Granice odpowiedzialności karnej za publiczne rozpowszechnianie informacji pozyskanych w związku z rozpoznawaniem przez sąd zażalenia na umorzenie postępowania przygotowawczego
dr hab. Szymon Tarapata – adiunkt, Zakład Prawa Karnego Wykonawczego, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Polska
ORCID: 0000-0002-4095-8892
W artykule rozważono, jakie są granice odpowiedzialności karnej za publiczne rozpowszechnianie wiadomości z postępowania przygotowawczego pozyskane w związku z rozpoznawaniem przez sąd zażalenia na umorzenie śledztwa lub dochodzenia. Stwierdzono w nim, że takie publiczne rozpowszechnianie informacji jest dopuszczalne, jeśli zostały one pozyskane podczas posiedzenia, które zostało ujawnione w trybie art. 95b § 1 k.p.k. przez sąd. W tekście przyjęto tezę, że sąd rozpoznający zażalenie na umorzenie śledztwa lub dochodzenia jest – obok prokuratora – dysponentem wiadomości zawartych w aktach postępowania przygotowawczego. Może więc samodzielnie zezwolić na publiczne rozpowszechnienie tych informacji.
Słowa kluczowe: jawność zewnętrzna, postępowanie przygotowawczego, publiczne rozpowszechnianie informacji z postępowania przygotowawczego, zażalenie na umorzenie śledztwa lub dochodzenia
Limits of criminal liability for the public dissemination of information obtained in connection with the court’s examination of complaints against the discontinuation of preparatory proceedings
Dr hab. Szymon Tarapata – assistant professor, Department of Executive Criminal Law, Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Poland
ORCID: 0000-0002-4095-8892
The article considers the limits of criminal liability for the public dissemination of information obtained in connection with the court’s examination of complaints against the discontinuation of pre-trial proceedings or an investigation. It was stated that such public dissemination of information is permissible if the information is obtained during a hearing and is disclosed by the court in the procedure of Article 95 of the Criminal Procedures Code. The thesis was presented that, other than the prosecutor, the court considering a complaint against the discontinuation of an investigation or inquiry is the possessor of the information contained in the files of the pre-trial proceedings. Therefore, the court can independently permit the public dissemination of this information.
Keywords: external transparency, pre-trial proceedings, public dissemination of information from pre-trail proceedings, complaint against the discontinuation of an investigation or inquiry
Bibliografia / References
Gonera K. [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, red. A. Górski, Warszawa 2013.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Jaskuła A., Uzyskiwanie informacji o postępowaniu przygotowawczym w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej, „Prokuratura i Prawo” 2013/2.
Jarzęcka-Siwik E., Ograniczenie dostępu do informacji publicznej o przebiegu postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2005/3.
Kardas P., Z problematyki dostępu do akt sprawy w postępowaniu w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008/2.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, Warszawa 2020.
Rogoziński P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Stefański R.A., Przestępstwo rozpowszechniania wiadomości z postępowania karnego (art. 241 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2005/1.
Szewczyk M., Zontek W., Wojtaszczyk A. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz aktualizowany, Warszawa 2020.
Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016.
Tyszkiewicz L. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2012.
Wróbel W., Wojtaszczyk A., Zontek W. [w:] System prawa karnego, t. 8, Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, red. L. Gardocki, Warszawa 2013.
Zgryzek K. [w:] System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, red. naczelny P. Hofmański, red. naukowy P. Wiliński, t. 3, cz. 1, Warszawa 2014.
