Wyzwania modernizacji prawa spółek handlowych w Polsceprof. dr hab. Adam Opalski
Autor jest kierownikiem Katedry Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Of Counsel w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka w Warszawie, członkiem European Company Law Expert Group oraz European Model Company Act Group
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
Wyzwania modernizacji prawa spółek handlowych w Polsce
W dniu 4.07.2024 r. na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa pt. „60-lecie Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego – najważniejsze wyzwania na przyszłość”, zorganizowana przy współudziale Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości. Artykuł stanowi rozwiniętą wersję wystąpienia wygłoszonego przez autora podczas konferencji.
Słowa kluczowe: reforma prawa spółek, spółka z o.o., grupy spółek, ład korporacyjny, osobowe spółki handlowe, statut personalny spółek
prof. dr hab. Adam Opalski
The author is head of the Department of Private International Law and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Domański Zakrzewski Palinka law firm in Warsaw; a member of the European Company Law Expert Group and the European Model Company Act Group (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
Challenges of Modernization of the Law of Commercial Partnerships and Companies in Poland
On 4 July 2024, a nationwide conference was held at the University of Warsaw. The title was ‘Sixty years of the Civil Code and the Code of Civil Procedure – key challenges for the future’. It was organized with the participation of the Minister of Justice’s Civil Law Codification Committee. This article is an extended version of the author’s address given during the conference.
Keywords: company and partnership law reform, limited liability company, groups of companies, corporate governance, commercial law partnerships, personal law (personal statute) pertaining to companies and partnerships
Bibliografia / References
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – czy grupy spółek potrzebują kodeksowych przepisów? (cz. 2), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/10.
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – krytyka założeń konstrukcyjnych (cz. 1), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/8.
Szajkowski A., Tarska M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2014.
Szumański A., Problem dopuszczalności powoływania się na interes grupy spółek w nieformalnych albo pozaustawowych holdingach faktycznych w celu wyłączenia odpowiedzialności zarządców i nadzorców spółek uczestniczących w grupie, „Monitor Prawniczy” 2022/21.
dr Maciej Zejda
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Handlowego Uniwersytetu Gdańskiego oraz adwokatem
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4637-4484).
Związek waloryzowanego świadczenia z przedsiębiorstwem – uwagi na tle roszczeń wynikających z rozliczenia nieważnych umów kredytowych
W ramach niniejszego artykułu analizie poddano ewolucję poglądów w przedmiocie charakteru świadczeń podlegających waloryzacji. Główny przedmiot badań odnosi się do zagadnień dotyczących związku świadczenia z przedsiębiorstwem. Występowanie takiego związku stanowi bowiem przesłankę eliminującą dopuszczalność waloryzacji sądowej roszczeń o zwrot nienależnie spełnionego świadczenia pieniężnego. W artykule dokonano przede wszystkim analizy linii orzeczniczej Sądu Najwyższego ukształtowanej na początku lat 90. w kontekście jej późniejszej modyfikacji, a także przełożenia tych poglądów na praktykę orzeczniczą zaobserwowaną w późniejszym orzecznictwie.
Słowa kluczowe: waloryzacja sądowa, świadczenie pieniężne, kondycja nienależnego świadczenia, nieważność umowy, składniki przedsiębiorstwa
dr Maciej Zejda
The author is an assistant professor at the Department of Commercial Law, University of Gdansk, Poland, and an advocate
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4637-4484).
Relationship Between the Valorised Benefits and the Enterprise: Comments on the Background of Claims Arising from the Settlement of Invalid Loan Agreements
This article examines the evolution of views on the nature of money benefits which are subject to valorisation. The main object of the research relates to issues concerning the connection of the monetary benefit with the business enterprise. The existence of such a relationship constitutes a criterion which eliminates the admissibility of judicial valorisation of claims for reimbursement of undue monetary benefits. The article analyses the jurisprudence of the Supreme Court established in the beginning of the 1990s in the context of its subsequent modification, as well as evaluates how these views translate into practice observed in later jurisprudence.
Keywords: judicial valorisation, payment obligation, undue benefit, invalidity of a contract, assets of business enterprise
Bibliografia / References
Dubis W., Waloryzacja kondykcji nienależnego świadczenia, „Rejent” 1998/9.
Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Dybowski T., Pyrzyńska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2013.
