Przegląd Podatkowy 1/2025

Wykorzystanie odrębnej podmiotowości gospodarczej małżonków w podatku dochodowym od osób fizycznych jako przejaw niedozwolonej optymalizacji podatkowej?dr Przemysław Stolarski
Autor jest doktorem nauk prawnych, pracownikiem organów KAS, wykładowcą Wyższej Szkoły Administracji Publicznej w Ostrołęce oraz członkiem stowarzyszenia Międzynarodowego Centrum Badań Finansów Publicznych i Prawa Podatkowego przy Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1373-9440

Wykorzystanie odrębnej podmiotowości gospodarczej małżonków w podatku dochodowym od osób fizycznych jako przejaw niedozwolonej optymalizacji podatkowej?

Funkcjonowanie małżeństw w sferze biznesowej nie jest dziś niczym wyjątkowym i jest zjawiskiem dostrzeganym w przestrzeni gospodarczej już od wielu lat. Nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia ustrój majątkowy panujący między małżonkami, gdyż niezależnie od niego każde z nich jako osoba fizyczna ma odrębną podmiotowość prawną. Pomijając względy ambicjonalne i kwestie związane z samorealizacją, które w większym lub mniejszym stopniu stają się udziałem każdego człowieka w trakcie jego życia, ciężko oprzeć się wrażeniu, że tworzenie przez małżonków odrębnych przedsiębiorstw, w ramach funkcjonowania których jest prowadzony ten sam rodzaj działalności gospodarczej, jest dość często podyktowane nie tyle względami biznesowymi, ile korzyściami finansowymi, które w sferze prawa publicznego można uzyskać w związku z różnego rodzaju preferencjami i benefitami, podlegającymi określonym ograniczeniom w odniesieniu do jednego i tego samego podmiotu. W tym kontekście bilans zysków i strat, saldo finansowe podejmowanej aktywności zarobkowej – stają się wielkościami rozpatrywanymi w odniesieniu do nie tyle poszczególnych małżonków, ile małżeństwa jako tworzonego przez nich swoistego jednolitego organizmu, co widać szczególnie dobrze u małżeństw mających wspólność majątkową. Na tym gruncie może dochodzić w praktyce do uzyskiwania przez małżeństwo korzyści podatkowych, których nie byłoby w stanie osiągnąć osobno żadne z małżonków. W artykule przedstawiono jeden z dostrzeganych w praktyce modeli optymalizacyjnych stosowany na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych przez małżonków oraz podjęto próbę ustalenia charakteru przedmiotowej optymalizacji, a także zbadania realnej możliwości jej przeciwdziałania.

Słowa kluczowe: małżeństwo, małżonkowie, odrębność prawnopodatkowa, optymalizacja podatkowa, obejście prawa, pozorność, firmanctwo, klauzula GAAR

dr Przemysław Stolarski
The author is a doctor of laws, an employee of the National Revenue Administration authorities, a lecturer of the Public Administration College in Ostroleka, Poland, and a member of the International Centre of Public Finance and Tax Law Research association at the Faculty of Law, University in Bialystok, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1373-9440

Use of Spouses’ Status as Separate Business Entities in Personal Income Tax as a Manifestation of Illegal Tax Optimization?

Married couples functioning in the business sphere are no longer exceptional and this phenomenon has been observed in the economic space for many years now. In this case, the property regime between the spouses does not matter at all, because each of the spouses as a natural person has a separate legal personality, regardless of the property regime. Leaving aside ambitions or matters or self-fulfilment, which to a greater or lesser degree play a part in every person’s life, it is hard to resist the impression that when spouses establish separate enterprises operating in the same kind of business, they fairly often do so not so much because of business reasons but because of the financial advantages that may be achieved in the sphere of public law due to a number of preferences and benefits with respect which to a single entity is subject to certain limitations. In this context, the bottom line, the financial result of the business activity is considered not with respect to either spouse in isolation, but rather to the married couple as a kind of single ‘organism’, which is particularly clearly noticeable in case of spouses’ community property regime. This way, married couples can in practice obtain tax advantages which neither spouse alone would be able to achieve. The article presents one of the models of optimization observed in practice. It is applied by spouses in the field of personal income tax. Moreover, an attempt is also made to determine the character of the optimization in point and to examine the real possibility of counteracting it.

