Ustawowe prawo odstąpienia od umowy bądź jej wypowiedzenia – rozważania na tle regulacji autorskoprawnejBeata Giesen
Ustawowe prawo odstąpienia od umowy bądź jej wypowiedzenia – rozważania na tle regulacji autorskoprawnej
Prawo autorskie jedynie punktowo odnosi się do zagadnienia jednostronnego zakończenia umów o eksploatację utworu. Ten stan rzeczy zachęca do podjęcia rozważań na temat warunków prawnych odstąpienia lub wypowiedzenia tych umów. Ich kierunek jest wytyczony z jednej strony przez regulację autorskoprawną, z drugiej przez zasady prawa cywilnego. Zderzenie tych dwóch płaszczyzn stawia przed koniecznością rozwikłania wielu problemów, jak na przykład ten związany z doborem instrumentu właściwego do jednostronnego zakończenia poszczególnych typów umów o eksploatację utworu, czy ten związany z ustaleniem prawnych konsekwencji dokonania takiego aktu.
Słowa kluczowe: prawo odstąpienia umowy bądź jej wypowiedzenia w prawie autorskim, odstąpienie od umowy licencyjnej, odstąpienie od umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, odstąpienie bądź wypowiedzenie umowy z powodu istotnych interesów twórcy, skutki odstąpienia od umowy licencyjnej
dr hab. Beata Giesen
The author is employed as an associate professor at the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3962-9482
Statutory Right to Renounce or Terminate a Contract: Considerations Against the Background of Copyright Law
Copyright law only tersely addresses the issue of unilateral ending of contracts for the use of a work. This state of affairs invites reflection of the legal conditions for the renunciation or termination of such contracts. The direction of this reflection is determined by copyright law, on the one hand, and by the principles of civil law, on the other. The coincidence of these two planes raises a number of issues, such as those related to the choice of the appropriate instrument for unilaterally ending particular types of contracts relating to use of works or those related to determining the legal consequences of ending them.
Keywords: right to renounce or terminate a contract under copyright law, renunciation of a licence agreement, renunciation of an agreement for the transfer of copyright, renunciation or termination of a contract due to substantial interests of the author, effects of renunciation of a licence agreement
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Bieler B., Die Übertragung des Urheberechts, Basel 2014
Drozd E., Przeniesienie własności, Kraków 1974
Giesen B., Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa 2013
Giesen B., Zasada nemo plus iuris in alium transferre potest a dobra wiara nabywcy autorskich praw majątkowych, „Studia Iuridica” 2022/89
Giesen B., Treść prawa autorskiego [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Hoffmann J.F. [w:] Münchener Kommentar zur Insolvenzordnung, München 2019
Kaduk H., Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, t. II, cz. I, lit. d, Berlin 1978
Kępiński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013
Klein A. [w:] Ustawowe prawo odstąpienia od umowy wzajemnej, Wrocław 1964, reprint 2021
Machała W., Od przybytku głowa nie boli? Z problematyki ustawowego prawa odstąpienia i wypowiedzenia umowy prawnoautorskiej [w:] Opus Auctorem Laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Mróz-Krysta D., Obligacyjne skutki ustawowego prawa odstąpienia od umowy, Warszawa 2014
Niżankowska-Horodecka A.M., Przejście autorskich praw majątkowych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014
Pajor T., Odstąpienie od umowy z powodu naruszenia zobowiązania [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008
Panfil K., Odstąpienie od umowy jako sankcja naruszenia zobowiązania, Warszawa 2018
Panowicz-Lipska J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011
Pasko K., Odstąpienie od umowy z powodu naruszenia zobowiązania w wypadku umów o charakterze ciągłym, „Przegląd Sądowy” 2016/5
Peukert A. [w:] G. Schricker, U. Loewenheim, Urheberecht. Kommentar, München 2020
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021
Rudolph M. [w:] BeckOK Urheberrecht. UrhG Insolvenz, red. H. Ahlberg, H.-P. Götting, A. Lauber-Rönsberg, München 2022
Schulze G. [w:] T. Dreier, G. Schulze, Urheberrechtgesetz, München 2020
Szpunar A., Odstąpienie od umowy o przeniesienie własności nieruchomości, „Rejent” 1995/6
Szyjewska-Bagińska J. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011
Targosz T. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Targosz T. [w:] T. Tagosz, K. Włodarska-Dziurzyńska, Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa 2007
Wojewoda W., Lex commissoria (art. 492 zd. 1 k.c.) a umowne prawo odstąpienia (art. 395 k.c.) [w:] Prawo handlowe po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, red. W.J. Katner, Warszawa 2010
Wojnicka E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2003
Wojnicka E., Giesen B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Zagrobelny K., Uwagi fragmentaryczne o niektórych skutkach ustawowego prawa odstąpienia od umowy [w:] Ius civile vigilantibus scriptum est. Księga jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka, red. J. Haberko, J. Grygiel, K. Mularski, Warszawa 2022
Załucki M. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018
Katarzyna Grzybczyk
O czym chciałby przeczytać profesor Ryszard Markiewicz?
Formułowanie właściwych pytań dla chata GPT przypomina nieco egzaminowanie (niektórych) studentów. Zaczyna się od rzucenia pozornie oczywistej kwestii, ale błędna odpowiedź każe zadać pytanie naprowadzające. I kolejne, jeszcze bardziej naprowadzające, i następne…I tak, jak w przypadku egzaminu, tak w rozmowie z chatem nie zawsze uda się osiągnąć oczekiwana odpowiedź (przynajmniej na razie). Dlatego ciekawszym zagadnieniem może być temat pozornie oczywisty, a jednak wciąż zaskakujący, czyli domena publiczna.
Słowa kluczowe: ChatGPT, domena publiczna, Kodeks dziedzictwa kulturowego, prawo quasi-pokrewne do zwielokrotniania, autorstwo utworu
prof. dr hab. Katarzyna Grzybczyk
Employee of the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice, Poland; she specializes in intellectual property law and advertising law. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0694-8420
What Would Professor Ryszard Markiewicz Like to Read About?
Formulating the right questions to ask chat GPT is a bit like examining (some) students. It starts with a seemingly obvious question, but a wrong answer leads to a leading question. And the next one, even more leading, and the next... And just like in the case of the exam, in the conversation with the chat you will not always be able to get the expected answer (at least for now). Therefore, a more interesting issue may be a topic that is seemingly obvious, and yet still surprising, i.e., the public domain.
Keywords: ChatGPT, public domain, Code of Cultural Heritage, quasi-related right to reproduction, authorship of a work
Bibliografia / References
Aliprandi S., Lo „pseudo-copyright” sui beni culturali: ecco perché è un problema tutto italiano, Agenda Digitale, 13.07.2022 r., https://www.agendadigitale.eu/cultura-digitale/lo-pseudo-copyright-sui-beni-culturali-ecco-perche-e-un-problema-tutto-italiano/ (dostęp: 20.05.2023 r.)
Aliprandi S., The controversial rules for the reproduction of cultural heritage in Italian law, Medium, 17.06.2022 r., https://medium.com/open-glam/the-controversial-rules-for-the-reproduction-of-cultural-heritage-in-italian-law-9ee552bc49ce (dostęp: 20.05.2023 r.)
Beowulf, British Library, https://www.bl.uk/collection-items/beowulf (dostęp: 20.05.2023 r.)
Beowulf: A Translation and Commentary, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Beowulf:_A_Translation_and_Commentary (dostęp: 20.05.2023 r.)
Beowulf: Known from a Unique Medieval Manuscript, Jeremy Norman’s HistoryofInformation.com, https://www.historyofinformation.com/detail.php?id=185 (dostęp: 20.05.2023 r.)
