kurtasz M. H., Marek A., Mularczyk K., Postępowanie pojednawcze a postępowanie mediacyjne, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/1
Lange O., Jagielski M., Dzieła, t. 3, Ekonomia polityczna, Warszawa 1975
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012;
Madej Z., Zysk w gospodarce socjalistycznej, Warszawa 1963
Malinowski A., Nowak Z., Problemy modelowania w teorii prawa, „Państwo i Prawo” 1972/2
Marciniak A. [w:] Postępowanie cywilne zarysie, red. W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Warszawa 2016
Marciniak S., Zasada kontradyktoryjności a ewolucja i współczesny kształt postępowania cywilnego – zarys problematyki, „Adam Mickiewicz University Law Review” 2013, vol. 2
Mądrzak H. [w:] H. Mądrzak, D. Krupa, E. Marszałkowska-Krześ, Postępowanie cywilne, Warszawa 1999, s. 46
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie, Warszawa–Łódź 1946
Miszkin-Wojciechowska M., Prawne gwarancje poufności mediacji gospodarczej i cywilnej – ocena regulacji prawa polskiego na tle wybranych rozwiązań w prawie obcym, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2010/2
Misztal-Konecka J., O obowiązywaniu zasady kontradyktoryjności w postępowaniu nieprocesowym: przyczynek do dyskusji, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2016/16.3
Morawski L., Proces sądowy a instytucje alternatywne (na przykładzie sporów cywilnych), „Państwo i Prawo” 1993/1
Morek R., Mediacja i arbitraż. Art. 1831–18315, 1154–1217 KPC. Komentarz, Warszawa 2006
Morek R., Mediacja w sprawach cywilnych, Warszawa 2012
Mostowik P., Europejskie wzorcowe unormowanie mediacji w sprawach cywilnych i handlowych z 2008 r. a obowiązujące od 2005 r. rozwiązania prawa polskiego, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/1
Mól A., Pojęcie i znaczenie alternatywnych metod rozwiązywania sporów, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001/12
Oklejak A., Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w postępowaniu przed sądem polubownym, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/4
Pazdan M., O mediacji i projekcie jej unormowania w Polsce, „Rejent” 2004/2
Piasecki K., Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2004
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze w sprawach cywilnych, Warszawa 2010
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2011
Rajski J., Rola mediacji przy rozwiązywaniu sporów związanych ze stosunkami w obrocie gospodarczym [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005
Resich Z., Zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1957/7–8
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985
Schäfer Ch.D., Einführung in die Mediation: Ein Leitfaden für die gelingende Konfliktbearbeitung, Springer-Verlag 2016
Schneider S., Vertraulichkeit der Mediation: Schutz und Grenzen durch das Straf- und Strafprozessrecht, Bremen 2014
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977
Siedlecki W. [w:] Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, red. W. Siedlecki, Z. Świeboda, Warszawa 2003
Skorupka S., Auderska H., Łempicka Z. (red.), Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1974
Sobolewski P., Mediacja w sprawach cywilnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/2
Spindler G., Gerichtsnahe Mediation in Niedersachsen: eine juristisch-rechtsökonomische Analyse; Abschlussbericht im Auftrag des Niedersächsischen Ministeriums für Justiz und des Niedersächsischen Ministeriums für Wissenschaft und Kultur, Universitätsverlag Göttingen 2006
Summers R.S., Evaluating and Improving Legal Processes – A Plea for Process Values, „Cornel Law Review” 1974, t. 60
Sychowicz M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016
Szurski T., Ustawa wzorcowa UNCITRAL w sprawie międzynarodowego rozjemstwa handlowego (postępowań pojednawczych) – uwagi ogólne, „Radca Prawny” 2003/1
Szwaja J., Jasińska K., Mediacja w postępowaniu cywilnym: wciąż dobrowolna?, „Monitor Prawniczy” 2017/7
Weitz K., Gajda-Roszczynialska K., Alternatywne metody rozwiązywania sporów ze szczególnym uwzględnieniem mediacji [w:] Mediacja w sprawach gospodarczych. Praktyka – teoria – perspektywy, red. A. Torbus, Warszawa 2015
Wronkowska S. [w:] Zarys teorii państwa i prawa, red. A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Warszawa 1993
Zienkiewicz A., Mediacja jako forma wymiaru sprawiedliwości, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2013/4;
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2011
Cezary Dzierzbicki
doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; aplikant adwokacki w Warszawie
Dofinansowanie
W czasie pisania niniejszego artykułu w dniu 23 czerwca 2017 r. zgodnie z pismem Prodziekana Prof. UW dr hab. Łukasza Pisarczyka Autor otrzymał dotację na sfinansowanie projektu badawczego pt. ,,Orzeczenia i zarządzenia wydawane w postępowaniu nieprocesowym w sprawach dotyczących nieruchomości” w ramach dotacji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Badań Młodych Naukowców od Komisji ds. Badań Naukowych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Niniejszy artykuł nie obejmuje jednak całości badań aktowych, które ostatecznie Autor zakończył 12 lutego 2018 r. Nie zostały wzięte pod uwagę doświadczenia i spostrzeżenia poczynione na podstawie akt sądowych sporządzonych w Sądzie Rejonowym w Skierniewicach. Biorąc jednak pod uwagę wysoki stopień ogólności artykułu, a także jego kompletność, Autor uznał że nie ma już możliwości uwzględnienia w tym artykule tego sądu.