Dybowski T., Pyrzyńska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Kubala W., Związek roszczenia z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz z prowadzeniem przedsiębiorstwa, „Monitor Prawniczy” 1999/5.
Lemkowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Warszawa 2017.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Naworski J.P., Termin przedawnienie roszczenia przedsiębiorcy o zwrot nienależnego świadczenia. Glosa do wyroku SN z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 104/13, „Glosa” 2015/3.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2010.
Rudnicki S., Glosa do wyroku SN z 30.09.2009 r., V CSK 33/09, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2010/6, poz. 64.
Stelmachowski A., Nominalizm a wykonanie w pieniądzu niepieniężnych zobowiązań, „Nowe Prawo” 1959/11.
Stelmachowski A., Nominalizm pieniężny a waloryzacja, „Studia Cywilistyczne” 1965/6.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Zagrobelny Ł. [w:] Zobowiązania, t. 1, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Żak M. [w:] K. Korus, D. Rogoń, M. Żak, Kodeks cywilny. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, LEX 2003.
Nikoletta Kozioł
Autorka jest prawnikiem w kancelarii Clifford Chance
(ORCID: https://orcid.org/0009-0000-3857-3056).
Fundacja rodzinna – nowa instytucja w polskim prawie
Celem artykułu jest przedstawienie najnowszego narzędzia sukcesyjnego – fundacji rodzinnej, powstałego na podstawie ustawy o fundacji rodzinnej. W publikacji dokonano wnikliwej analizy warunków działalności fundacji rodzinnej wraz z porównaniem tej instytucji z już istniejącą – fundacją. Należy podkreślić, że każdą z tych organizacyjno-prawnych form cechują zarówno korzyści, jak i wady. Przy odpowiedniej weryfikacji ze strony zainteresowanego, z uwzględnieniem jego zakładanych celów oraz profilu działalności, fundacja rodzinna lub fundacja potencjalnie może przynieść wiele profitów.
Słowa kluczowe: fundacja rodzinna, sukcesja, beneficjenci, działalność gospodarcza, fundacja
Nikoletta Kozioł
The author is a lawyer at Clifford Chance law firm, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0009-0000-3857-3056).
The Family Foundation – A New Institution in Polish Law
The purpose of this article is to present the latest succession tool – the family foundation, set up on the basis of the Family Foundation Act. The publication provides an in-depth analysis of the conditions of activity of the family foundation, together with a comparison of this institution to an already existing one – the foundation – based on the Foundations Act. It should be pointed out that each of the organizational and legal forms has both advantages and disadvantages. With proper verification conducted by the party concerned, taking into account that party’s assumed objectives and activity profile, a family foundation or a foundation can potentially bring many profits.
Keywords: family foundation, succession, beneficiaries, business activity, foundation
Bibliografia / References
Blajer P., Fundacja rodzinna. Pytania i odpowiedzi, Warszawa 2023.
Bogdał M., Gołata K., The role of Public Relations in introducing private factors to polish economy during its transformation in 1990s, „Comunicação Pública” 2013/13.
Bonefeld M., Thiele, Testamentsvollstrecker, Temperamente, „Recht der Familienunternehmen” 2023/3.
Chałat A., Majątek fundacji rodzinnej [w:] Fundacje rodzinne. Aspekty prawne i podatkowe, red. A. Mariański, Warszawa 2023.
Cioch H., O potrzebie dokonania zmian w polskim prawie fundacyjnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 1999/5.
Dumkiewicz M. [w:] Ustawa o fundacjach. Komentarz, red. A. Kidyba, Warszawa 2023.
Górniak K., Sukcesja przedsiębiorstwa na wypadek śmierci przedsiębiorcy, Warszawa 2023.
Gura G., Ustawa o fundacjach. Komentarz, Warszawa 2021.
Izdebski H., Fundacje i stowarzyszenia. Komentarz, orzecznictwo, skorowidz, Krasnobród 2004.
Kidyba A., Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundacje, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/10.
Kidyba A. [w:] Ustawa o fundacjach. Komentarz, red. A. Kidyba, Warszawa 2023.
Kotowski W., Turska-Tomczykowska A. [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, red. P. Tomczykowski, Warszawa 2023.
Leszczyk D. [w:] P. Grabowski, D. Leszczyk, Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, Warszawa 2023.
Osajda K., Prawo spadkowe (w) przyszłości. Perspektywy rozwoju prawa spadkowego, „Monitor Prawniczy” 2019/2.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o fundacjach. Komentarz, LEX 2018.