Blostein D., Libetti R., Crow K., How a $450 Million da Vinci Was Lost in America – and Later Found, „The Wall Street Journal” z 19.09.2018 r., https://www.wsj.com/articles/fresh-details-reveal-how-450-million-da-vinci-was-lost-in-americaand-later-found-1537305592?mod=article_inline (dostęp: 20.05.2023 r.)
Calabi G., Alla ricerca del Salvator Mundi perduto, We-wealth 9.04.2021, https://www.we-wealth.com/enterprise/cbm-partners/news/alla-ricerca-del-salvator-mundi-perduto (dostęp: 20.05.2023 r.)
Crown K., Saudi Arabia’s Secret Plans to Unveil Its Hidden da Vinci – and Become an Art-World Heavyweight, „The Wall Street Journal” z 6.06.2020 r., https://www.wsj.com/articles/saudi-arabias-secret-plans-to-unveil-its-hidden-da-vinciand-become-an-art-world-heavyweight-11591448400 (dostęp: 20.05.2023 r.)
De Angelis D., Vézina B., The Vitruvian Man: A Puzzling Case for the Public Domain, Communia, 1.03.2023 r., https://communia-association.org/2023/03/01/the-vitruvian-man-a-puzzling-case-for-the-public-domain/ (dostęp: 20.05.2023 r.)
Dreyling J., Vézina B., Nobre T., The Uffizi vs. Jean Paul Gaultier: A Public Domain Perspective, Communia, 25.10.2022 r., https://communia-association.org/2022/10/25/the-uffizi-vs-jean-paul-gaultier/ (dostęp: 20.05.2023 r.)
Giuffrida A., Uffizi Galleries sue Jean Paul Gaultier over use of Botticelli images, „The Guardian” z 10.10.2022 r., https://www.theguardian.com/world/2022/oct/10/uffizi-galleries-sue-jean-paul-gaultier-over-use-of-botticelli-images (dostęp: 20.05.2023 r.)
Grzybczyk K., Ikony popkultury a prawo własności intelektualnej. Jak znani i sławni chronią swoje prawa, Warszawa 2018
Harris S., Crow K., Said S., Saudi Arabia’s Crown Prince Identified as Buyer of Record-Breaking da Vinci, „The Wall Street Journal” z 17.12.2017 r., https://www.wsj.com/articles/saudi-arabias-crown-prince-identified-as-buyer-of-record-breaking-da-vinci-1512674099?mod=article_inline (dostęp: 20.05.2023 r.)
Katz D.M., Bommarito M.J., Gao S., Arredondo P., GPT-4 Passes the Bar Exam, 15.03.2023 r., https://ssrn.com/abstract=4389233 lub http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4389233 (dostęp: 20.05.2023 r.)
Kiernan K.S., The Electronic Beowulf, 1993, http://www.uky.edu/~kiernan/welcome/1993.htm (dostęp: 20.05.2023 r.)
Noce V., Leonardo’s Salvator Mundi heads to court in case against Sotheby’s, „The Art Newspaper” z 7.03.2023 r., https://www.theartnewspaper.com/2023/03/07/leonardos-salvator-mundi-heads-to-court-in-case-against-sothebys (dostęp: 20.05.2023 r.)
Pelagotti A., Perchè il processo contro Ravensburger per l’utilizzo dell’immagine dell’Uomo Vitruviano è un grave errore, Art-Test, 19.03.2023 r., https://www.art-test.com/perche-il-processo-contro-ravensburg-per-lutilizzo-dellimmagine-delluomo-vitruviano-e-un-grave-errore/ (dostęp: 20.05.2023 r.)
Popko I., Najdroższy obraz świata to jednak nie dzieło Leonarda da Vinci? Jest decyzja, „Rzeczpospolita” z 12.11.2021 r., https://sukces.rp.pl/sztuka/art19098121-najdrozszy-obraz-swiata-to-jednak-nie-dzielo-leonarda-da-vinci-jest-decyzja (dostęp: 20.05.2023 r.)
Reyburn S., Old Masters need reinventing to avoid being frozen out, „The Art Newspaper” z 7.12.2022 r., https://www.theartnewspaper.com/2022/12/07/old-masters-need-reinventing-to-avoid-being-frozen-out (dostęp: 20.05.2023 r.)
Schlackman S., Can J.R.R. Tolkien’s receive a copyright for Beowulf? Grendel wants to know, Medium 18.04.2014, https://medium.com/@s_schlackman/can-j-r-r-tolkiens-receive-a-copyright-for-beowulf--4a1112c21d3e (dostęp: 20.05.2023 r.)
Tolkien J.R.R., Beowulf and the Critics, red. M.D.C. Drout, „Medieval and Renaissance Texts and Studies” 2002/248, Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, Review by T. Sharp, https://www.sfsu.edu/~medieval/Volume5/Beowulf.html (dostęp: 20.05.2023 r.)
Una empresa alemana, sentenciada a pagar los derechos de autor por sus puzles con el ‘Hombre de Vitruvio’ de Leonardo Da Vinci, 20minutos, 24.02.2023 r., https://www.20minutos.es/noticia/5104341/0/una-empresa-alemana-sentenciada-a-pagar-los-derechos-de-autor-por-sus-puzles-con-el-hombre-de-vitruvio-de-leonardo-da-vinci/ (dostęp: 20.05.2023 r.)
Van Voris B., Sotheby’s Beats Most of Russian Tycoon’s Fraud Suit, Bloomberg, 1.03.203 r., https://www.bloomberg.com/news/articles/2023–03–01/sotheby-s-beats-most-of-russian-tycoon-s-1-billion-fraud-suit (dostęp: 20.05.2023 r.)
Wojciech Machała
Niebezpieczna (potencjalnie) zabawa z prawem autorskim, czyli dylemat fanfiction
Przedmiotem refleksji przedstawionej w niniejszym artykule jest granica pomiędzy pojęciami opracowania cudzego utworu i utworu inspirowanego. Zaprezentowany tekst stanowi zaproszenie do empirycznej weryfikacji tezy, iż wyznaczenie tej granicy jest bardzo problematyczne. W swojej zasadniczej części artykuł zawiera opowiadanie, stanowiące przejaw zjawiska fanfiction, które zawiera nawiązania do pewnych elementów świata przedstawionego w serialu “Gra o tron” (jakkolwiek bez nazw własnych pojawiających się w utworze referencyjnym). Kwalifikacja prawna przedstawionego opowiadania (opracowanie, plagiat, brak naruszenia prawa autorskiego?) została pozostawiona czytelnikom.
Słowa kluczowe: fanfiction, opracowanie, utwór inspirowany, plagiat
dr hab. Wojciech Machała
University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1385-2259
(Potentially) Perilous Copyright Game, or the Fanfiction Dilemma
The subject-matter of reflections in this paper is the boundary between an adaptation of a previous work and an independent work only inspired by an existing one. The article is an invitation to test the argument that such a boundary seems to be very difficult to draw empirically. In its main part, the article consists of a fanfiction short story with references to some particularities of ‘The Game of Thrones’ universe (however, without taking of any name or figure therefrom). The legal qualification of the fanfiction story (adaptation, plagiarism, no copyright infringment?) is left to the reader.
Keywords: fanfiction, adaptation, work inspired by another work, plagiarism
Bibliografia / References
Flisak D. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Grzybczyk K., Twórczość internautów w świetle regulacji prawa autorskiego na przykładzie fanfiction, Warszawa 2015
Laskowska-Litak E., Przedmiot prawa autorskiego [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Machała W., Cieśliński M.M., Status normatywny współautorstwa (wielopodmiotowości autorskiej) – próba nowego ujęcia problematyki, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/2
Markiewicz R., Zabawy z prawem autorskim dawne i nowe, Warszawa 2022
Sarbiński R.M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Traple E. [w:] J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, R. Markiewicz, E. Traple, Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2011
Adrian Niewęgłowski
Skutki prawne naruszenia obowiązku rozpowszechnienia utworu przez pracodawcę (art. 12 ust. 2 pr. aut.)