Zasada rzetelności i postulat szybkości w sprawach dotyczących nieruchomości w postępowaniu nieprocesowym
W artykule omówiono zasadę rzetelności i postulat szybkości postępowania nieprocesowego w sprawach dotyczących nieruchomości. Wskazano działania podejmowania w toku rozpoznawania sprawy przez sąd składające się na kierownictwo postępowaniem nieprocesowym. Omówiono także najczęstsze wadliwości orzeczeń i zarządzeń oraz sposoby na ich uniknięcie. Została też zwrócona uwaga na nierzetelne zachowania uczestników i ich pełnomocników, zmierzające do przedłużenia postępowania. Podjęto także kwestię skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki i skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Wykazane zostało ich znaczenie dla toczącego się postępowania nieprocesowego. Podkreślono również negatywny wpływ przewlekłości postępowania w sprawach dotyczących nieruchomości.
Słowa kluczowe: zasada rzetelności, postulat szybkości
The principle of fairness and demand of speed in cases concerning immovable property in non-contentious proceedings
The article presents principle of fairness and demand for speed in non-contentious proceedings in the cases concerning immovable property. The author shows actions, which are taken by the court, while the case is heard. These actions are divided into formal or material management of the non-contentious proceedings. The author discusses the defects of judgments and orders and ways which allow to avoid them. The author also touches upon the unreliable behavior of participants and their attorneys-at-law aiming for extension of the proceedings. The article presents also the complaint against breaching the party’s right to have their cases heard without undue delay and the complaint to the European Court of Human Rights. The author analyses their significance for ongoing non-contentious proceedings. The negative influence of unreasonable delay of proceedings in cases concerning immovable property is highlighted.
Keywords: principle of fairness, demand of speed
Bibliografia:
Annual Report 2016, European Court of Human Rights 2017
Campos S.P., Ledesma A. P., Justice System of Latin America: the challenge of civil procedure reforms, „Legal Information Management” 2015/2
Coester-Waltjen D., Dötsch J., Eickmann D., Erbarth A., Fischer C., Heilmann S., Heiter N., Hilbig K., Koritz N., Krafka A., Macco C., Maurer H. U., Mayer J., Muscheler K., Pabst S., Postler M., Rauscher T., Schindler W., Schmidt-Recla A., Schumann E., Soyka J., Stein A., Ulrici B., Viefhues W., Wendtland H., Zimmermann W., Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen Band 4 Gesetz über das Verfahren im Familiensachen und in den Angelegenheiten der freiwilligen Gerichtsbarkeit, München 2010
Dobrowolski A. A., Iskowoja forma zaszczity prawa, Moskwa 1965
Dzierzbicki C., Skutki wpisu fikcyjnego adresu przedsiębiorcy do Krajowego Rejestru Sądowego, „Acta Scientifica Acadamiae Ostroviensis Sectio A, Nauki Humanistyczne, Społeczne i Techniczne” 2016/8 (2)
Ereciński T., Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, Tom IV, Warszawa 2016
Fasching H., Zu den Zivilprozessgesetzen, Wien 1966
Fazzalari E., La giurisdictione volontaria, Padova 1953
Fenichel Z., Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego w kodeksach polskich, „Polski Proces Cywilny” 1935/11–12
Gapska E., Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Gapska E., Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009
Graf H. L., Nachlassrecht Erbfolge, Testament, Erbvertrag, Pflichtteilsrecht, Rechtspflege in Nachlasssachen, Nachlassinsolvenz, Nachlassverfahren sowie Erbschaftsteuer, München 2014
Guschauski D., Wohnungseigentum Rechtsprechung Eine thematische geordnete Zusammenstellung, Norderstedt 2011
Kadel H., Zur Geschichte Und Dogmengeschichte der Feststellungslage nach § 256 Zivilprozessordnung, Beiträge zum Zivilrecht und Zivilprozess, Berlin-Köln 1967