Jawność posiedzeń sądowych w postępowaniu cywilnym w dobie pandemii COVID-19
dr hab. Anna Kościółek, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego – Zakład Postępowania Cywilnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
ORCID: 0000-0003-2656-3453
Celem artykułu jest analiza realizacji zasady jawności zewnętrznej posiedzeń sądowych w postępowaniu cywilnym w dobie pandemii COVID-19. Z jednej strony przedstawione w opracowaniu uwagi wskazują, że publiczna otwartość posiedzeń sądowych w tym okresie została poważnie uszczuplona, a niekiedy nawet wyłączona. Uznano bowiem, że całkowite otwarcie sądów dla publiczności w okresie pandemii może zwiększać ryzyko zakażenia koronawirusem, a tym samym stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego. Z drugiej jednak strony przeprowadzona w artykule analiza wskazuje, że brak jest ustawowych przeszkód do przeprowadzania posiedzeń jawnych w postępowaniu cywilnym, zaś bezpodstawne odmawianie osobom postronnym wstępu na jawne posiedzenia sądowe ujmować należy nie tylko w kategorii niezgodności postępowania z obowiązującymi przepisami prawa procesowego, lecz również jako naruszenie konstytucyjnego prawa do jawnego rozpatrzenia sprawy. W charakterze rozwiązania pozwalającego na realizację jawności zewnętrznej posiedzeń sądowych w dobie pandemii COVID-19 bez wywołania zagrożenia dla zdrowia publicznego wskazano przeprowadzanie posiedzeń jawnych na odległość z jednoczesnym dopuszczeniem publiczności do zdalnej obserwacji przebiegu tych posiedzeń. Rozwiązanie takie ma bowiem potencjał ograniczenia liczby osób postronnych w budynkach sądowych, a tym samym zmniejszenia ryzyka transmisji choroby COVID-19, przy jednoczesnym zachowaniu konstytucyjnego i procesowego standardu jawności rozpatrzenia sprawy.
Słowa kluczowe: jawność zewnętrzna, jawność posiedzeń sądowych, posiedzenie sądowe na odległość, pandemia COVID-19
Public nature of court hearings in civil proceedings in the era of the Covid-19 pandemic
Dr hab. Anna Kościółek, professor of the University of Rzeszów – Civil Procedures Department, Institute of Legal Studies, University of Rzeszów, Poland
ORCID: 0000-0003-2656-3453
The objective of this article is to analyse the implementation of the principle of openness of court hearings in civil proceedings in the era of the Covid-19 pandemic. The comments presented in the article indicate that the public nature of court hearings in this period has been seriously impaired, and sometimes even ruled out. This it because opening courts to the public during the pandemic was acknowledged as potentially increasing the risk of coronavirus infection and therefore posing a threat to public health. On the other hand, the observations made in the article show that there are no statutory obstacles to holding open court hearings in civil cases, while any unjustified exclusion of third parties should be considered not only as non-compliance with the provisions of procedural law but also as a breach of the constitutional right to a public hearing. The solution enabling the implementation of openness of court hearings to the public in the era of the Covid-19 pandemic without causing a threat to public health was specified as holding court hearings, which are open to the public, remotely with the simultaneous admission of the public to remotely observe the course of the proceedings. This is because such a solution has the potential to reduce the number of third parties in court buildings, and therefore reduce the risk of transmitting Covid-19 while maintaining the constitutional and procedural standard of openness of court hearings.
Keywords: public openness, openness of court hearings, remote court hearings, Covid-19 pandemic
Bibliografia / References
Błaszczak Ł., Orzeczenia nieistniejące (sententia non existens) w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Ł. Błaszczak, Toruń 2007.
Broniewicz W., Jawność jako konstytucyjna zasada procesu cywilnego Polski Ludowej, „Nowe Prawo” 1954/5–6.
Fischer N., Electronification of Civil Litigation and Civil Justice – The Future of the Traditional Civil Procedure Facing the Electronification [w:] Electronic Technology and Civil Procedure. New Paths to Justice from Around the World, red. M. Kengyel, Z. Nemessányi, Dorndrecht–Heidelberg–New York–London 2012.
Flaga-Gieruszyńska K., Jawność zewnętrzna procesu cywilnego – wizja przyszłości [w:] Zasady postępowań sądowych w perspektywie ostatnich nowelizacji, red. D. Gil, E. Kruk, Lublin 2016.
Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001/10.
Garlicki L., Wojtyczek K., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Warszawa 2016.