Artykuł odnosi się do niektórych problemów prawnych związanych z niewykonaniem umowy z dziedziny prawa autorskiego. Chodzi, dokładniej mówiąc, o umowę o pracę zawieraną z twórcą. Często, ilekroć utwór jest przeznaczony do rozpowszechnienia, pracodawca jest zobowiązany do udostępnienia go publiczności. Na podstawie umowy o pracę pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe. Pewien problem powstaje wtedy, gdy zatrudniający zbył te prawa, zanim nadszedł termin rozpowszechnia utworu. Kontrowersja odnosi się do tego, czy autor może w takiej sytuacji „odzyskać” prawa, które przeniósł na pracodawcę, czy też kolejny nabywca (osoba trzecia) je zachowa. Kwestia jest niełatwa, ponieważ ścierają się w omawianym zakresie sprzeczne ze sobą interesy. Z jednej strony, trzeba wziąć pod uwagę autora, który liczył na to, że jego dzieło zostanie udostępnione. Odzyskawszy prawa autorskie majątkowe, mógłby doprowadzić do rozpowszechnienia utworu. Z drugiej wszakże strony, osoba, która nabyła autorskie prawa majątkowe od pracodawcy, może być w dobrej wierze. Nie tylko w polskim, lecz także w wielu innych systemach prawa cywilnego dobra wiara nabywcy jest chroniona. Dlatego zagadnienie wyważenia interesów obu podmiotów zainteresowanych nabyciem praw autorskich od pracodawcy wymaga rozważenia.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, utwór pracowniczy, obowiązek rozpowszechnienia utworu, dobra wiara osób trzecich, skutki niewykonania zobowiązania, warunek w umowie
dr hab. Adrian Niewęgłowski, professor of the Maria Curie-Sklodowska University in Lublin
Chair of European Union Law, Institute of Legal Sciences, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
Legal Consequences of Breach of the Employer’s Duty to Distribute a Work (Article 12(2) of the Copyright Law)
This article relates to some of the legal problems associated with non-performance of a contract in the field of copyright law. More specifically, it concerns the employment contract with the author. Often, whenever a work is intended for distribution, the employer is obliged to communicate it to the public. Under the employment contract, the employer acquires author’s economic rights. A certain problem arises when the employer transfers these rights before the deadline for distribution of the work. The controversy relates to whether the author can ‘reclaim’ the rights they transferred to the employer, or whether the buyer will keep them. The issue is not easy, because conflicting interests collide in the area in point. On the one hand, one must consider the author, who hoped that their work would be communicated to the public. Having regained their economic copyright, they could have their work distributed. On the other hand, however, the person who purchased the economic rights from the employer may have acted in good faith. Not only in Polish, but also in many other civil law systems, the good faith of the buyer is protected. Therefore, the issue of balancing the interests of both parties interested in acquiring copyright from the employer requires consideration.
Keywords: copyright, employee work, duty to distribute a work, good faith of third parties, consequences of failure to perform a contract, condition in a contract
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Flisak D. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, komentarz do art. 12
Flisak D., Utwór multimedialny w prawie autorskim, Warszawa 2008
Florek L. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2017
Gołębiowski K., Zarząd majątkiem wspólnym małżonków, Warszawa 2012
Jakubecki A. [w:] Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Kraków 2003
Kępiński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2006
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021
Ożegalska-Trybalska J., Podmiot prawa autorskiego [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Sarbiński R.M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Warciński M., Służebności gruntowe według Kodeksu cywilnego, Warszawa 2013
Warciński M., Umowne prawo odstąpienia, Warszawa 2010
Włodarska-Dziurzyńska K. [w:] K. Włodarska-Dziurzyńska, T. Targosz, Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Wyrwiński M., Autorskie prawa osobiste w obrocie prawnym, Warszawa 2019
Joanna Sieńczyło-Chlabicz
Prawo pokrewne wydawców publikacji prasowych online – uzasadniony i skuteczny środek ochrony ich praw w dyrektywie 2019/790?
Wyłączne prawo wydawców, przewidziane w art. 15 dyrektywy 2019/790, miało być środkiem do poprawy trudnej sytuacji, w jakiej znaleźli się wydawcy prasy. Głównym celem artykułu jest analiza zasadności wprowadzenia nowego prawa pokrewnego na rzecz wydawców prasy poprzez wskazanie argumentów za i przeciw ustanowieniu tego prawa, a także kwestii kontrowersyjnych związanych z tym prawem. Ponadto dokonano krótkiej analizy zakresu podmiotowego i przedmiotowego prawa wydawców prasowych w dyrektywie 2019/790, a także w projekcie nowelizacji polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowiącym implementację tej dyrektywy. W rozdziale 11 cytowanego projektu dodano oddział 32, w którym wprowadzono regulację art. 997 i n. prawa do publikacji prasowych na użytek dostawców usług społeczeństwa informacyjnego. W związku z niedopełnieniem obowiązku implementacji dyrektywy do prawa krajowego w erze cyfrowej, Komisja Europejska złożyła w dniu 28.03.2023 r. skargę do Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Polsce.
Słowa kluczowe: wydawcy prasowi online, prawa pokrewne wydawców prasowych, dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego, era cyfrowa, implementacja dyrektywy 2019/790 do prawa krajowego
Prof. dr hab. Joanna Sieńczyło-Chlabicz
Head of the Department of Intellectual Property Law, Public Economic Law and Labour Law, Faculty of Law, University of Bialystok, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5664-6060
Related Rights of Online Press Publishers: A Legitimate and Effective Means of Protecting Their Rights in Directive 2019/790?
The publishers’ exclusive right, provided for in Article 15 of Directive 2019/790, was intended as a means of improving the difficult situation in which press publishers found themselves. The main purpose of the article is to analyse the rationale for the introduction of a new related right for the benefit of press publishers by pointing out the arguments for and against the establishment of this right, as well as the controversial issues related to this right. In addition, a brief analysis is made of the holders and scope of application of the right of press publishers under Directive 2019/790, as well as in the draft amendment to the Polish Copyright and Related Rights Act, which implements this directive. Chapter 11 of the cited draft added paragraph 32 , in which Article 997 et seq. regulation of the right to press publications for use by information society service providers was introduced. On 28 March 2023, the European Commission filed a complaint against Poland with the Court of Justice for failure to comply with the obligation to implement the directive into national law in the digital age.
Keywords: online press publishers, publishers’ related rights, information society service providers, digital age, implementation of Directive 2019/790 into national law
Bibliografia / References
Copyright Act of 9 September 1965 (Federal Law Gazette I, p. 1273), as last amended by Article 25 of the Act of 23 June 2021 (Federal Law Gazette I, p. 1858), https://www.gesetze-iminternet.de/englisch_urhg/englisch_urhg.html#p0615 (dostęp: 4.04.2023 r.)
Czarny-Drożdżejko E., The Subject-Matter of Press Publishers’ Related Rights Under Directive 2019/790 on Copyright and Related Rights in the Digital Single Market, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” (IIC) 2020/51
EU Copyright Reform: Open Letters from European Research Centres, CREATe, 24.02.2017 r., http://bit.ly/2loFISF (dostęp: 17.05.2023 r.)
Geiger Ch., Bulayenko O., Frosio G., Opinion of the CEIPI on the European Commission’s copyright reform proposal, with a focus on the introduction of neighbouring rights for press publishers in EU law, Centre for International Intellectual Property Studies Research Paper No 2016–01, pkt 4, https://ssrn.com/abstract=292133 (dostęp: 17.05.2023 r.)