Kipp T., Die Verurteilung zur Abgabe von Willenserklerungen, Lipsk 1892
Kollhosser H., Zur Entwicklungstendenzen im Verfahrensrecht der Freiwilligen Gerichtsbarkeit, „Zeitschrift für das Familienrecht” 1970/5
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972
Korzan K., Orzeczenia zastępujące oświadczenia woli w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1977
Kowalczyk J., Proczek A., Orowiecka K., Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie na tle ewidencji spraw w sądach powszechnych w latach 2012-2016, Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej Departament Strategii i Funduszy Europejskich, Warszawa 2017
Lang J. (red.), Maćkowiak J. (red.), Stefańska E. (red.), Krupa S., Krzymiński M., Lang G., Lang J., Maćkowiak J., Stefańska E., Prawo geodezyjne i kartograficzne. Komentarz, Warszawa 2013
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016
Łazarska A., Sędziowskie kierownictwo postępowaniem cywilnym przed sądem pierwszej instancji, Warszawa 2013
Levin A. L., Shuchman P., Yablon C. M., Civil procedures cases and materials, New York 2000
Lubiński K., Istota i charakter prawny działalności sądu w postępowaniu nieprocesowym, Toruń 1985
Lurger B., Faber W., Moraitis A., Costa M., Greco A., Lilja M., Weiker E., Cascao R., Principles of European Law, Acqusition and Loss of Ownership of Goods, Munich 2011
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 2013
Merle R., Essai de contribution à le théorie générale de l’acte déclaratif, Paris 1949
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1974/67
Piasecki K., Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014
Rosenberg L., Lehrbuch des deutschen Zivilprozessrecht, Münich-Berlin 1961
Rosenberg L., Schwab K., Zivilprozessrecht, Münich 1969
Rudnicki S., Sąsiedztwo nieruchomości Problematyka prawna, Kraków 1998
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009
Solus H., Perrot R., Droit judiciaire privé, Paris 1961
Stein F., Jonas M., Kommentar zur Zivilprozessordnung, Tübingen 1969
Turner J., Civil procedure, „New Zealand Law Review”, Issue 4, 2014
Warzocha E., Ustalenie stosunku prawnego lub prawa w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1982
Zeiss W., Zivilprozessrecht, Tübingen 1978
Katarzyna Kajmowicz
Zakład Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Rzeszowski
Skarga na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym
Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 10.07.2015 r. znacznie rozszerzyła kompetencje referendarzy sądowych w postępowaniu egzekucyjnym. W wyniku nowelizacji referendarze uzyskali ogólną kompetencję do dokonywania czynności zastrzeżonych dla sądu w postępowaniu egzekucyjnym. Z uwagi na rozszerzenie kompetencji referendarzy znowelizowano także przepis dotyczący skargi na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym. Artykuł stanowi analizę kompetencji referendarzy sądowych w postępowaniu egzekucyjnym po nowelizacji oraz omówienie skargi na postanowienie referendarza.
Słowa kluczowe: postępowanie egzekucyjne, referendarz sądowy, skarga na postanowienie referendarza sądowego
Complaint against the decision of the court clerk in enforcement proceedings
The amendment of the Polish Code of Civil Procedure of July 10, 2015 significantly broadened the competence of court clerks in enforcement proceedings. As a result of the amendment, the clerks received general competence to perform activities reserved for the court in enforcement proceedings. Due to the extension of the competencies of the court clerks, the provision concerning the complaint against their decisions in the enforcement proceedings was also amended. This article analyzes the competence of court clerks in the enforcement proceedings after the amendment and discusses the complaint against the decision of the court clerk.