Stecki L., Fundacja. Części druga i trzecia, Toruń 1996.
Stecki L., Fundacja. Część pierwsza, Toruń 1996.
Suski P., Stowarzyszenia i fundacje, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Swora M., Nadzór nad stowarzyszeniami, fundacjami oraz prowadzeniem działalności pożytku publicznego, „Państwo i Prawo” 2003/12.
Świrgoń-Skok R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023.
Wijkström F., Einarsson S., Foundations in Sweden. Their Scope, Roles and Visions, Stockholm 2004.
Wiśniewski C., Tworzenie i funkcjonowanie organizacji pozarządowych – wybrane problemy cywilnoprawne, „Glosa” 1999/4.
dr Kamila Piernik-Wierzbowska
Autorka jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3556-3076).
Odpowiedzialność członków zarządu spółki kapitałowej w związku z ESG i sustainability
Zrównoważony rozwój i ESG stanowią dla spółek i ich piastunów zagadnienia, z którymi w nieodległej przyszłości przyjdzie im się zmierzyć, w szczególności ze względów ekonomicznych i prawnych. Wpływają na to aktualne uwarunkowania społeczno-gospodarcze i widoczne zmiany oddziałujące na decyzje zakupowe konsumentów i przedsiębiorców, jak również na decyzje podejmowane przez inwestorów oraz kontrahentów spółek. Członkowie zarządu spółek kapitałowych ponoszą odpowiedzialność za właściwe sprawowanie funkcji na podstawie obowiązujących regulacji prawnych. Sposób stosowania prawa i jego wykładnia skłaniają ku stanowisku, że aktualnie zrównoważony rozwój i ESG mogą stanowić kryterium oceny występowania przesłanek odpowiedzialności piastunów tych spółek. Na stosowany miernik należytej staranności wpływa szereg aktów normatywnych i nienormatywnych, zarówno krajowych, jak i unijnych oraz międzynarodowych, w tym dotyczących zjawiska greenwashingu, których rozwoju należy się spodziewać. Na odpowiedzialność członków zarządu mogą mieć wpływ również regulacje wewnętrzne spółki, a także postanowienia umowy łączącej spółkę z członkiem zarządu. W artykule poruszono problematykę zrównoważonego rozwoju, ESG i sustainability w kontekście prawnym, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym. Opisane zostały występujące uwarunkowania społeczno-gospodarcze oraz ich związek z możliwością ponoszenia przez członków zarządu spółki kapitałowej odpowiedzialności wobec spółki. Poddano również analizie zasady ponoszenia przedmiotowej odpowiedzialności w związku z ESG i sustainability, w tym z tytułu greenwashingu.
Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, odpowiedzialność, greenwashing, należyta staranność, łańcuch działalności, business judgement rule, zarząd, compliance
dr Kamila Piernik-Wierzbowska
The author is an attorney at law in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3556-3076).
Liability of Company Management Board Members in Connection with ESG and Sustainability
Sustainable development and ESG are questions which are soon going to be faced by companies and members of their governing bodies, in particular for economic and legal reasons. This results from the current socioeconomic determinants and noticeable changes influencing customers’ and entrepreneurs’ purchasing decisions, as well as decisions made by investors and counterparties of companies. Members of company management boards are responsible for proper discharge of their functions on the basis of legal regulations in force. The manner in which law is applied and interpreted induces one to hold that currently sustainable development and ESG may constitute criteria for assessing whether there are grounds for holding liable the members of governing bodies in such companies. The benchmark of due diligence is influenced by a number of normative and non-normative instruments, at both national and EU or international levels, including ones concerning the phenomenon of greenwashing, which instruments can be expected to develop. Also internal company regulations or the provisions of contracts between companies and their management board members can influence the liability of said members. This article discusses the questions of sustainable development, ESG, and sustainability in the legal context, at EU and national levels. It describes the existing socioeconomic determinants and their link with the possibility of company management board members being held liable to the company. Moreover, the analysis concerns the principles of the liability in question in connection with ESG and sustainability, including for greenwashing.