Hilty R.M., Moscon V., Protection of Press Publications Concerning Digital Uses [w:] Modernisation Position Statement of the EU Copyright Rules, red. R.M. Hilty, V. Moscon, Munich 2017
Hoppner T., EU Copyright Reform: The Case for a Publisher’s Right, „Intellectual Property Quarterly” 2018/1, s. 1–21, https://www.sweetandmaxwell.co.uk/Catalogue/ProductDetails.aspx?productid=6791&recordid=380 (dostęp: 4.04.2023 r.)
Klafkowska-Waśniowska K., Założenia konstrukcyjne ochrony prawa do wideogramów [w:] Zarys Prawa Własności Intelektualnej, t. 3, Prawa pokrewne, red. J. Kępiński, K. Klafkowska-Waśniowska, R. Sikorski, Warszawa 2011
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym, Warszawa 2021
Peukert A., An EU Related Right for Press Publishers concerning Digital Uses. A Legal Analysis, Research Paper of the Faculty of Law, Goethe University Frankfurt am Main No 22/2016, pkt II ppkt 9, https://ssrn.com/abstract=2888040 (dostęp: 17.05.2023 r.)
Quintais J.P., The New Copyright in the Digital Single Market Directive: A Critical Look, „European Intellectual Property Review” (EIPR) 2020/42(1), https://ssrn.com/abstract=3424770 lub http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3424770 (dostęp: 17.05.2023 r.)
Reda F., Extra copyright for news sites (‘Link tax’), 2017, https://juliareda.eu/eu-copyright-reform/extra-copyright-for-news-sites/ (dostęp: 30.09.2019 r.)
Samuelson P., Legally Speaking: Questioning a New Intellectual Property Right for Press Publishers, „Communications of the ACM” 2019/62(3), https://copyrightblog.kluweriplaw.com/2018/11/19/legally-speaking-questioning-a-new-intellectual-property-right-for-press-publishers/ (dostęp: 24.03.2023 r.)
Senftleben M., Kerk M., Buiten M., Heine K., New Rights or New Business Models? An Inquiry into the Future of Publishing in the Digital Era, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” (IIC) 2017/48(5)
Shapiro T., Hansson S., The DSM Copyright Directive: EU Copyright Will Indeed Never Be the Same, „European Intellectual Property Review” (EIPR) 2019/41(7)
Talke A., The „Ancillary Right” for Press Publishers: The Present German and Spanish legislation and the EU Proposal, https://library.ifla.org/id/eprint/1849/1/119%20talke%20en.pdf (dostęp: 24.03.2023 r.)
Krystyna Szczepanowska-Kozłowska
O szkodzie i odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie własności intelektualnej
Artykuł analizuje postanowienia dyrektywy 2004/48 w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej dotyczące odpowiedzialności kompensacyjnej podmiotów naruszających prawa własności intelektualnej. Jednocześnie dokonuje oceny implementacji tych przepisów do polskiego prawa. Nie budzi wątpliwości, że niektóre z rozwiązań przyjętych przez polskiego ustawodawcę pozostają niezgodne z nałożonym na niego obowiązkiem ukształtowania skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych środków ochrony praw własności intelektualnej. Artykuł uwzględnia interpretację przepisów dyrektywy wynikającą z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: odszkodowanie, kompensacja, nieuczciwe zyski, dyrektywa 2004/48
prof. dr hab. Krystyna Szczepanowska-Kozłowska
Department of the Law of Intellectual Property and Intangible Goods, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5705-2192
On Loss and Liability for Damages in Intellectual Property Law
The article analyses the provisions of Directive 2004/48 on the enforcement of intellectual property rights that concern liability for compensation borne by infringers of intellectual property rights. It also assesses the implementation of these provisions into Polish law. There is no doubt that some of the solutions adopted by the Polish legislator are incompatible with the latter’s obligation to introduce effective, dissuasive and proportionate remedies for the protection of intellectual property rights. The article takes into account the interpretation of the Directive’s provisions arising from case law of the Court of Justice of the European Union.
Keywords: damages, compensation, unfair profits, Directive 2004/48
Bibliografia / References
Benhamou Y., Compensation of Damages for Infringements of Intellectual Property Rights in France, Under Directive 2004/48/EC and Its Transposition Law – New Notions?, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2009/40(2)
Caron Ch., La loi du 29 octobre 2007 dite ‘de lutte contre la contrefaçon, JCP éd. 22 November 2007
Ciemiński M., Odszkodowanie za szkodę niemajątkową w ramach odpowiedzialności ex contractu, Warszawa 2015
Cohen J., Haugaard A.M., Monetary compensation for trade mark infringement in EU, „Journal of Intellectual Property Law &Practice” 2010/5
Dreier T., Ausgleich, Abschreckung und andere Rechtsfolgen von Urheberrechtsverletzungen – Erste Gedanken zur EU-Richtlinie über die Maßnahmen und Verfahren zum Schutz der Rechte an geistigem Eigentum, „GRUR Intenational” 2004/53(9)
Dybowski T. [w:] System prawa cywilnego, t. III, cz. 1: Prawo zobowiązań część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum, 1981
Fezer K.H., Markenrecht, München 2009
Johnson P., Damages in European law and the traditional accounts of profit, „Queen Mary Journal of Intellectual Property” 2013/3(4)
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018
Machnikowski P., Funkcja prewencyjna roszczeń pieniężnych powstających w razie naruszenia praw własności intelektualnej [w:] Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Warszawa 2013
Matlak A., Targosz T., Traple E., Ochrona autorskich praw majątkowych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Ohanowicz A. [w:] System prawa cywilnego, t. III, cz. 1: Prawo zobowiązań część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum, 1981
Peukert A., Kur A., Stellungnahme des Max-Planck-Instituts für Geistiges Eigentum, Wettbebwerbs- und Steuerrecht zur Umsetzung der Richtlinie 2004/48 zur Durchsetzung der Rechte des geistigen Eigentums in das deutsche Recht, „GRUR Intenational” 2006/(55)4
Ricolfi M., Damages and Recovery of Profits in Intellectual Property Litigation before Italian Courts, „GRUR International” 2021/70(11)
Stenger J.P., Sanctions de la contrefaçon, „Jurisclasseur”, Fasc. 4680, 2006
Anna Tischner
Reforma prawa wzorów w Europie – o reżimie wzorniczym perspektywicznie i (nieco) krytycznie
W Unii Europejskiej obecnie trwa reforma prawa wzorów przemysłowych, reżimu stworzonego 25 lat temu w odpowiedzi na potrzeby gospodarcze i prawne ostatnich dekad XX wieku. Panujący wówczas konsumpcjonizm i nadprodukcja skłoniły twórców prawa wzorów do skupienia się na wartości ekonomicznej generowanej przez postać produktów wykorzystywanych jako skuteczne narzędzie marketingowe. Ochrona prawna wzorów przemysłowych miał stanowić remedium na brak harmonizacji prawa autorskiego, prawa nieuczciwej konkurencji oraz niewystarczającą ochronę kształtu produktu w ówczesnym prawie znaków towarowych. Choć reżim sui generis co do zasady okazał się sukcesem, zidentyfikowano szereg niedociągnięć, związanych m.in. z koniecznością dostosowania definicji i sposobu przedstawienia przedmiotu ochrony do potrzeb świata wirtualnego, potrzebą rozszerzenia treści prawa wyłącznego na "pośrednie" naruszenia związane z procesem druku 3D oraz na towary będące w tranzycie na terytorium UE. Bardzo szeroki zakres prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, który nie ogranicza się do wykorzystania wzoru w materialnym produkcie określonego rodzaju, ale oferuje abstrakcyjną ochronę zbliżoną do ochrony prawnoautorskiej, wymaga odpowiednio bogatego katalogu ograniczeń. Klauzula napraw ma ostatecznie stać się obowiązkowa dla wszystkich państw członkowskich. Artykuł szczegółowo omawia proponowane zmiany w dyrektywie 98/71 i rozporządzeniu 6/2002 oraz niezbędne zmiany w polskiej ustawie Prawo własności przemysłowej. Dokonano również oceny adekwatności reżimu wzorniczego do sprostania wyzwaniom XXI wieku, w szczególności zapotrzebowania na circular and green design.