Goździaszek Ł., E-rozprawa w sądzie, tekst dostępny na stronie: https://pl.linkedin.com/pulse/e-rozprawa-w-sądzie-łukasz-goździaszek.
Góra-Błaszczykowka A., Nieistnienie orzeczenia – kilka uwag na temat praktycznych konsekwencji uznania orzeczenia za nieistniejące [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP. Tom Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Hanausek S., Wady orzeczeń sądowych i ich przyczyny w postępowaniu cywilnym [w:] Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa–Wrocław 1967.
Harsági V., Digital Technology and the Character of Civil Procedure [w:] Electronic Technology and Civil Procedure. New Paths to Justice from Around the World, red. M. Kengyel, Z. Nemessányi, Dorndrecht–Heidelberg–New York–London 2012.
Kardas P., Jawność wewnętrzna i zewnętrzna postępowania przygotowawczego [w:] Jawność jako wymóg rzetelnego procesu karnego, red. W. Jasiński, K. Nowicki, Warszawa 2013.
Kodek G.E., Modern Communications and Information Technology and the Taking of Evidence [w:] Electronic Technology and Civil Procedure. New Paths to Justice from Around the World, red. M. Kengyel, Z. Nemessányi, Dorndrecht–Heidelberg–New York–London 2012.
Korzan K., Wyroki nieistniejące, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 1976/307.
Kostro M., Udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości jako realizacja zasady publiczności, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016/21.
Kościółek A., Rozpoznawanie spraw cywilnych na posiedzeniu niejawnym [w:] Ius est a iustitia apellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Kościółek A., Zasada jawności sądowego postępowania cywilnego, Warszawa 2018.
Łabno A., Ograniczenie wolności i praw człowieka na podstawie art. 31 Konstytucji III RP, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Markiewicz K., Problem sententia non existens na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Rejent” 2002/12.
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1974.
Michalak A., Wolności i prawa jednostki [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. D. Górecki, Warszawa 2012.
Miszewski W., Jawność w procesie cywilnym w związku z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, „Nowy Proces Cywilny” 1933/1.
Piasecki K., Wyroki sądów pierwszej instancji, sądów apelacyjnych oraz Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych, handlowych i gospodarczych, Warszawa 2007.
Pilitowski B., Kociołowicz-Wiśniewska B., Raport z przestrzegania w Polsce zasady jawnego procesu i publicznego ogłoszenia wyroku w czerwcu 2020 r., https://courtwatch.pl/wp-content/uploads/2020/06/FCWP-Monitoring-jawno%C5%9Bci-2020-06-25.pdf.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz I, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Siedlecki W., Glosa do uchwały SN z dnia 17 X 1978 r. III CZP 62/78, „Nowe Prawo” 1980/4.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Siedlecki W., Uchybienia procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2018.
Urbanek A., Systemy wideokonferencyjne IP, „Networld” 2002/2.
Waśkowski E., System procesu cywilnego. Wstęp teoretyczny, Wilno 1932.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy [w:] Rzecznik Praw Obywatelskich 1988–1998. Obywatel – jego wolności i prawa, red. B. Oliwa-Radzikowka, Warszawa 1998.