Keywords: sustainable development, liability, greenwashing, due diligence, activity chain, business judgement rule, management board, compliance
Bibliografia / References
Adamczyk R., Haralampieva V., Nie tylko rozgłos, czyli jak skutecznie wywierać wpływ poprzez raportowanie danych o zrównoważonym rozwoju [w:] Zielone finanse w Polsce 2022, red. L. Kotecki, Warszawa 2022; https://iof.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Raport_Zielone_Finanse_2022.pdf (dostęp: 26.09.2024 r.).
Adamus R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do nowelizacji. Prawo holdingowe. Zmiany w funkcjonowaniu organów spółek kapitałowych, red. R. Adamus, Legalis 2022.
Benecki R., Kąsek L., Rola czynników ESG w łańcuchach dostaw polskich firm [w:] Zielone finanse w Polsce 2022, red. L. Kotecki, Warszawa 2022; https://iof.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Raport_Zielone_Finanse_2022.pdf (dostęp: 26.09.2024 r.).
Chełkowska A., Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z perspektywy zasad ładu korporacyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/10.
Gad J. [w:] Ustawa o rachunkowości. Komentarz, red. E. Walińska, LEX 2023.
Gajda D., Zrównoważona karta wyników jako sposób pomiaru efektywności zespołów w organizacji, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2015/230.
Główny Urząd Statystyczny, Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w Polsce w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/roznice-w-wynagrodzeniach-kobiet-i-mezczyzn-w-polsce-w-2020-roku,12,3.html (dostęp: 26.09.2024 r.).
Hotel M., Modyfikacja zasad odpowiedzialności członków organów wobec spółki kapitałowej, „Przegląd Sądowy” 2015/9.
Kąsek L., Benecki R., Wymogi ESG a konkurencyjność polskich firm na arenie międzynarodowej [w:] Zielone Finanse w Polsce 2023, red. L. Kotecki, Warszawa 2023; https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2023/06/Zielone-Finanse-w-Polsce-2023.pdf (dostęp: 26.09.2024 r.).
Kidyba A. [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2024.
Kotecki L. (red.), Zielone finanse w Polsce 2022, Warszawa 2022; https://iof.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Raport_Zielone_Finanse_2022.pdf (dostęp: 26.09.2024 r.).
Kucharski B., Business judgement rule – kwestia bezprawności czy winy, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/10.
Maruszkin R., Europejski Zielony Ład, czyli nowa strategia UE w zakresie ochrony środowiska i klimatu, LEX 2020.
Mickiewicz A., Romantyczność [w:] Ballady i romanse, Wilno 1822.
Nowińska E. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, LEX 2022.
Opalski A., Oplustil K., Jeszcze w sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/12.
Opalski A., Oplustil K., Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/3.
Pabis R. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2022.
Piwowarek Z., Jak lepiej raportować „G” w ESG? [w:] Zielone finanse w Polsce 2022, red. L. Kotecki, Warszawa 2022; https://iof.org.pl/wp-content/uploads/2022/06/Raport_Zielone_Finanse_2022.pdf (dostęp: 26.09.2024 r.).
Rakoczy B., Elastyczność zasady zrównoważonego rozwoju w kontekście adaptacji do zmian klimatu, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2021/3.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2018.
Stefanicki R., Należyta staranność zawodowa członka zarządu spółki kapitałowej, LEX 2020.
Stefanicki R., Wymogi rzetelności zawodowej członków zarządu spółki kapitałowej, „Przegląd Legislacyjny” 2020/3.
Szczurowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2023.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2023.
Weber A.-M., Mazur Z., Szczęsna A., Zrównoważony ład korporacyjny (sustainable corporate governance) – kierunek ewolucji polskiego prawa spółek?, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/6.
Weber-Elżanowska A.-M., Czy dyskusja o systemach compliance jest dyskusją o prawie? Kilka uwag o wpływie systemów compliance na ustrój spółek handlowych [w:] Efektywność zarządzania i nadzoru w spółce handlowej. W poszukiwaniu optymalnego modelu ustroju spółki, red. K. Bilewska, LEX 2018.
Weber-Elżanowska A.-M., Postulat zrównoważonego wzrostu gospodarczego jako wyzwanie dla polskiego prawa handlowego [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, LEX 2020.
Żok K., Rozumienie wzorca należytej staranności w orzeczeniach dotyczących odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej [w:] Ius civile vigilantibus scriptum est. Księga jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka, red. J. Grykiel, J. Haberko, K. Mularski, Legalis 2022.
prof. dr hab. Wojciech J. Katner
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa Gospodarczego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz sędzią Sądu Najwyższego w stanie spoczynku (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8736-0436).