Keywords: enforcement proceedings, court clerk, complaint against the decision of the court clerk
Bibliografia:
Ereciński T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016
Ereciński T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, Postępowanie egzekucyjne Warszawa 2016
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016
Gołaczyński J., Szostek D., Informatyzacja postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2016
Grzegorczyk P., Środki zaskarżenia w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 16 września 2011 r. – ogólna charakterystyka zmian, „Przegląd Sądowy” 2012/4
Jakubecki A., Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz do art. 730–1217, Warszawa 2017
Jankowski J., Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz do art. 730–1217, Warszawa 2015
Kotłowski D., Piaskowska O.M., Sadowski K., Metodyka pracy referendarza sadowego w sądzie powszechnym, Warszawa 2012
Marciniak A., Piasecki K., Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Komentarz do art. 730–1088, Warszawa 2015
Maziarz-Charuza A., Skarga na orzeczenie referendarza sądowego po nowelizacji z dnia 2 marca 2006 r., „Przegląd Sądowy” 2007/10
Rawczyński P., Pozycja ustrojowa referendarza sądowego w Polsce, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2011/3
Sorysz M., Projektowane zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego – zagadnienia wybrane (Druk nr 2678 Sejmu VII Kadencji). Głos w dyskusji, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/2
Śniady S., Referendarz sądowy w postępowaniu egzekucyjnym na gruncie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 10 lipca 2015 r., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2016/3
Śniady S., Rozpoznanie skargi na postanowienie referendarza sądowego przez sąd orzekający jako sąd II instancji (art. 39823 k.p.c. i art. 7673a k.p.c.), „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2015/4
Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017
Jacek Kudła
doktorant w Katedrze Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; referendarz w Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Sprzeciw czy apelacja? O zaskarżaniu wyroku zaocznego oddalającego powództwo w prawie polskim i niemieckim
Artykuł poświęcony jest kwestii zaskarżania wyroku zaocznego oddalającego powództwo w prawie polskim i niemieckim. Autor przy użyciu argumentu prawnoporównawczego rozważa możliwość przysługiwania pozwanemu apelacji od wyroku zaocznego oddalającego powództwo i zajmuje stanowisko, że nie jest możliwe jednoznaczne wykluczenie sięgnięcia do art. 367 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego jako podstawy dla apelacji pozwanego, choć ze względu na brak przesłanki gravaminis po stronie pozwanego omawiana sytuacja byłaby niezwykle rzadka.
Słowa kluczowe: wyrok zaoczny oddalający, środek zaskarżenia, sprzeciw, apelacja, prawo niemieckie
The objection or appeal? The appeal against a default judgment dismissing an action in Polish and German law
The article is devoted to the issue of appealing against a default judgment dismissing an action in Polish and German law. The author, using the comparative argumentation, considers the possibility of granting the defendant a right to an appeal against the default judgment dismissing the action and takes the position that it is not possible to explicitly exclude the application of Article. 367 § 1 of the Polish Code of Civil Procedure as the basis for the defendant’s appeal. However, due to the lack of a gravaminis condition on the part of the defendant, such situation would be extremely rare.
Keywords: default judgment dismissing an action, means of appeal, objection, appeal, German law
Bibliografia:
Bladowski B., Przesłanki dopuszczalności rewizji cywilnej, Warszawa 1982
Broniewicz W., Rowiński T., Zagadnienie dopuszczalności rewizji od wyroku zaocznego w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1958/7–8
Broniewicz W., Rajski J., „Jeszcze w sprawie odrzucenia sprzeciwu od wyroku zaocznego” (Dwugłos), „Nowe Prawo” 1958/3
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Góra-Błaszczykowska A., Początek biegu terminu do wniesienia apelacji od wyrku zaocznego w procesie cywilnym, „Palesta” 2002/5–6
Heßler H.-J., Zivilprozessordnung – Kommentar, red. R. Zöller, Köln 2009
Kohler J., Prozessrechtliche Forschungen
Litauer J.J., Wyrok zaoczny w polskiej procedurze cywilnej, „Polski Proces Cywilny” 1935/1–2
Litauer J.J., Z prac przygotowawczych do polskiego kodeksu procedury cywilnej. Wyrok zaoczny, „Palestra” 1927/97
Marszałkowska-Krześ E., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2015, komentarz do art. 344 k.p.c.