Słowa kluczowe: europeizacja prawa wzorów w UE, reforma prawa wzorów, definicja wzoru, wzór niezarejestrowany, podmiot praw do wzoru, ograniczenia treści, użycie referencyjne wzoru, cytowanie wzoru, klauzula napraw, kumulacja z ochroną prawnoautorską, zgłoszenie wzoru do UPRP, unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego
dr hab. Anna Tischner, prof. UJ
Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8297-4578
Design Law Reform in Europe: General Evaluation of and Critical Comments About the Regime Applicable to Designs
In the EU, a process is underway to reform the design law created 25 years ago in response to the economic and legal needs of the last decades of the 20th century. The prevailing consumerism and overproduction at the time led the drafters of design law to focus on the economic value generated by the form of products used as an efficient marketing tool. In addition, design protection was intended as a remedy for the lack of harmonization of copyright law, unfair competition law, and the insufficient protection of product shape in trademark law of the time. Although the sui generis regime was successful in principle, a number of shortcomings were identified, related, inter alia, to the need to adapt the definition and representation of the object of protection to the needs of the virtual world and the need to extend the content of the exclusive right to ‚indirect’ infringements related to 3D printing and to goods that are in transit within the EU. The very broad scope of the design right, which is not limited to the use of the design in a tangible product of a specific type, but accords copyright-like abstract protection, requires a correspondingly rich catalogue of limitations. Last but not least, the repair clause is to eventually become mandatory for all Member States. The article discusses in detail the proposed amendments to Directive 98/71 and Regulation 6/2002 and the necessary amendments to the Polish Industrial Property Act. It also evaluates the adequacy of the design regime to meet the challenges of the 21st century, in particular the demand for circular and green designs.
Keywords: Europeanization of design law in the EU, reform of design law, definition of design, unregistered design, holder of design rights, limitation of content, referential use of a design, citation of a design, repair clause, concurrence with copyright law protection, application to the Patent Office of the Republic of Poland for design registration, invalidation of a registered design right
Bibliografia / References
Brancusi L., Graficzny interfejs użytkownika (GUI) jako wzór przemysłowy , „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/8
Brancusi L., The Procrustean fitting of trade marks under the requirements of clear and precise subject-matter in the EU trade mark law – A case of position marks, „The Journal of World Intellectual Property” 2022/25, https://doi.org/10.1111/jwip.12205
Europe Economics, The Economic Review of Industrial Design in Europe – Final Report, London 2015
Komisja Europejska, The Intellectual Property Implications of the Development of Industrial 3D Printing, Brussels 2020
Komisja Europejska, Legal review on design protection in Europe, Brussels 2016
Kur A., Finally back to TRIPS-compliance? EU design law and the criterion of publication ‘within EU territory’, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2023/1
Kur A., The Green Paper’s “Design Approach” – what’s wrong with it?, „European Intellectual Property Review” 1993/10
Kur A., Endrich-Laimböck T., Huckschlag M., Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition of 23 January 2023 on the ‘Design Package’ (Amendment of the Design Regulation and Recast of the Design Directive), https://www.ip.mpg.de/fileadmin/ipmpg/content/stellungnahmen/MPI_Position_Statement_on_the_Design_Package_01–25.pdf (dostęp: 23.05.2023 r.)
Kur A., Levin M. [w:] The EU Design Approach, red. A. Kur, M. Levin, J. Schovsbo, Cheltenham–Northampton 2018
Max-Planck Institute, Towards a European Design Law, München 1991
Ritscher M., Auf dem Wege zu einem europäischen Musterrecht, „GRUR International” 1990/8
Stein A.M., Multimedia trade marks: EUIPO says that “Super Simon” is distinctive, IPKat, 13.04.2023 r., https://ipkitten.blogspot.com/2023/04/multimedia-trade-marks-euipo-says-that.html (dostęp: 23.05.2023 r.)
Stone D., European Union Design Law, Oxford 2016
Tischner A., „Częściowe” wzory niezarejestrowane – w poszukiwaniu przedmiotu ochrony niefnormalnej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/3
Żelechowski Ł., Protection of Unregistered Distinctive Signs within Unfair Competition Law: the Polish Perspective, GRUR International, Vol. 69, Issue 1, January 2020, Pages 14–27, ttps://doi.org/10.1093/grurint/ikz013
Żelechowski Ł., Ochrona oznaczeń odróżniających w prawie zwalczania nieuczciwej konkurencji. Zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2019
Łukasz Żelechowski
Prawo autorskie i prawo znaków towarowych – dwie planety: czy bardzo odmienne?
Prawo autorskie i prawo znaków towarowych są dziedzinami prawa własności intelektualnej, dotyczącymi ochrony dóbr niematerialnych o odmiennej naturze. Prawo autorskie chroni utwory będące dobrami twórczymi, podczas gdy znaki towarowe nie są ze swej istoty takimi dobrami, zaś ich natura zdeterminowana jest przez pełnione funkcje, w tym funkcję podstawową – oznaczenia handlowego pochodzenia towaru. Mimo tych odmienności obydwie dziedziny stają współcześnie przed zaskakująco podobnymi dylematami i formułowane są niekiedy postulaty posiłkowania się pojęciami i konstrukcjami istniejącymi w jednej z tych dziedzin dla rozstrzygnięcia określonych dylematów powstających w drugiej z nich. To interesujące zjawisko jest przedstawione w artykule na przykładzie następujących wybranych zagadnień: po pierwsze, przydatności kryteriów przedstawialności znaku towarowego dla oceny precyzyjnej i obiektywnej identyfikacji utworu jako autonomicznego pojęcia prawa unijnego; po drugie, stopnia zbliżenia pojęcia „publicznego udostępnienia” utworu i używania oznaczenia „we własnej komunikacji handlowej”, oraz, po trzecie, przydatności pojęcia używania „jako znaku towarowego” dla konstruowania pojęcia używania „jako utworu” w kontekście zagadnienia eksploracji tekstów i danych (text and data mining) z perspektywy prawa autorskiego. Przedmiotem rozważań jest przede wszystkim próba oceny, na ile propozycje takich wzajemnych zapożyczeń między prawem autorskim i prawem znaków towarowych są uzasadnione. Celem jest jednak także zwrócenie uwagi na samo zjawisko poszukiwania zapożyczeń między tymi dziedzinami, wydawałoby się, zupełnie odmiennymi i mającymi minimalne elementy wspólne, wynikające z przynależności do obszaru szeroko rozumianej własności intelektualnej.
Słowa kluczowe: pojęcie utworu, znak towarowy, publiczne udostępnienie, używanie oznaczenia we własnej komunikacji handlowej, eksploracja tekstów i danych, użycie jako znaku towarowego, użycie jako utworu
dr hab. Łukasz Żelechowski
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3820-6683
Copyright and Trade Mark Law – Two Planets: Are They Very Different?
Copyright and trade mark law are two areas of intellectual property law concerned with the protection of different IP subject-matter. Copyright law protects works that are by nature creative, whereas trade marks do not need to be intrinsically creative, and their nature is determined by the functions they perform, including their essential function of guaranteeing the commercial origin of goods. Despite these differences, both fields of IP are nowadays facing surprisingly similar dilemmas. Sometimes postulates are put forward to use concepts and constructs existing in one of these fields to resolve certain problems arising in the other. This interesting phenomenon is exemplified in the paper by the following selected issues: first, the utility of requirements concerning the representation of a trade mark for registration purposes when assessing the precise and objective identification of a ‘work’ understood as an autonomous concept of EU law; second, the degree of approximation of the concept of ‘communication to the public’ of a work in copyright law and the use of a mark ‘in one’s own commercial communication’ in trade mark law; and, third, the usefulness of the concept of use ‘as a trade mark’ for constructing the concept of use ‘as a work’ in the context of legality of text and data mining within copyright law. The paper aims, in the first place, to assess to what extent such ‘cross-references’ are justified. However, the aim is also to draw attention to the very phenomenon of searching for such ‘cross-references’ between both analysed fields, which are seemingly completely different and which have a minimal common core that stems from their belonging to the same area of broadly understood intellectual property.