O działalności gospodarczej fundacji i fundacji rodzinnej – głos w dyskusji
Autor rozważa możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację powstałą na podstawie ustawy z 6.04.1984 r. o fundacjach i przez nową fundację rodzinną, wprowadzoną ustawą z 26.01.2023 r. Ustawa o fundacjach, zwanych klasycznymi, znanych w wielu prawodawstwach na świecie, pozwala na działalność gospodarczą w zakresie przewidzianym w statucie, zgodnie z celami fundacji. Natomiast fundacja rodzinna, mająca za cel utrzymanie majątku z myślą o beneficjentach, została w art. 5 ustawy z 2023 r. ograniczona do możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w ośmiu dziedzinach, które po przeprowadzeniu analizy prawnej należało ograniczyć do dwóch, a „na siłę” – czterech (art. 5 ust. 1 pkt 2, 5, 7 i 8). Z uwagi na to, że w ustawie z 2023 r. nie ma konsekwencji prawnych, poza podatkowymi, podjęcia i prowadzenia przez fundację rodzinną działalności gospodarczej w zakresie szerszym niż przypadki wskazane w art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej, należy przyjąć, że może ona prowadzić działalność w takim szerokim zakresie, jaki wynika z ogólnej ustawy o fundacjach z 1984 r.
Słowa kluczowe: fundacja, fundacja rodzinna, działalność gospodarcza, przedsiębiorca, przedsiębiorstwo, osoba prawna
prof. dr hab. Wojciech J. Katner
The author is head of the Department of Business and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland, and a retired judge of the Polish Supreme Court (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8736-0436).
On the Business Activity of Foundations and Family Foundations: A Voice in the Discussion
The author considers the possibility of pursuit of business activity by a foundation regulated in Poland in the Act of 6 April 1984 on Foundations and a new family foundation, a type introduced by the Act on Family Foundations of 26 January 2023. The Act on Foundations, which concerns so-called classic foundations, known in the legislation in many countries around the world, allows for business activity to the extent provided for in the charter and in accordance with the goals of the foundation. Meanwhile, a family foundation, whose purpose is to maintain assets for the beneficiaries, is limited by Article 5 of the 2023 Act to the possibility of conducting business activity in eight areas, which, after a legal analysis, should have been limited to two, and ‘stretching things a bit’ – to four (Article 5(1)(2), (5), (7) and (8)). However, due to the fact that the 2023 Act does not regulate legal consequences, apart from tax consequences, of a family foundation starting and conducting business activity to a wider extent than the cases indicated in Article 5(1) of the Act on Family Foundations, it should be assumed that it may conduct such activity within a broad scope that results from the general 1984 Act on Foundations.
Keywords: foundation, family foundation, business activity, entrepreneur, enterprise, legal person
Bibliografia / References
Adamus R. [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz. Linia orzecznicza, red. R. Adamus, P. Stec, Warszawa 2024.
Bieniak M., Fundacja rodzinna – organizacja i funkcjonowanie, „Palestra” 2023/3.
Kappes A., Długo oczekiwane dobrodziejstwo czy legislacyjny bubel? Kilka uwag o fundacji rodzinnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/12.
Katner W.J., Działalność gospodarcza podmiotów niebędących przedsiębiorcami ze szczegółowym rozważeniem statusu prawnego fundacji i stowarzyszeń [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Katner W.J. [w:] Prawo gospodarcze i handlowe, red. W.J. Katner, Warszawa 2023.
Kidyba A., Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundacje, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/10.
Kidyba A., Ustawa o fundacjach. Prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1997.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2023.
Stec P. [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz. Linia orzecznicza, red. R. Adamus, P. Stec, Warszawa 2024.
Wiórek M., „Ciemna strona” fundacji rodzinnej? Uwagi z perspektywy prawa niemieckiego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/11.
dr hab. Małgorzata Dumkiewicz, prof. UMCS
Autorka jest profesorem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2913-8359).
Wybrane problemy na gruncie blankietowej regulacji art. 183 k.s.h.