Keywords: married couple, spouses, separate entities from tax-law point of view, tax optimization, circumvention of law, ostensibility, trading under someone else’s name, GAAR

Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wrocław 2011
Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2009
Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2015
Bogucki S., Cudak A., Wrzesińska-Nowacka A., Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Komentarz, Warszawa 2023
Filipczyk H., Stosowanie klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania – zagadnienia wybrane, „Monitor Podatkowy” 2016/7
Glumińska-Pawlic J., Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania, „Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2023/12
Guzek M., Stefaniak M., Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, „Monitor Podatkowy” 2016/11
Jankowski J., Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR). Przepisy materialnoprawne, Warszawa 2022
Kalinowski M., Wykładnia oświadczeń woli oraz ich pozorność w prawie podatkowym, „Przegląd Podatkowy” 2003/1
Kardas P., Razowski T., Łabuda G., Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2017
Karwat P., Nadużycie prawa w obszarze prawa podatkowego [w:] Nadużycie prawa. Konferencja Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, 1 marca 2002 r., red. H. Izdebski, A. Stępkowski, Warszawa 2003
Kidyba A., Prawo handlowe, Warszawa 2002
Kondej M., Cebula T., Dlaczego przesłanki „sprzeczności korzyści podatkowej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu” nie należy nazywać „samospełniającą się”, „Monitor Podatkowy” 2020/10
Kondej M., Sprzeczność korzyści z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej jako przesłanka stosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, „Polski Przegląd Nauk Społecznych” 2018
Kosikowski C., Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2008
Krawczyk I., Gumola M., Jabłonowski P., Ordynacja podatkowa. Komentarz do nowelizacji, Warszawa 2006
Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 1994
Nykiel W., Wilk M., Nieprzydatność art. 199a § 2 ordynacji podatkowej w walce z unikaniem opodatkowania, a następstwo czynności prawnych, „Przegląd Podatkowy” 2017/2
Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. H. Dzwonkowski, Warszawa 2016
Ordynacja podatkowa. Komentarz, t. 1, Zobowiązania podatkowe. Art. 1–119 zzk, red. L. Etel, Warszawa 2022
Ordynacja podatkowa. Komentarz, t. 2, Procedury podatkowe. Art. 120–344, red. L. Etel, Warszawa 2022
Radzikowski K., Obejście prawa podatkowego w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych, „Przegląd Podatkowy” 2010/6
Stanik K.J., Winiarski K., Praktyczne problemy nadużycia i obejścia prawa podatkowego, Wrocław 2012
Stępień A., Przedsiębiorstwo jako składnik majątków małżonków, „Monitor Prawniczy” 2007/7
Święch K., Pozycja rodziny w polskim prawie podatkowym, LEX/el. 2013
Tobor Z., W poszukiwaniu intencji prawodawcy, Warszawa 2013
Walaszek-Pyzioł A., Swoboda działalności gospodarczej, Kraków 1994
Werner A., Istota unikania opodatkowania [w:] Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, red. D. Gajewski, Warszawa 2018
Wilk L., Zagrodnik J., Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2018
Wróbel A., Przestępstwo oraz wykroczenie skarbowe firmanctwa (art. 55 KKS) w kontekście znamion ustawowych, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2023/3
Zalewski D., Odpowiedzialność za firmanctwo , „Monitor Podatkowy” 2009/4
Zalewski D., Oszustwo firmanctwa w handlu internetowym i VAT, „Prawo i Podatki” 2010/10
Zdyb M., Lubeńczuk G., Wołoszyn-Cichocka A., Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019

dr Monika Wyszomirska
Autorka jest doktorem nauk prawnych Uniwersytetu Warszawskiego, radcą prawnym, ekonomistą; specjalizuje się w prawie podatkowym, finansowym, administracyjnym i cywilnym. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7780-2699