Niezaskarżalność decyzji o niesprzeczności interesów oskarżonych reprezentowanych przez tego samego obrońcę a standard konstytucyjny
dr hab. Paweł Daniluk, profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Polska
ORCID: 0000-0002-4825-956X
W artykule podjęto problem konstytucyjności obowiązującego stanu prawnego, w którym nie przewiduje się możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie sądu (zarządzenie prezesa sądu) stwierdzające, że interesy kilku oskarżonych (podejrzanych), reprezentowanych przez tego samego obrońcę, nie pozostają w sprzeczności. Przeprowadzone analizy doprowadziły do wniosku, że taki stan prawny jawi się jako naruszający zarówno art. 42 ust. 2, jak i art. 32 ust. 1 w zw. z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W obszarze art. 85 Kodeksu postępowania karnego mamy wszak do czynienia z uregulowaniem niepełnym (pomijającym). Wobec stwierdzonej niekonstytucyjności w artykule sformułowano również postulat nowelizacji art. 85 Kodeksu postępowania karnego, która ma na celu uczynienie stanu prawnego w przeanalizowanym zakresie zgodnym z art. 42 ust. 2 oraz art. 32 ust. 1 w zw. z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, zażalenie, sprzeczność interesów oskarżonych (podejrzanych), Konstytucja RP, prawo do obrony, zasada równości
Non-actionable decision on the lack of conflict of interests of various accused represented by the same defence attorney and the constitutional standard
Dr hab. Paweł Daniluk, professor of the Institute of Legal Studies, Polish Academy of Sciences, Poland
ORCID: 0000-0002-4825-956X
The article addresses the problem of the constitutionality of the applicable legal status, which does not provide for the ability to file a complaint against a court decision (order of the president of the court) stating that the interests of several accused (suspects) represented by the same defence lawyer are not in conflict. The analyses conducted led to the conclusion that such a legal situation appears to breach both Article 42, para. 2 and Article 32 para. 1 in connection with Article 78 of the Polish Constitution. In the area of Article 85 of the Criminal Procedures Code, this is an incomplete (omitting) regulation. In view of the established unconstitutionality, the article also presents a postulate to amend Article 85 of the Criminal Procedures Code, which has the objective of making the legal status in the scope under review compliant with Article 42, para. 2, as well as Article 32 para. 1 in connection with Article 78 of the Polish Constitution.
Keywords: criminal proceedings, complaint, conflict of interests of the accused (suspects), Constitution of the Republic of Poland, the right to a defence, the principle of equality
Bibliografia / References
Boratyńska K.T., Czarnecki P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2020.
Eichstaedt K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz aktualizowany, t. 1, red. D. Świecki, LEX/el. 2020.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 3, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
Gensikowski P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2014.
Grzybowski M., Zaniechanie prawodawcze w praktyce polskiego Trybunału Konstytucyjnego, https://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/report_Poland_po.pdf (dostęp: 26.03.2021 r.).
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, red. P. Hofmański, Warszawa 2011.
Paluszkiewicz H. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2018.
Posnow W. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz on-line, red. J. Skorupka, Legalis 2020, wyd. 32.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 3, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Stefański R.A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
Instytucja sygnalisty w projekcie ustawy o jawności życia publicznego – założenia, oczekiwania, korzyści
dr Monika Porwisz – adiunkt, Instytutu Nauk Prawnych, Wydział Bezpieczeństwa i Nauk Prawnych, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, Polska
ORCID: 0000-0002-9936-6605
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Anna Rybicka – ekspert Zakładu Służby Prewencyjnej Centrum Szkolenia Policji w Legionowie; adiunkt, Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, Polska
udział w autorstwie tekstu – 50%
Rozważania podjęte w artykule koncentrują się wokół problematyki instytucji sygnalisty, którego próbę zdefiniowania podjęto w projekcie ustawy o jawności życia publicznego. Głównym tematem analizy jest status sygnalisty, a także problemy natury prawnej, które powstają w związku z jego ustanowieniem. Mając na uwadze współczesne zagrożenia ze strony przestępczości korupcyjnej czy gospodarczej, konieczne jest kreowanie regulacji mających na celu podniesieniu efektywności zwalczania tego rodzaju przestępczości. Nie można też tracić z pola widzenia aspektów moralnych i etycznych projektowanej instytucji.
Słowa kluczowe: funkcjonariusz publiczny, przestępczość, proces karny, prokurator
The institution of whistleblowing in the bill on the transparency of public life – assumptions, expectations, benefits
Dr Monika Porwisz – Assistant Professor, Institute of Legal Studies, Department of Security and Legal Studies, Police Academy in Szczytno, Poland
ORCID: 0000-0002-9936-6605
commitment to the preparation of the article – 50%
Dr Anna Rybicka – expert, Department of Preventive Services, Police Training Centre in Legionowo; assistant professor, Paweł Włodkowic University College in Płock, Poland
commitment to the preparation of the article – 50%
The considerations in this article focus on the issue of whistleblowing, which the bill on transparency in public life attempts to define. The main theme of the analysis is the status of a whistleblower, as well as problems of a legal nature, which arise in connection with its establishment. Given the contemporary threats of corruption or business crime, regulations need to be created to improve the efficiency of the battle against such crimes. Furthermore, the moral and ethical aspects of the proposed institution must remain within the field of view.