Keywords: concept of a work, trade mark, communication to the public, use in one’s own commercial communication, text and data mining, use as a trade mark, use as a work
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Przepisy z wprowadzeniem, Warszawa 2019
Czajkowska-Dąbrowska M., Podmiot uprawniony do wprowadzenia egzemplarza utworu do obrotu – wyczerpanie w prawie autorskim na tle zasady terytorialności [w:] In Varietate Concordia. Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Skubisza, red. E. Całka, A. Jakubecki, M. Nazar, A. Niewęgłowski, R. Poździk, Warszawa 2022
Czajkowska-Dąbrowska M., Sytuacja prawna autorów obcych w Polsce, Warszawa 1991
Czajkowska-Dąbrowska M., Sytuacja prawna autorów obcych w Polsce, Lublin 2019 (przedruk z 2019 r. za oryginałem z 1991 r.)
Ducato R., Strowel A., Limitations to Text and Data Mining and Consumer Empowerment: Making the Case for a Right to “Machine Legibility”, IIC 2019/(50)5
Dusollier S., Realigning Economic Rights with Exploitation of Works: The Control of Authors on the Circulation of Works in the Public Sphere [w:] Copyright Reconstructed: Rethinking Copyright’s Economic Rights in a Time of Highly Dynamic Technological and Economic Change, red. P.B. Hugenholtz, Alphen aan den Rijn 2018
Laskowska-Litak E., Pojęcie utworu w prawie autorskim, Warszawa 2022
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021
Markiewicz R., Zabawy z prawem autorskim dawne i nowe, Warszawa 2022
Promińska U. [w:] E. Nowińska, U. Promińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Prawa własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2021
Rognstad O.A., Poort J., The Right to a Reasonable Exploitation Concretized. An Incentive Based Approach [w:] Copyright Reconstructed: Rethinking Copyright’s Economic Rights in a Time of Highly Dynamic Technological and Economic Change, red. P.B. Hugenholtz, Alphen aan den Rijn 2018
Rosati E., The Levola Hengelo CJEU decision: ambiguities, uncertainties... and more questions, The IPKat, 13.11.2018 r., https://ipkitten.blogspot.com/2018/11/the-levola-hengelo-cjeu-decision.html (dostęp: 30.04.2023 r.)
Senftleben M., Adapting EU Trademark Law to New Technologies – Back to Basics? [w:] Constructing European Intellectual Property: Achievements and New Perspectives, red. Ch. Geiger, Cheltenham 2013
Senftleben M., The Copyright/Trademark Interface. How the expansion of Trademark Protection is Stifling Cultural Creativity, Alphen aan den Rijn 2021
Sganga C., Say nay to a tastier copyright: why the CJEU should deny copyright protection for taste (and smells), „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2019/14(3)
Skubisz R. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Skubisz R., Prawo znaków towarowych. Komentarz, Warszawa 1997
Skubisz R., Znaki towarowe – ewolucja przedmiotu ochrony prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/12
Strowel A., Reconstructing the Reproduction and Communication to the Public Rights: How to Align Copyright with Its Fundamentals [w:] Copyright Reconstructed: Rethinking Copyright’s Economic Rights in a Time of Highly Dynamic Technological and Economic Change, red. P.B. Hugenholtz, Alphen aan den Rijn 2018
Szczepanowska-Kozłowska K., Creation of Technical Conditions for Use or Infringement – The Meanders of the Warehouse Keeper’s Liability in Light of CJEU Judgment C-567/18 Coty Germany, IIC 2021/51(3)
Ślęzak P., Kulinaria w polskim prawie własności intelektualnej, Warszawa 2022
Traple E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Ueno T., The Flexible Copyright Exception for ‘Non-Enjoyment’ Purposes – Recent Amendment in Japan and Its Implication, „GRUR International” 2021/70(2)
Włodarczyk W., Zdolność odróżniająca znaku towarowego, Lublin 2001
Żelechowski Ł. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, t. VIIIA, seria „Komentarze Prawa Prywatnego”, red. Ł. Żelechowski, Warszawa 2021
Ryszard Markiewicz
ChatGPT i prawo autorskie Unii Europejskiej
1. Granice swobody eksploatacji przedmiotów praw wyłącznych na potrzeby programów typu ChatGPT na gruncie prawa Unii Europejskiej nie są dostateczne. Należałoby je rozszerzyć przez przyjęcie odpłatnego dozwolonego użytku w postaci eksploracji tekstów i danych (TDM), realizowanego w celach komercyjnych.
2. Samo tylko przetwarzanie utworów w pamięci SI, bez możliwości zapoznawania się przez użytkownika z rezultatami takiego postępowania (faza input), nie stanowi bezprawnego wkraczania w autorskie dobra osobiste. Zezwolenie na tego rodzaju eksploatację w ramach dozwolonego użytku ogranicza przyjęcie poglądu, że równocześnie dochodzi do bezprawnego naruszenia autorskich dóbr osobistych, nawet przy bardzo szerokim ujmowaniu ich ochrony.
3. Rezultaty pracy SI nie podlegają ochronie prawnoautorskiej, gdyż nie są wynikiem pracy człowieka. De lege ferenda także nie należy jej wprowadzać.
4. Wypowiedzi naukowe stanowiące wynik ChatGPT lub tworzone z jego udziałem należy publikować na zasadach ogólnych. Okoliczność ta powinna być wyraźnie uwidoczniona, przy czym rozpowszechniający tekst powinien, wskazując swe nazwisko i afiliację, określić stopień i zasady weryfikacji przez niego danego tekstu oraz okoliczności jego uzyskania (wykorzystany program SI, określenie zadań przedstawionych temu programowi). Gdy do tekstu wygenerowanego przez ChatGPT także osoba fizyczna wniosła swój wkład, zawsze wyraźnie należy wyodrębnić wyniki jej twórczości od materiałów pochodzących od ChatGPT.
5. Nie należy ani zmieniać zakresu ochrony utworu, ani modyfikować koniecznego stopnia twórczości dla stwierdzenia jego istnienia. W szczególności nie byłoby trafne rozszerzenie ochrony autorskiej ze względu na twórczość artystyczną w sposób, który ograniczyłby „pasożytowanie” przez ChatGPT na twórczości autora, np. przez wprowadzenie ochrony stylu. Należy natomiast rozważyć stosowanie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w odniesieniu do niektórych przypadków naśladownictwa cudzej twórczości. Również nietrafne byłoby przyznawanie statusu utworu tylko takim rezultatom twórczości człowieka, które nie mogłyby zostać wytworzone przez SI.
6. Opowiadam się za zapewnieniem twórcom stosownego wynagrodzenia z tytułu eksploatacji ich utworów w ramach dozwolonego użytku realizowanego na potrzeby ChatGPT. Powinno ono im przysługiwać także wobec korzystania z utworów przez SI nawet bez ich tymczasowego zwielokrotnienia. Jest to uzasadnione zarówno ze względu na trudności dowodowe w stwierdzaniu, czy doszło do tymczasowego zwielokrotnienia utworu, jak i z tego powodu, że i bez tego występuje pasożytnicze bazowanie przez ChatGPT na twórczości człowieka. Realizacja tak ujętego uprawnienia wiązałaby się z koniecznością wprowadzenia odpowiedniego prawa pokrewnego dla twórców.