VAT od nieodpłatnego przekazania praw własności intelektualnej (PWI) w przypadku projektów realizowanych na rzecz Skarbu Państwa

Przekazanie praw własności intelektualnej (PWI) takich jak prawa autorskie, patenty, prawa do wzorów użytkowych, przemysłowych czy znaków towarowych stanowi szczególną formę transakcji, która może być opodatkowana VAT w zależności od specyfiki i kontekstu przekazania. W polskim systemie prawnopodatkowym przekazanie PWI jest traktowane jako świadczenie usług i jeżeli dokonuje tego podmiot będący czynnym podatnikiem VAT, to taka usługa, co do zasady, podlega opodatkowaniu VAT. Jednakże w przypadku nieodpłatnego przekazania PWI sytuacja staje się bardziej skomplikowana, szczególnie w przypadku przekazania na rzecz Skarbu Państwa praw własności intelektualnej wytworzonych w projektach finansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). W niniejszym artykule autorka omawia zarówno wybrane przepisy ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. – jak też interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej oraz krajowe i unijne orzecznictwo, wykazując, że postanowienia umowy z NCBR mówiące o przekazaniu PWI nie stanowią uzasadnionej podstawy do uznania tego przekazania za świadczenie nieodpłatne, które mogłoby być zrównane ze świadczeniem odpłatnym na podstawie art. 8 ust. 2 u.p.t.u.

Słowa kluczowe: opodatkowanie dotacji, przekazanie PWI w projektach, umowy finansowe z NCBR, finansowanie projektów

dr Monika Wyszomirska 
The author holds the degree of doctor of laws from the University of Warsaw, Poland; she is an attorney at law and an economist; she specializes in tax law, financial law, administrative law, and civil law. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7780-2699

VAT on Gratuitous Transfer of Intellectual Property Rights (IPRs) in Case of Projects Implemented for the State Treasury

Transfer of intellectual property rights (IPRs) such as copyright, patents, utility model, industrial design or trademark rights are a special form of transaction which may be liable to VAT depending on the particularities and context of the transfer. In the Polish tax law system, transfers of IPRs are treated as provision of services. If a transfer is made by an active VAT taxable person, the service as a rule is liable to VAT. However, if IPRs are transferred gratuitously, the situation becomes more complex, especially when intellectual property rights created in projects financed by the National Centre for Research and Development (NCBR are transferred to the State Treasury. In this article, the author discusses both selected provisions of the Act of 11 March 2004 on VAT and interpretations of the Director of the National Tax and Customs Information Office, in addition to national and EU case law. She points out that provisions of contracts with the NCBR which mention IPR transfers are not a justifiable reason to consider such transfer a gratuitous performance, which might be treated in the same was as a performance against payment under Article 8(2) of the VAT Act. 

Keywords: taxation of subsidies, transfer of IPRs in projects, contracts financed by the National Centre for Research and Development, project financing

Bibliografia / References
Bartosiewicz A., VAT. Komentarz, Warszawa 2024
Filipczyk H., O dyskrecjonalnej władzy zarządzania procedurami podatkowymi, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2022, t. 84, nr 2, https://doi.org./10.14746/rpeis.2022.84.2.8
Militz M., Dominik-Ogińska D., Bącal M., Siennicki T., Zasady prawa unijnego w VAT , Warszawa 2012
Militz M., Tratkiewicz T., Czy wyrok TS z 5.10.2023 r., C-146/2, YD przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej, zakończy spór o stawkę w gastronomii?, „Przegląd Podatkowy” 2023/12
Morawski M., Urzędowe interpretacje podatkowe (rulingi podatkowe) [w:] Polskie prawo podatkowe, red. B. Brzeziński, A. Franczak, A. Olesińska, Warszawa 2024
Rogowska-Rajda B., Wiążące informacje podatkowe, Warszawa 2024
Stankiewicz P., Ołdak W., O bezpośrednim wpływie na cenę towarów lub usług, czyli kiedy dotacja, subwencja lub dopłata wchodzą do podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2023/10
Wiatrowski R., Wykładnia prounijna Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, Warszawa 2021
Wyszomirska M., Kwestie podatkowoprawne związane z realizacją projektów badawczo-rozwojowych w obszarze „Bezpieczeństwo i Obronność”, „Safety & Fire Technology” 2021, Vol. 58, Issue 2, https://doi.org/10.12845/sft.58.2.2021.2
Wyszomirska M., Prawnopodatkowe aspekty działalności instytutów badawczych. Rozważania na gruncie nauki i praktyki, Józefów 2022