Keywords: public official, crime, criminal proceedings, public prosecutor
Bibliografia / References
Choromańska A., Porwisz M., Wybrane zagadnienia prawa karnego procesowego, Szczytno 2015.
Górniok O., Przestępczość gospodarcza i jej zwalczanie, Warszawa 1994.
Grabarczyk G., Przestępczość gospodarcza na tle przemian ustrojowych w Polsce, Toruń 2002.
Porwisz M., Sprzedajność funkcjonariusza policji. Aspekty normatywne i kryminologiczne, Szczytno 2017.
Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
Kulesza C., Obrona w sprawach o przestępstwa gospodarcze i skarbowe, Warszawa 2012.
Kutera M., Nadużycia finansowe, wykrywanie i zapobieganie, Warszawa 2013.
Palacz D., Pojęcie, symptomy i cechy przestępczości gospodarczej [w:] Przestępczość gospodarcza. Istota zjawiska. Zasady odpowiedzialności, mechanizmy przestępcze i metody działania sprawców, red. P. Łabuz, I. Malinowska, M. Michalski, T. Safjański, Warszawa 2018.
Zawłocki R., Podstawy odpowiedzialności karnej za przestępstwa gospodarcze, Warszawa 2004.
Ważne względy rodzinne lub osobiste jako przesłanka udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności
Marcin Raźny – absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, asystent sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie w II Wydziale Karnym, Polska
ORCID: 0000-0002-6852-4324
Celem artykułu jest próba ustalenia jak należy rozumieć pojęcia „ważnych względów rodzinnych” i „ważnych względów osobistych”, o których mowa w art. 153 § 2 k.k.w., a także wypracowania na podstawie zaproponowanych definicji procedury pozwalającej na stwierdzenie, które stany faktyczne mieszczą się w zakresie znaczeniowym wskazanych pojęć. Zaprezentowano również przykładowe sytuacje, które były rozpatrywane w doktrynie jako potencjalne przesłanki udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności. Szczególnie dużo uwagi poświęcono kwestii, czy po wejściu w życie ustawy nowelizującej z 2011 r. możliwe jest rozpatrywanie ważnych względów zdrowotnych skazanego jako „ważnych względów osobistych”.
Słowa kluczowe: kara pozbawienia wolności, przerwa w wykonywaniu kary pozbawienia wolności, ważne względy osobiste, ważne względy rodzinne, ważne względy zdrowotne
Important family or personal reasons as a premise for granting a break in the enforcement of a penalty of imprisonment
Marcin Raźny – graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University, assistant judge at the Court of Appeal of Kraków, 2nd Criminal Division, Poland
ORCID: 0000-0002-6852-4324
The objectives of this article are to try to define how the notion of “important family reasons” and “important personal reasons”, which are referred to in Article 153 § 2 of the Executive Penal Code, should be construed, as well as the creation of a procedure enabling the establishment of which facts fall within the meaning of these notions based on the proposed definitions. Example situations which have been considered in the legal doctrine as potential premises for granting a break in the enforcement of the penalty of imprisonment have also been presented. A great deal of attention has been devoted to the question of whether important health reasons could be considered to be “important personal reasons” since the amending act of 2011 became effective.
Keywords: penalty of imprisonment, break in the penalty of imprisonment, important personal reasons, important family reasons, important health reasons
Bibliografia / References
Lachowski J. [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2018.
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Mrozek K., „Zbyt ciężkie skutki natychmiastowego wykonania kary” jako podstawowa przesłanka fakultatywnego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2015/35.