7. Istnieje obawa, że wytwory tworzone przez ChatGPT będą (wprowadzając w błąd) przedstawiane jako pochodzące od człowieka, dlatego że tylko wówczas wzbudzą zainteresowanie odbiorców. Równocześnie brak obecnie odpowiednich narzędzi do weryfikowania tej okoliczności. Dotyczy to zarówno wytworów ChatGPT, jak i utworów „współtworzonych” przez człowieka i SI. W tej sytuacji istnieje niebezpieczeństwo ograniczenia domeny publicznej przez ochronę wytworów ChatGPT. Jest to największe wyzwanie dla prawa autorskiego ze względu na jego społeczne konsekwencje. W tej sytuacji należy rozważyć wprowadzenie obowiązku, by osoba wskazująca siebie jako twórcę, w sytuacjach wątpliwych, była zobowiązana do uprawdopodobnienia tej okoliczności (np. przedstawiając notatki, wcześniejsze wersje utworu lub inną dokumentację pracy nad utworem). Nadto aby ograniczyć fałszywe prezentowanie wytworów ChatGPT, właściwe organizacje zbiorowego zarządzania, związki twórców oraz wydawcy powinni wypracować systemy certyfikacji utworów (które zapewne w części będą oparte na programach SI), weryfikujące taką ocenę. Należałoby też zastanowić się nad ustanowieniem ochrony (ale poza prawem autorskim) przed rozpowszechnianiem wytworów SI fałszywie oznaczanych jako utwory (a więc jako pochodzących od człowieka). Mogłaby być ona zlokalizowana w ramach ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji albo (chyba lepiej) w ramach ustawy transponującej dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych, po jej uprzedniej stosownej nowelizacji.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, ChatGPT, sztuczna inteligencja, autorskie dobra osobiste, oznaczanie wytworów AI, eksploracja tekstów i danych, wynagrodzenia dla twórców
prof. dr hab. Ryszard Markiewicz
The author is a professor at Jagiellonian University in Krakow, Poland
ChatGPT in the Context EU Copyright Law
1. The limits of the freedom of exploitation of exclusive rights for the purposes of ChatGPT-type programs under EU law are insufficient. They should be extended by adopting a paid authorized use in the form of text and data exploration (TDM), carried out for commercial purposes.
2. Processing of works in AI memory alone, without the possibility for the user to familiarize themselves with the results of such a procedure (input phase), does not constitute unlawful infringement of moral rights. Permission for this kind of exploitation within the scope of authorized use limits the adoption of the view that there is also unlawful infringement of moral rights, even with a very broad interpretation of their protection.
3. The results of AI work are not subject to copyright protection because they are not the result of human work. De lege ferenda, it should also not be introduced.
4. Scientific papers resulting from ChatGPT or created with its participation should be published on general terms. This fact should be clearly highlighted, and the text disseminator should indicate his name and affiliation, specifying the degree and rules of verification of the given text by him as well as the circumstances of its obtaining (the AI program used, the tasks presented to this program). When a natural person has also contributed to the text generated by ChatGPT, the results of this creativity must always be clearly distinguished from the materials derived from ChatGPT.
5. Neither the scope of copyright protection of the work nor the necessary degree of creativity to establish its existence should be modified. In particular, it would not be appropriate to extend copyright protection due to artistic creativity in a way that would limit the “parasitism” by ChatGPT on the author’s creativity – for example, by introducing style protection. However, it should be considered to apply the provisions of the Act on Combating Unfair Competition to some cases of imitation of another’s creativity. It would also be inappropriate to grant the status of a work only to such results of human creativity that could not be achieved by AI.
6. I am in favor of ensuring adequate remuneration for creators for the exploitation of their works within the scope of permitted use carried out for the needs of CHAT GPT. It should also be due to them for the use of works by AI even without their temporary multiplication. This is justified both due to the evidentiary difficulties in establishing whether the temporary multiplication of the work has occurred and because even in without that, ChatGPT would engage in parasitic exploitation of human creativity. The implementation of such a right would require the introduction of appropriate related rights for creators.
7. There is a concern that products created by CHAT GPT will be (misleadingly) presented as originating from a human being, because only then will they arouse the interest of recipients. To limit such actions, appropriate collective management organizations, creators’ associations, and publishers should develop systems for certifying works (which will probably be based in part on AI programs verifying such assessments). Additionally, it should be considered to establish protection (but outside of copyright law) against the dissemination of such misleading information. It could be located within the unfair competition prevention act or (probably better) within the act transposing Unfair Commercial Practices Directive (after its appropriate amendment).
Keywords: copyright law, ChatGPT, artificial intelligence, author’s moral rights, designating AI output, text and data mining, remuneration for authors
Bibliografia / References
Burk D.L., Cheap Creativity and What It Will Do (March 23, 2023), „Georgia Law Review” 2023/57, https://ssrn.com/abstract=4397423 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Canadian Copyright Registration for my 100 Percent AI-Generated Work, Hugh Stephens Blog, 19.04.2023 r., https://hughstephensblog.net/2023/04/19/canadian-copyright-registration-for-my-100-percent-ai-generated-work/ (dostęp: 25.05.2023 r.)
Chaturvedi A. (red.), US Company Develops Tool To Detect AI Text With „98% Confidence”, Universities Express Doubt, NDTV, 4.04.2023 r., https://www.ndtv.com/world-news/us-company-develops-tool-to-detect-ai-text-with-98-confidence-universities-express-d oubt-3919579 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Copyright Registration Guidance: Works Containing Material Generated by Artificial Intelligence, The Rule by the Copyright Office, Federal Register, 16.03.2023 r., https://www.federalregister.gov/docu-ments/2023/03/16/2023–05321/copyright-registration-guidance-works-containing-material-generated-by-artificial-intelligence (dostęp: 25.05.2023 r.)
Dis E.A.M. van i inni, ChatGPT: five priorities for research, Conversational AI is a game-changer for science. Here’s how to respond, Nature, 3.02.2023 r., https://www.nature.com/articles/d41586–023–00288–7 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Dr Kamil Kulesza o sztucznej inteligencji: możliwe będą masowe „zmartwychwstania” w postaci cyfrowej, Wirtualne Media, 4.04.2023 r., https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/jak-dziala-sztuczna-inteligencja-masowe-zmartwychwstania-w-postaci-cyfrowej (dostęp: 25.05.2023 r.)
Draxler F. i inni, The AI Ghostwriter Effect: Users Do Not Perceive Ownership of AI-Generated Text But Self-Declare as Authors, ArXiv, 6.03.2023 r., https://arxiv.org/abs/2303.03283 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Drexl J. i inni, Artificial Intelligence and Intellectual Property Law – Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition of 9 April 2021 on the Current Debate, 9.04.2021 r., https://ssrn.com/abstract=3822924 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Dwivedi Y.K. i inni, „So what if ChatGPT wrote it?” Multidisciplinary perspectives on opportunities, challenges and implications of generative conversational AI for research, practice and policy, „International Journal of Information Management” 2023/71, Article 102642, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0268401223000233 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Elsevier: Publishing Ethics, https://www.elsevier.com/about/policies/publishing-ethics (dostęp: 25.05.2023 r.)
European Commission, Commission Staff Working Document. Executive Summary of the Evaluation of Directive 96/9/EC on the legal protection of databases, SWD (2018) 147 final, 25.04.2018 r., https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8467–2018-INIT/en/pdf (dostęp: 25.05.2023 r.)
Fukuoka S., Numazawa S., The use of copyrighted works in data sets for machine learning – Commentary on the 2018 reform of the Japanese Copyright Act, Nishimura & Asahi, luty 2019, https://www.jurists.co.jp/sites/default/files/newsletter_pdf/en/en_newslette r_1902_robotics-artificial-intelligence.pdf (dostęp: 25.05.2023 r.)