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, prof. UMK
Autor jest dyrektorem Ośrodka Studiów Fiskalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, członkiem powołanej przez Komisję Europejską VAT Expert Group oraz doradcą podatkowym. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8380-8392

Zmiana zakresu właściwości Sądu UE a polskie przepisy procesowe

Z początkiem października 2024 r. uległ zmianie Statut Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zmiana ta skutkowała przejęciem przez Sąd właściwości do rozpoznawania niektórych spraw m.in. z zakresu podatku od wartości dodanej oraz podatku akcyzowego. Wejście w życie tej zmiany stało się zarzewiem dyskusji co do ewentualnej potrzeby zmiany sformułowania przesłanek wznowienia postępowania podatkowego zakończonego decyzją ostateczną. Z przeprowadzonej w niniejszym artykule analizy dotyczącej zasadności takiego postulatu wynika jednak, że zmiana ta nie wymusza żadnych modyfikacji przepisów ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. – o wznowieniu postępowania podatkowego. Wszak zarówno Trybunał Sprawiedliwości, jak i Sąd stanowią części Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, do których ustawodawca odniósł się w art. 240 § 1 pkt 11 o.p.

Słowa kluczowe: decyzja ostateczna, wznowienie postępowania podatkowego, Unia Europejska

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, Nicolaus Copernicus University professor
The author is director of the Centre for Fiscal Studies, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland, a member of the VAT Expert Group established by the European Commission, and a tax adviser. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8380-8392

Change of the Scope of Jurisdiction of the General Court in the Context of Polish Procedural Provisions

In early October 2024, the Statute of the Court of Justice of the European Union was amended. The amendment resulted in the General Court taking over jurisdiction to hear certain cases, among others, in the field of value added tax and excise tax. The entry into force of this amendment spurred discussions about the possible need to change the grounds for institution de novo of tax proceedings ended with a final decision. However, the analysis of justifiability of such a change, conducted in this article, leads to the conclusion that the aforementioned amendment does not necessitate any modification in provisions of the Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance on institution de novo of tax proceedings. This is because both the Court of Justice and the General Court are part of the Court of Justice of the European Union, which the legislator mentioned in Article 240(1)(11) of the Tax Ordinance.

Keywords: final decision, institution de novo of tax proceedings, European Union

Bibliografia / References
Koncewicz T.T., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zmierzch czy nowe otwarcie?, „Palestra” 2012/11–12
Lasiński-Sulecki K., Nadpłata powstała w wyniku orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego” 2005/2
Marcisz-Dynia A., Efektywność prawa Unii Europejskiej w praktyce – wybrane zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza” 2018/102
Ordynacja podatkowa. Komentarz praktyczny, red. B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, Gdańsk 2017
Półtorak N., Roszczenia o zwrot opłat pobranych przez państwo niezgodnie z prawem wspólnotowym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006/4
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, Art. 223–358, red. D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, A. Wróbel, Warszawa 2012
Widdershoven R., National Procedural Autonomy and General EU Law Limits, „Review of European Administrative Law” 2019, Vol. 12, No. 2
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1

Magdalena Marciniak 
Autorka jest doradcą podatkowym i partnerem w Zespole Cen Transferowych MDDP
Agnieszka Krzyżaniak 
Autorka jest partnerem w Zespole Cen Transferowych MDDP
Justyna Janeczko 
Autorka jest starszym konsultantem w Zespole Cen Transferowych MDDP