Nowicki K., Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, „Państwo i Prawo” 2010/12.
Postulski K., Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, „Palestra” 2013/5–6.
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Postulski K., Stan zdrowia skazanego w aspekcie zdolności do odbywania kary pozbawienia wolności, „Prokuratura i Prawo” 2015/7–8.
Odpowiedzialność karna za działania w zespole medycznym
dr Radosław Tymiński – radca prawny, członek Komisji Bioetycznej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0003-3710-4885
Artykuł jest próbą krytycznego spojrzenia na zagadnienie odpowiedzialności karnej za działania w zespole medycznym. Przesłanką do podjęcia rozważań na ten temat było spostrzeżenie, że ani obecna praktyka prawna, ani wypracowane dotychczas poglądy doktryny prawa w omawianym zakresie nie uwzględniają w dostateczny sposób aktualnych realiów organizacji opieki zdrowotnej nad pacjentem. Powoduje to, że członkowie zespołów medycznych albo ponoszą nadmierną odpowiedzialność karnoprawną, albo unikają tej odpowiedzialności. Obie te sytuacje zarówno z punktu widzenia podstawowych zasad prawa karnego, jak i demokratycznego państwa prawa są nie do zaakceptowania. Z tego powodu konieczna jest zmiana paradygmatu postępowania organów prowadzących postępowanie karne, oparta o krytyczną analizę rzeczywistości społecznej, prawnej i dotychczasowej praktyki.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność karna, zespół medyczny, postępowanie karne, lekarz, prawo medyczne
Criminal liability for activities in a medical team
Dr Radosław Tymiński – legal counsel, member of the Ethics Committee at the Regional Medical Chamber of Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0003-3710-4885
The article is an attempt to critically look at the issue of criminal liability for actions in a medical team. The premise for considering this subject was the observation that neither the current legal practice nor the views of the legal doctrine developed to date in this area take sufficient account of the current realities of the organization of healthcare for patients. This results in members of medical teams either incurring excessive criminal law liability or avoiding this liability. Both of these situations are unacceptable from the point of view of the basic principles of criminal law, as well as a democratic state governed by the rule of law. For this reason, based on a critical analysis of the social and legal reality and the practice to date, the paradigm of the conduct of bodies conducting criminal investigations need to change.
Keywords: criminal liability, medical team, criminal proceedings, doctor, medical law
Bibliografia / References
Bąkowski T. (red.), Prawo administracyjne dziś i jutro, Warszawa 2018.
Chamberlain-Salaun J., Mills J., Usher K., Terminology used to describe health care teams: an integrative review of the literature, “Multidiscip Healthc” 2013/6.
Czerwiński J., P. Małkowski (red.), Medycyna transplantacyjna dla pielęgniarek, Warszawa 2015.
Danovitch G.M., red. naukowa wydania polskiego L. Pączek, G. Senatorski, Podręcznik transplantacji nerek, Lublin 2007.
Filar M., Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa 2004.
Górski A., Sarnacka E., Grossmann M. (red.), Standard wykonywania zawodów medycznych, Warszawa 2019.
Janusz-Pohl B., Uwagi na marginesie książki Jana Jodłowskiego „Zasada prawdy materialnej w postępowaniu karnym. Analiza w perspektywie funkcji prawa karnego”, „Ius Novum” 2016/3.
Jodłowski J., Zasada prawdy materialnej w postępowaniu karnym, LEX 2015.
Karkowska D., Zawody medyczne, Warszawa 2012.
Kędziora R., Odpowiedzialność karna lekarza w związku z wykonywaniem czynności medycznych, Kraków 2009.
Kubiak R., Odpowiedzialność karna za błąd medyczny popełniony w zespołowym działaniu, mp.pl.
Kubiak R., Odpowiedzialność karna za błąd medyczny w działaniu zespołowym, https://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/66266,odpowiedzialnosc-karna-za-blad-medyczny-popelniony-w-zespolowym-dzialaniu.
Kubicki L., Błąd w sztuce w toku interdyscyplinarnego postępowania leczniczego, „Prawo i Medycyna” 2001/9.