Geiger Ch., The Missing Goal-Scorers in the Artificial Intelligence Team: Of Big Data, the Fundamental Right to Research and the failed Text and Data Mining Limitations in the CSDM Directive [w:] Intellectual Property and Sports, Essays in Honour of P. Bernt Hugenholtz, red. M. Senftleben, J. Poort, M. van Eechoud, S. van Gompel, N. Helberger, Alphen aan den Rijn 2021, https://ssrn.com/abstract=3829768 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Gervais D.J., AI Derivatives: the Application to the Derivative Work Right to Literary and Artistic Productions of AI Machines, „Seton Hall Law Review” 2022/52
Getty Images Statement, Getty Images, 17.01.2023 r., https://newsroom.gettyimages.com/en/getty-images/getty-images-statement (dostęp: 25.05.2023 r.)
Guadamuz A., A Scanner Darkly: Copyright Infringement in Artificial Intelligence Inputs and Outputs, SSRN, 26.02.2023 r., https://ssrn.com/abstract=4371204 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Helberger N., Diakopoulos N., ChatGPT and the AI Act, „Internet Policy Review” 2023/2(1), https://policyreview.info/essay/chatgpt-and-ai-act (dostęp: 25.05.2023 r.)
Helmore E., ‘We are a little bit scared’: Open AI CEO warns of risks of artificial intelligence , „The Guardian” z 17.03.2023 r., https://www.theguardian.com/technology/2023/mar/17/openai-sam-altman-artificial-intelligence-warning-gpt4 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Hoeren T., „Geistiges Eigentum“ ist tot – lang lebe ChatGPT, MMR 2023/2
Kasdan M., Pattengale B.A., The Once Thought Far-Off-In-The-Future Challenges to Copyright Law Posed by Artificial Intelligence Have Arrived: And I for One – Gulp – Welcome Our New Robot Overlords, „les Nouvelles – Journal of the Licensing Executives Society” 2023/LVIII(1), SSRN, https://ssrn.com/abstract=4352059 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Kaufman R., Some Thoughts on Five Pending AI Litigations – Avoiding Squirrels and Other AI Distractions, Copyright Clearance Center, 16.03.2023 r., https://www.copyright.com/blog/some-thoughts-on-five-pending-ai-litigations-avoiding-squirrels-and-other-ai-distractions (dostęp: 25.05.2023 r.)
Kotkowski Ł., Sztuczna inteligencja będzie powszechna, ludzie będą (bez)wartościowi. Idą trudne, skomplikowane czasy, CHIP, 27.03.2023 r., https://www.chip.pl/2023/03/sztuczna-inteligencja-muzyka-felieton (dostęp: 25.05.2023 r.)
Kreutzer T., The Pastiche In Copyright Law, Gesellschaft für Freiheitsrechte, 13.03.2023 r., https://freiheitsrechte.org/en/themen/demokratie/expert-opinion-on-pastiche (dostęp: 25.05.2023 r.)
Lebrenz M., Schleifer R., Buadze A., Bhugra D., Smith A., Generating scholarly content with ChatGPT: ethical challenges for medical publishing, „The Lancet” 2023/5(3), https://www.thelancet.com/journals/landig/article/PIIS2589–7500(23)00019–5/fulltex (dostęp: 25.05.2023 r.)
Lee A., What Are Large Language Models Used For?, NVIDIA, 26.01.2023 r., https://blogs.nvidia.com/blog/2023/01/26/what-are-large-language-models-used-for/ (dostęp: 25.05.2023 r.)
Lee J.Y., Can an artificial intelligence chatbot be the author of a scholarly article?, „Science Editing” 2023/10(1), https://www.escienceediting.org/upload/kcse-292.pdf (dostęp: 25.05.2023 r.)
Lo D., What is generative AI? Here’s how ChatGPT and artificial intelligence will change business, FAST COMPANY, 18.12.2022 r., https://www.fastcompany.com/90826178/generative-ai (dostęp: 25.05.2023 r.)
Margoni T., Kretschmer M., A Deeper Look into the EU Text and Data Mining Exceptions: Harmonisation, Data Ownership, and the Future of Technology, „GRUR International” 2022/71(8), https://ssrn.com/abstract=3886695 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Markiewicz R., Pastisz, czyli co? Ile i kiedy wolno w ramach dozwolonego użytku?, Prawo.pl, 12.12.2022 r., https://www.prawo.pl/prawo/pastisz-w-sztuce-komentarz-prof-ryszarda-markiewicza,518736.html (dostęp: 25.05.2023 r.)
Markiewicz R., Zabawy z prawem autorskim. Dawne i nowe, Warszawa 2022
McCallum S., ChatGPT banned in Italy over privacy concerns, BBC News,1.04.2023 r., https://www.bbc.com/news/technology-65139406 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Nature: Portfolio, https://www.nature.com/nature-portfolio/editorial-policies/authorship (dostęp: 25.05.2023 r.)
O’Connor S.M., AI Replication of Musical Styles Points the Way to An Exclusive Rights Regime [w:] Research Handbook on Intellectual Property and Artificial Intelligence, red. R. Abbott, Cheltenham 2022
Ørstavik I.B., Access to data for training algorithms in machine learning: copyright law and „right-stacking”, UiO, 2022, https://www.duo.uio.no/handle/10852/98788 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Pause Giant AI Experiments: An Open Letter, Future of Life, 22.03.2023 r., https://futureoflife.org/open-letter/pause-giant-ai-experiments/ (dostęp: 25.05.2023 r.)
Science: Authorship, https://www.science.org/content/page/science-journals-editorial-policies#authorship (dostęp: 25.05.2023 r.)
Senftleben M., A Tax on Machines for the Purpose of Giving a Bounty to the Dethroned Human Author – Towards an AI Levy for the Substitution of Human Literary and Artistic Works (January 28, 2022), SSRN, 2.06.2022 r., https://ssrn.com/abstract=4123309 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Strowel A., Depreeuw S., Desaunettes-Barbero L., Moreno M. [w:] Study on copyright and new technologies: copyright data management and artificial intelligence, SMART 2019/0038 , https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/study-copyright-and-new-technologies (dostęp: 25.05.2023 r.)
Teixeire da Silva J.A., Is ChatGPT a valid author, „Nurse Education in Practice” 2023/68, Article 103600, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1471595323000343 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Tomlinson B., Torrance A.W., Black R., ChatGPT and Works Scholarly: Best Practices and Legal Pitfalls in Writing with AI (May 4, 2923), SMU Law Review Forum, Forthcoming, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4438361 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Trapova A., Copyright for AI-generated Works: a Task for the Internal Market? (April 14, 2023), „European Law Review” 2023/48(2)
Ueno T., The Flexible Copyright Exception for ‘Non-Enjoyment’ Purposes – Recent Amendment in Japan and Its Implication, „GRUR International” 2021/70(2)
Vesala J., Developing Artificial Intelligence-Based Content Creation: Are EU Copyright and Antitrust Law Fit for Purpose?, „IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2023/54
Wolfson S., The Complex World of Style, Copyright, and Generative AI, Creative Commons, 23.03.2023 r., https://creativecommons.org/2023/03/23/the-complex-world-of-style-copyright-and-generative-ai/ (dostęp: 25.05.2023 r.)
Wu S. i inni, BloombergGPT: A Large Language Model of Finance, Arviv, 20.03.2023 r., https://arxiv.org/abs/2303.17564 (dostęp: 25.05.2023 r.)
Yuval Noah Harari argues that AI has hacked the operating system of human civilization, „The Economist” z 28.04.2023 r., https://www.economist.com/by-invitation/2023/04/28/yuval-noah-harari-argues-that-ai-has-hacked-the-operating-system-of-human-civilisation (dostęp: 25.05.2023 r.)