Prütting H., Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, red. Th. Rauscher, P. Wax, J. Wenzel, München 2008, t. 1
Rusek F., Postępowanie zaoczne w procesie cywilnym, Warszawa 1966
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Poznań 1957
Waligórski M., Rewizja cywilna według znowelizowanego K.P.C., „Przegląd Notarialny” 1951/1–3
Weitz K., Wyrok zaoczny oddalający powództwo, „Polski Proces Cywilny” 2011/3
Wengerek E., Postępowanie zaoczne w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo“ 1952/8–9
Wengerek E., Wyrok zaoczny w świetle orzecznictwa i nauki cywilno-procesowej PRL, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1964/3
dr Aneta Mendrek
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Szkoda jako przesłanka dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
Przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest wyrządzenie szkody. Sposób rozumienia tego pojęcia determinuje zakres dopuszczalności skargi. W judykaturze oraz doktrynie wyrażane są poglądy, że skarga jest niedopuszczalna, jeżeli szkoda polega wyłącznie na poniesieniu kosztów procesu, ma „znikomy”, „symboliczny” rozmiar, jak również, gdy szkoda powstanie po upływie dwóch lat od uprawomocnienia orzeczenia. Autorka przeprowadza krytyczną analizę tych poglądów.
Słowa kluczowe: szkoda, dopuszczalność skargi, niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia, bezprawie judykacyjne
Damage as a condition of admissibility of a complaint to have the final judgement ascertained unlawful
A prerequisite for the admissibility of an action to have a final judgement ascertained unlawful is the damage caused. The manner of understanding this concept determines the scope of admissibility of the complaint. The judicature and doctrine express views that the complaint is inadmissible, if the damage consists only in incurring the costs of the proceedings, it has a "negligible", "symbolic" size, as well as when the damage occurs after two years from the moment the decision becomes final. The author carries out a critical analysis of these views.
Keywords: damage, admissibility of the complaint, unlawfulness of the final judgement, judiciary lawlessness
Bibliografia:
Bagińska E., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia sądu, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2011/3.
Banaszczyk Z., Glosa do postanowienia SN z 9.06.2006 r., IV CNP 48/06, OSP 2007/11, poz. 126.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem prawomocnym orzeczeniem lub ostateczną decyzją (art. 4171 § 2 k.c.), „Palestra” 2006/5–6.
Banaszczyk Z., Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem prawomocnym orzeczeniem sądowym w sprawie cywilnej [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. 2, Warszawa 2011.
Ereciński T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań 2005.
Gapska E., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za bezprawie judykacyjne, „Palestra” 2008/1–2.
Gęsiak J., Prejudykat a odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem orzeczenia w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2007/7–8.
Gudowski J. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, cz. 2, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Gudowski J., Węzłowe problemy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2006/1.
Horak A., Kilka uwag na temat skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu jako narzędzia realizacji odpowiedzialności państwa za naruszenie prawa wspólnotowego przez sądy, „Radca Prawny” 2006/3.
Jankowski J., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 22.12.2004 r., „Monitor Prawniczy” 2005/5
Judek P., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – wybrane aspekty prawne, „Monitor Prawniczy” 2006/19.
Michta D., Glosa do postanowienia SN z 27.08.2008 r., II CNP 43/08, „Palestra” 2017/1–2.
Nowosielski R., Śledź M., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w praktyce i orzecznictwie, „Monitor Prawniczy”, 2008/9.
Pecyna M., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako przesłanka (braku) odpowiedzialności Skarbu Państwa, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2006/2.
Pietrzkowski H., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2005/4.
Pogonowski P., Skarga, o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
w postępowaniu cywilnym. Problemy podstawowe (cz. I), „Rejent” 2005/10.
Radwański Z., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 1998.
Sanetra W., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu prawa pracy, „Przegląd Sądowy” 2005/9.
Sekuła M., Uprawdopodobnienie szkody jako jedna z przesłanek dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Radca Prawny” 2007/4.
Sieńko M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, t. 4, LEX 2015, komentarz do art. 42411 k.p.c.
Sokołowski M., Glosa do postanowienia SN z 26.2.2008 r., II BP 45/07, „Monitor Prawniczy” 2011/6.
Staniszewska L., Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkody wyrządzone wydaniem prawomocnego orzeczenia sądowego – ocena nowelizacji, „Monitor Prawniczy” 2011/7.
Świtaj K., Wymagania skargi i stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako pisma procesowego, „Przegląd Sądowy” 2013/9.
Wiśniewski T. [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, red. G. Bieniek, t. 1–2, LEX/el. 2011, komentarz do art. 361, uw. 17.