Następstwo prawne mortis causa w spółkach handlowych jest jedną z bardziej problematycznych kwestii zarówno od strony teoretycznoprawnej, jak i z punktu widzenia praktyki obrotu. W każdym przypadku styku przepisów normujących różne rodzaje stosunków społecznych i gospodarczych, w tym w szczególności prawa spółek i prawa spadkowego, dochodzi do kolizji pomiędzy celami i założeniami specyficznymi dla każdej z tych wyspecjalizowanych dziedzin prawa cywilnego. Problemy, które się z tym wiążą, występują nie tylko na gruncie spółek osobowych, lecz także kapitałowych. W przypadku spółki z o.o. w art. 183 § 1 k.s.h. przewidziane zostało rozwiązanie, które w założeniu powinno tym problemom przeciwdziałać. Jednakże blankietowy charakter tej normy prawnej jest źródłem tak wielu wątpliwości, że trudno uznać ją za realizującą to założenie w sposób efektywny.
Słowa kluczowe: dziedziczenie udziałów w spółce z o.o., wyłączenie wstąpienia spadkobierców do spółki z o.o., ograniczenie wstąpienia spadkobierców do spółki z o.o., śmierć wspólnika, spadek
dr hab. Małgorzata Dumkiewicz, Maria Curie-Sklodowska University profesor
The author is a professor at the Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2913-8359).
Selected Problems Relating to the Blanket Regulation of Article 183 of the Code of Commercial Partnerships and Companies
Legal succession mortis causa in commercial law partnerships and companies is one of the more problematic issues, both from the perspective of theory of law and that of the practice of legal transactions. In every case where provisions regulating various kinds of social and economic relationships intersect, including in particular company law and inheritance law, there occur clashes between the aims and assumptions that are particular to each of these specialised domains of civil law. The related problems occur not only in the context of partnerships, but also companies. In the case of limited liability companies, Article 183(1) of the Code of Commercial Partnerships and Companies provides for a solution that is assumed to prevent these problems from happening. However, the blanket character of this legal norm gives rise to so many doubts that it can hardly be considered to be implementing this assumption effectively.
Keywords: inheriting shares in a limited liability company, prevention of accession of heirs to a limited liability company, restriction on accession of heirs to a limited liability company, death of a member, estate being subject of inheritance
Bibliografia / References
Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz, Lwów 1935.
Bańczyk W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2022.
Borysiak W., Dziedziczenie. Konstrukcja prawna i ochrona, Warszawa 2013.
Bugajna-Sporczyk D., Dziedziczenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, „Prawo Spółek” 1998/1.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2024.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Herbet A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2010, 2015.
Kawałko A., Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Kraków 2006.
Kawałko A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Spadki (art. 922–1088), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2019.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2010.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Ustanie członkostwa w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Kraków 2002.
Kremis J., Wpływ woli podmiotu na zakres spadku, „Przegląd Prawa i Administracji” 1993/29.
Księżak P., Prawo spadkowe, Warszawa 2017.
Michalski M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do art. 151–300, red. A. Kidyba, Warszawa 2018.
Niezbecka E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Spadki, red. A. Kidyba, LEX 2015.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz. Art. 151–226 KSH, Warszawa 2018.
Oczkowski J., Rozporządzanie udziałami w spółce z o.o. – wybrane zagadnienia, „Prawo Spółek” 2011/1.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2A, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Legalis 2018.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Piątowski J.St., Witczak H., Kawałko A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2015.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Pyzioł W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008.
Rachwał A. [w:] System Prawa Handlowego, t. 2, Prawo spółek handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2012.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Rygoł M., Skutki śmierci wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością według kodeksu spółek handlowych, „Przegląd Sądowy” 2001/3.
Skowrońska-Bocian E., Wierciński J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Spadki, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Strzępka J.A., Zielińska E. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2012.
Szajkowski A., Tarska M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Warszawa 2005.
Szczurowski T., Konsekwencje śmierci wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, „Monitor Prawniczy” 2008/6.
Wyrwiński M., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2004.
Zawiślak K., Skutki wyłączenia wstąpienia spadkobierców zmarłego wspólnika do spółki z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/3.
Zdanikowski P., Następstwo prawne na wypadek śmierci po wspólnikach i akcjonariuszach spółek handlowych, Warszawa 2021.
dr Krzysztof Olszak
Autor jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8304-0136).