Zaliczenie korekt cen transferowych dokonanych przed 2019 rokiem do kosztów uzyskania przychodów

Glosa odnosi się do rozważań Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku w zakresie możliwości zaliczenia korekt cen transferowych, przeprowadzanych przed 2019 r., do kosztów uzyskania przychodów. Niniejsze opracowanie zawiera analizę stanowiska Sądu, którego podejście wyróżnia się na tle innych orzeczeń wydawanych w ostatnich latach w tym przedmiocie. Wyrok z 13.03.2024 r., I SA/Bk 13/24, może stanowić istotny punkt odniesienia w przyszłych rozstrzygnięciach sądów, a także zwrócić uwagę na podejście do ujmowania korekt cen transferowych w kosztach uzyskania przychodu.

Słowa kluczowe: korekty cen transferowych, koszty uzyskania przychodu, zasada ceny rynkowej, podmioty powiązane, korekta dochodowości, niejednolite orzecznictwo

Magdalena Marciniak 
he author is a tax adviser and a partner in MDDP Transfer Pricing Team
Agnieszka Krzyżaniak 
The author is a partner in MDDP Transfer Pricing Team
Justyna Janeczko 
The author is a senior consultant in MDDP Transfer Pricing Team

Including Transfer Pricing Adjustments Made Before 2019 in Tax-Deductible Expenses

This commentary concerns the considerations of the Provincial Administrative Court in Białystok about the possibility of including transfer pricing adjustments, made before 2019, in taxdeductible expenses. This article analyses of the court’s view, which stands out against other judgments issued in this matter in recent years. The judgment of 13 March 2024, I SA/Bk 13/24, may become an important point of reference in future court decisions, while drawing attention to the approach to including transfer pricing adjustments in tax-deductible expenses.

Keywords: transfer pricing adjustments, tax-deductible expenses, arm’s length principle, related entities, compensating adjustment, divergence of case law

Dariusz M. Malinowski
Autor jest doradcą podatkowym

Spółka jawna jako podatnik CIT. Nieodwracalnie? 

Dariusz M. Malinowski
The author is a tax adviser (Sandomierz, Poland)

A Registered Partnership as a CIT Payer. Beyond Recall?

Tomasz Janicki
Autor jest pracownikiem administracji skarbowej

Registration Obligation of Tax Law Entities

Tomasz Janicki
The author works for the fiscal administration (Torun, Poland)

Taxation of Income Earned by Family Trusts 

Przegląd orzecznictwa SA

Iwona Strzelec
The author is the editor-in-chief of „Przegląd Podatkowy” (Warsaw, Poland)

Administrative Courts’ rulings: review

dr Ewa Prejs
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Finansów Publicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz radcą prawnym specjalizującym się w prawie podatkowym. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2784-2227

Przegląd orzecznictwa TS 

dr Ewa Prejs
The author is an associate professor at the Head of the Chair of Public Finance Law of the Nicolaus Copernicus University in Torun (Poland) and a practising attorney at law, specializing in tax law. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2784-2227

CoJ rulings: review

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, prof. UMK
Autor jest dyrektorem Ośrodka Studiów Fiskalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, członkiem VAT Expert Group Komisji Europejskiej oraz doradcą podatkowym. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8380-8392

Przegląd orzecznictwa TS

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, professor of the Nicolaus Copernicus University 
The author is the Head of the Centre for Fiscal Studies at the Nicolaus Copernicus University in Torun (Poland), a member of the VAT Expert Group of the European Commission and a tax adviser. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8380-8392

CoJ rulings: review

dr Filip Majdowski
Autor jest byłym wicedyrektorem w Departamencie Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów oraz doktorem nauk prawnych (Uniwersytet Warszawski); poglądy wyrażone w artykule niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko instytucji, której autor był pracownikiem

Aktualności z Brukseli

dr Filip Majdowski
The author is a former deputy director at the Tax System Department of the Ministry of Finance and a doctor of laws (University of Warsaw, Poland); the views expressed in the paper may not reflect the views of the institution which employed the author

Zamów prenumeratę