Lewandowska D., Kwalifikacja żywego dawcy nerki, http://www.poltransplant.pl/Download/LRD.pdf (dostęp: 7.10.2019 r.).
Malicki A., Malicka-Ochtera A., Odpowiedzialność karna kierownika zespołu operacyjnego w przypadku pozostawienia ciała obcego w polu zabiegu, „Medyczna Wokanda” 2017/9.
Marciniak J., Prawnokarna ochrona praw osób wykonujących pracę zarobkową, „Prokuratura i Prawo” 2011/2.
Nesterowicz M., Prawo medyczne, Toruń 2013.
Radzicki J., Ryzyko zabiegów lekarskich w prawie karnym, Warszawa 1967.
Rejman G., Odpowiedzialność karna personelu medycznego działającego w zespole, „Palestra” 1983/27 (310).
Rejman G., Odpowiedzialność karna lekarza, Warszawa 1991.
Sawicki J., Błąd sztuki przy zabiegu leczniczym w prawie karnym, Warszawa 1965.
Skowronek R., Chowaniec C., Odpowiedzialność karna lekarza w zespołowym działaniu – ocena medyczno‑sądowa skrajnie odmiennych przypadków klinicznych zakończonych zgonem pacjentów, „Medycyna Praktyczna” 2016/3.
Sroka T., Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Warszawa 2013.
Tymiński R., Wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty. Aspekty administracyjnoprawne, Warszawa 2019.
Woderska-Jasińska A., Włodarczyk Z., Transplantacja nerki. Kompendium dla chorych i ich rodzin oraz personelu medycznego, Warszawa 2016.
Zajdel J., W zespole czy na własny rachunek, „Przegląd Urologiczny” 2010/3, http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1965.
Zielińska E., Wzajemne relacje w zespołowym działaniu medycznym w aspekcie odpowiedzialności karnej i zawodowej, „Prawo i Medycyna” 2001/9.
Zoll A., Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Warszawa 1988.
Dopuszczalność stosowania w postępowaniu podatkowym domniemania faktycznego przynależności aktywów nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku wspólnego. Glosa krytyczna do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27.03.2019 r., II FSK 908/17
dr Paweł Szczęśniak – Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Finansowego, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Polska
ORCID: 0000-0002-9017-3444
Istota problemu, który Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) był obowiązany rozstrzygnąć, sprowadza się do dopuszczalności stosowania w postępowaniu podatkowym domniemania przynależności aktywów nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku wspólnego. Konsekwencją powstania stosunku wspólności ustawowej jest bowiem kwalifikowanie praw nabytych przez jednego z małżonków do majątku wspólnego. Podstawą tej kwalifikacji jest prawidłowo przeprowadzone domniemanie faktyczne, a więc wnioskowanie o istnieniu faktów poszukiwanych na podstawie faktu lub zespołu powiązanych ze sobą faktów udowodnionych bądź niespornych. Komentowany wyrok dotyczy więc doniosłego zagadnienia o charakterze praktycznym i teoretycznym, jakim jest stosowanie domniemań faktycznych w postępowaniu podatkowym. Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanym wyroku przyjął tezę o niedopuszczalności użycia jakichkolwiek domniemań faktycznych w postępowaniu podatkowym. W związku z tym należało zweryfikować, czy NSA w sposób poprawny zbadał charakter domniemania faktycznego przynależności aktywów nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku wspólnego oraz podstawy normatywne uprawniające do zastosowania tego domniemania w postępowaniu podatkowym. Teza zaproponowana przez NSA spowodowała także konieczność odniesienia się do gwarancji procesowych przysługujących stronie, a także zasad ogólnych postępowania podatkowego.