Przedawnienie roszczenia fundacji rodzinnej wobec beneficjenta, który wiedział o bezprawności spełnionego świadczenia, o zwrot świadczenia spełnionego wbrew przepisom prawa lub postanowieniom statutu – głos w dyskusji
Niniejsza publikacja nawiązuje do głosu autora w dyskusji podczas XIII Forum Prawa Spółek w Łodzi „Następstwo prawne wspólników w spółkach handlowych”, w trakcie którego wystąpienia dotyczyły m.in. fundacji rodzinnej. Ani art. 40 ust. 3 ustawy o fundacji rodzinnej, ani cała ustawa o fundacji rodzinnej nie odsyła w odniesieniu do tytułowego roszczenia do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego lub przepisów Kodeksu cywilnego o przedawnieniu, lecz przewiduje kompleksową regulację przedawnienia roszczeń, o których mowa w tym przepisie. Tym samym roszczenia te, wbrew twierdzeniom niektórych komentatorów, nie ulegają przedawnieniu, a niniejsza publikacja wykazuje konstytucyjność tego poglądu. Jednocześnie jednak stwierdzono i uzasadniono potrzebę nowelizacji art. 40 ust. 3 ustawy o fundacji rodzinnej.
Słowa kluczowe: przedawnienie, fundacja rodzinna, beneficjent, świadczenie, bezprawność, zwrot
dr Krzysztof Olszak
The author is an attorney at law in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8304-0136).
Limitation Period for a Claim by a Family Foundation Against a Beneficiary Who Knew of the Illegality of the Performance Made, for Reimbursement of a Performance Made in Contravention of Law or the Articles of Association. A Voice in the Debate
This publication refers to the author’s contribution to the discussion at the XIII Company Law Forum in Lodz on ‘Legal succession of partners and shareholders in commercial partnerships and companies’, during which some papers discussed family foundations. Neither Article 40(3) of the Family Foundation Act nor the entire Family Foundation Act makes any reference, with respect to the titular claim, to the appropriate application of the provisions of the Civil Code or of the limitation period provisions in the Civil Code, but instead provides for a comprehensive regulation of the limitation period for the claims referred to in this provision. Thus, these claims, contrary to the assertions of some commentators, are not time-barred and this publication justifies the constitutionality of this view. At the same time, however, the need to amend Article 40(3) of the Family Foundation Act is identified and justified.
Keywords: limitation, family foundation, beneficiary, performance, illegality, refund
Bibliografia / References
Blajer P., Fundacja rodzinna. Pytania i odpowiedzi, Warszawa 2023.
Figurski J. [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, red. P. Tomczykowski, Warszawa 2023.
Krysik A., Ustawa o fundacji rodzinnej, Warszawa 2023.
Leszczyk D. [w:] Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, red. P. Grabowski, D. Leszczyk, Warszawa 2023.
Witkowski M. [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz, red. R. Adamus, P. Stec, Warszawa 2024.
dr Maciej Węgierski
Autor jest adiunktem w Zakładzie Prawa Własności Przemysłowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4366-2322).
Kilka słów o odstąpieniu od umowy przenoszącej ogół praw i obowiązków w spółce osobowej – głos w dyskusji
W praktyce obrotu nie jest odosobnione zastrzeganie umowne prawa odstąpienia od zawartej umowy. W przypadku umów, których przedmiotem jest przeniesienie ogółu praw i obowiązków, pojawia się kwestia, jaki skutek prawny niesie złożenie oświadczenia o odstąpieniu od takiej umowy, w szczególności uwzględniając interes wierzycieli spółki (osób trzecich).
Słowa kluczowe: zbycie ogółu praw i obowiązków, odstąpienie, spółki osobowe, wspólnicy, wierzyciele spółki
dr Maciej Węgierski
The author is an assistant professor at the Sub-department of Industrial Property Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4366-2322).
A Few Words on Withdrawal from an Agreement Transferring All Rights and Obligations in a Partnership: A Voice in the Discussion
In commercial practice, it is not uncommon to reserve a contractual right to withdraw from a concluded agreement. In the case of agreements concerning the transfer of all rights and obligations, the issue arises as to what legal effect is brought about by the submission of a declaration on withdrawal from such an agreement, particularly considering the interests of the creditors of a partnership (third parties).
Keywords: transfer of all rights and obligations, with drawal (from contract), partnerships, members (partners), creditors of a partnership
Bibliografia / References
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2024.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis 2022.
Jasiński K., Odstąpienie od umowy przeniesienia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej a odpowiedzialność wspólnika przystępującego, „Przegląd Sądowy” 2016/5.
Spyra M. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2024.
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań. Część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