Zembrzuski T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako instrument dochodzenia od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej wydaniem orzeczenia sądowego w postępowaniu cywilnym, „Studia Iuridica” 2007/47.
Agnieszka Skorupka
Uniwersytet Wrocławski
Realizacja zasady równości w aspekcie materialnym na przykładzie osób niewidomych
Aspekt formalny zasady równości polega na tym, że każda ze stron posiada taki sam dostęp do uprawnień procesowych, co jednocześnie nie gwarantuje jej rzeczywistej równości w korzystaniu z praw i środków procesowych. Dla osoby niewidomej, działającej bez pełnomocnika procesowego, możność żądania ochrony prawnej oraz podjęcie skutecznej obrony przed sądem są znacznie utrudnione, a czasem nawet niemożliwe.
Niniejszy artykuł analizuje, czy osoba niewidoma w świetle regulacji Kodeksu postępowania cywilnego ma zapewnioną równość w aspekcie materialnym. Przepisami, które realizują rzeczywistą równość stron, są art. 5 oraz art. 212 § 2 k.p.c. Rozważenia wymaga, czy niewidomy, który nie spełnia przesłanek do otrzymania pomocy prawnej z urzędu i jednocześnie nie działa za niego pełnomocnik procesowy, ma równą szansę, aby skorzystać z istniejących środków procesowych, które nie przewidują tłumaczenia pism procesowych na alfabet Braille’a ani doręczania niewidomemu pism procesowych drogą elektroniczną, co ewentualnie umożliwiłoby mu odczytanie tekstu za pomocą urządzeń technicznych.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, zasada równości, niepełnosprawność narządu wzroku, osoba niewidoma
Implementation of the equality principle in the scope of substantive issues presented on the example of blind people
The formal aspect of the equality principle consist in giving the same access to procedural rights to all parties, which does not guarantee their real equality in the use of procedural rights and measures. For a blind person, acting without an attorney-at-law, the possibilities of demanding legal protection and taking effective defense before the court are significantly impeded and sometimes even out of performance.
This paper analyses if the equality in the substantial aspect has been guaranteed for a blind person by the provisions of the Polish Code of Civil Procedure. The provisions that implement the actual equality of the parties are articles 5 and 212(2) of the Polish Civil Procedure Code. It shall be considered whether a blind person, who does not fulfill the requirements to receive ex officio legal aid and has no attorney-at-law appointed, has an equal opportunity to take advantage of existing procedural measures that do not ensure the translation of pleadings into Braille alphabet or their delivery via electronic means of communication, which would enable such blind perosns to read the text using technical devices.
Keywords: civil procedure, the equality principle, visual impairment, a blind person
Bibliografia:
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2008
Grzegorczyk P., O konstytucjonalizacji prawa procesowego cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2012/2
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilneg [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem, Kraków 2006
Markiewicz K., Wolwiak I., Doręczenia w postępowaniu cywilnym w świetle ostatnich nowelizacji – cz. I, „Monitor Prawniczy” 2017/10
Pietrzykowski T., Wojciechowski B., Równość, prawda i sprawiedliwość w procesie cywilnym. Rozważania na tle nowelizacji k.p.c., „Palestra” 2004/10
Pudzianowska D., Jagura J., Balicki M., Wiśniewski K., Bodnar A., Arczewska M., Petryna E., Równe traktowanie uczestników postępowań. Przewodnik dla sędziów i prokuratorów, red. Pudzianowska D., Jagura J., Warszawa 2016
Wengerek E., Zasada równości stron w procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1955/11
Łukasz Wydra
doktorant w Zakładzie Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, adwokat
Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego w aspekcie prawnoporównawczym – wybrane aspekty
Niniejszy artykuł zestawia regulacji dotyczące instytucji skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, jakie obowiązują w różnych porządkach prawnych. Główna uwaga została poświęcona analizie prawa niemieckiego, austriackiego, brytyjskiego, francuskiego oraz szwedzkiego, głównie w celu pokazania tych regulacji ustawowych, które przyczyniają się do rozwoju arbitrażu w tych państwach, zwłaszcza mając na uwadze wzrastającą liczbę spraw, rozstrzyganą w tych krajach w arbitrażu. Ogólnym wnioskiem, płynącym z dokonanej analizy, jest to, iż na tle różnych regulacji polskie prawo arbitrażowe jawi się jako coraz bardziej sprzyjające działalności gospodarczej.