Słowa kluczowe: domniemanie faktyczne, małżeńska wspólność majątkowa, majątek wspólny, postępowanie podatkowe, zasada prawdy materialnej
Admissibility of applying the presumption of actual affiliation of assets acquired during the period of joint ownership of spouses to joint marital property in tax proceedings. Critical commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 27 March 2019, II FSK 908/17
Dr Paweł Szczęśniak – Faculty of Law and Administration, Chair of Financial Law, Maria Curie-Skłodowska University, Poland
ORCID: 0000-0002-9017-3444
The essence of the problem that the Supreme Administrative Court was obliged to resolve boils down to the admissibility of applying the presumption of actual affiliation of assets acquired during the period of joint ownership of spouses to joint marital property in tax proceedings. The consequence of the emergence of joint ownership of the spouses is the qualification of the rights acquired by one of the spouses to the joint marital property. The basis for this classification is a correctly conducted factual presumption, namely an inference about the existence of facts sought on the basis of a fact or a set of related proven or undisputed facts. This judgment therefore applies to an important issue of a practical and theoretical nature, which is the application of factual presumptions in tax proceedings. The Supreme Administrative Court accepted the thesis in its judgment that the use of any factual presumptions in tax proceedings is inadmissible. Therefore, it needed to be verified whether the Supreme Administrative Court correctly examined the nature of the presumption of actual affiliation of assets acquired during the period of joint ownership of spouses to joint marital property and the normative grounds authorizing the application of this presumption in tax proceedings. The thesis proposed by the Supreme Administrative Court also made it necessary to refer to procedural guarantees that are available to a party, as well as to the general principles of tax proceedings.
Keywords: factual presumptions, joint ownership of spouses, joint marital property, tax proceedings, principle of material truth
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wrocław 2016.
Adrych-Brzezińska I., Ciężar dowodu w prawie i procesie cywilnym, Warszawa 2015.
Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2010.
Bielska-Brodziak A., Interpretacja tekstu prawnego na podstawie orzecznictwa podatkowego, Warszawa 2009.
Cień K., Konstrukcja podatku [w:] Prawo finansowe. Wybrane zagadnienia, red. A. Hanusz, Warszawa 2019.
Dzwonkowski H., Dzwonkowski M. [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. H. Dzwonkowski, Warszawa 2020.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Gromek K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Hanusz A., Czerski P., Zasada prawdy materialnej w postępowaniu podatkowym a domniemania i fikcje prawne, „Przegląd Sądowy” 2002/1.
Hanusz A., Istota domniemania faktycznego w postępowaniu podatkowym, „Przegląd Sądowy” 2011/3.
Hanusz A., Miejsce prawa finansowego w systemie prawa polskiego, „Państwo i Prawo” 2020/7.
Hanusz A., Źródło domniemania faktycznego w postępowaniu podatkowym. Zarys problemu [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa profesora Mieczysława Sawczuka, red. A. Jakubecki, J.A. Strzępka, Warszawa 2010.
Hanusz A., Źródło domniemania faktycznego w postępowaniu podatkowym a orzecznictwo sądów administracyjnych, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6.
Hilt M., Teoria utraty szansy a ciężar dowodu w prawie belgijskim, „Polski Proces Cywilny” 2020/2.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2010.
Jagielska M., Jagielski J., Stankiewicz R., Grzywacz M. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Kunicki A., Domniemania w prawie rzeczowym, Warszawa 1969.
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Warszawa 2008.
Morawski L., Domniemania a dowody prawnicze, Toruń 1981.
Nazar M., Ustawowy ustrój majątkowy – wspólność ustawowa [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
Piasecki K., Domniemania faktyczne w procesie cywilnym i w międzynarodowym procesie cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1895.
Piątowski J.S., Stosunki majątkowe między małżonkami, Warszawa 1955.
Skąpski A., Ograniczenia dowodzenia w procesie cywilnym, Warszawa–Kraków 1981.
Słyk J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Szczęśniak P., Podatek od środków transportowych [w:] Źródła finansowania samorządu terytorialnego, red. A. Hanusz, Warszawa 2015.
Waligórski M., Proces cywilny. Funkcja i struktura, Warszawa 1947.
Żbikowska M., Ciężar dowodu w polskim procesie karnym, Warszawa 2019.