Słowa kluczowe: arbitraż, wyrok, skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego
A complaint to have an arbitral award set aside: a comparative perspective – selected aspects
The given article briefly juxtaposes rules and regulations concerning the institution of a complaint to have the arbitral award set aside in various jurisdictions. The main focus is placed on the German, Austrian, British, French and Swedish laws – mainly to highlight the respective provisions contributing to the development of arbitration in these countries, especially in the perspective of growing numbers of cases resolved before arbitral tribunals. Having regard to the issue in question, an overall conclusion drawn on the basis of the comparison of various regulations is that currently the Polish arbitration law has become gradually more friendly to the business environment.
Keywords: arbitration, award, a complaint to have the arbitral award set aside
Bibliografia:
Asłanowicz M., Pozycja prawna arbitra w arbitrażu handlowym, Warszawa 2015
Bieniak M., Polska regulacja postępowania arbitrażowego na tle przepisów włoskiego Kodeksu postępowania cywilnego, ADR. Arbitraż i Mediacja nr 3(7)/2009
Błaszczak Ł., Wyrok sądu polubownego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
Cavalieros P., France [w:] Madden M., Litigation & Dispute Resolution, źródło: http://www.winston.com/images/content/3/9/39319.pdf
Domingo R., The New Global Law, Cambridge 2010
Dugué Ch., France. International Arbitration 2016, 2nd edition, https://www.globallegalinsights.com/practice-areas/international-arbitration-/global-legal-insights---international-arbitration-2nd-ed./france#chaptercontent9 (dostęp: 28.06.2018 r.)
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008
Głodowski W., Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jako pismo procesowe, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008/4(4)
Gorywoda Ł., Instytucjonalizacja dwuinstancyjności postępowania arbitrażowego - apelacja arbitrażowa według nowych reguł American Arbitration Association, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/4
Hauser-Morel M., Umowne wyłączenie prawa do wniesienia skargi o uchylenie wyroku arbitrażowego - uwagi na tle regulacji szwajcarskiej, „ADR. Arbitraż i mediacja” 2012/1(17)
Kreindler R., Kopp T., Rothe N., Germany - International Bar Association Arbitration Commitee, Frankfurt n. Menem 2013
Marszałkowska-Krześ E., Błaszczak Ł., Kontrola orzeczenia arbitrażowego ze szczególnym uwzględnieniem klauzuli porządku publicznego, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008/3(3)/2008
Nacimiento P., Weimann T., Hertel T., Wittinghofer T., The German Federal Supreme Court (Bundesgerichtshof) Blurs the Lines of the Proceedings to Set Aside Arbitral Awards in Germany – The Implications in other Model Law Jurisdictions, Kluwer Arbitration Blog, 21.11.2016 r., źródło: http://kluwerarbitrationblog.com/2016/11/21/the-german-federal-supreme-court-bundesgerichtshof-blurs-the-lines-of-the-proceedings-to-set-aside-arbitral-awards-in-germany-the-implications-in-other-model-law-jurisdictions/?print=pdf
O’Reilly M., Appeals from Arbitral Awards: the Section 69 Debate, źródło: https://www.biicl.org/files/2493_michael_o_reilly__appeals_from_arbitral_awards_the_section_69_debate_.pdf
Pacocha M., Model postępowania ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego - uwagi de lege ferenda, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12
Szpara J., Setting Aside an Arbitration Award, [w:] Arbitration in Poland, Warszawa 2011
Szumański A., Tynel A., Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, Warszawa 2008
Wojciechowski R., Przepisy austriackiego kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu arbitrażowym. Przekład z wprowadzeniem, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/3(7)
Wojciechowski R., Przepisy francuskiego postępowania cywilnego postępowaniu arbitrażowym. Przekład z wprowadzeniem, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/4(8)
Wydra Ł., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 16.10.2014 r., „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2016/2(34)
Zachariasiewicz M., Postępowania post-arbitrażowe: skarga o uchylenie orzeczenia sądu polubownego oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń arbitrażowych [w:] B. Gessel Kalinowska vel Kalisz, Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu i kierunki podstawowych zmian, Wrocław 2014
Zbiegień, T. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego [w:] P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel, Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, Warszawa 2008
Zieliński A. [w:] Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego, komentarz do art. 1205, Legalis/el.
