Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Czy bliżej do wykonania obowiązku Unii Europejskiej z art. 6 ust. 2 TUE?
Stosownie do powołanego przepisu: „Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie ma wpływu na kompetencje Unii określone w Traktatach”. Sposób sformułowania tego przepisu, wprowadzonego na mocy traktatu lizbońskiego od 1.12.2009 r., świadczy o przyjęciu zobowiązania Unii do przystąpienia do EKPC. Nie udało się jednak wykonać go do tej pory.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Are We Closer to Fulfilling the Duty of the European Union under Article 6(2) of the TEU?
In accordance with the provision in question: “The Union shall accede to the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. Such accession shall not affect the Union’s competences as defined in the Treaties.” The manner of formulating this provision, which was introduced by the Treaty of Lisbon of 1 December 2009, indicates accepting the duty of the EU to accede to the ECHR. However, today, this duty is still unfulfilled.
dr Piotr Staszczyk
Autor jest adwokatem, referendarzem w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-3998).
Reforma przepisów proceduralnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (część 2): wzmocnienie przejrzystości i efektywności
Reforma Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, która weszła w życie 1.09.2024 r., wprowadza szereg istotnych zmian mających na celu usprawnienie funkcjonowania systemu sądownictwa unijnego. W pierwszej części artykułu omówiono przekazanie części kompetencji do rozpoznawania pytań prejudycjalnych Sądowi w określonych dziedzinach, co ma przyczynić się do odciążenia TS i skrócenia czasu rozpatrywania spraw. Niniejsza druga część skupia się na pozostałych aspektach reformy, w tym na zwiększeniu przejrzystości postępowań przed TSUE oraz na zmianach dotyczących mechanizmu rozstrzygania o przyjęciu odwołania do rozpoznania. Omówione zostaną motywy wprowadzenia tych zmian oraz ich konsekwencje dla funkcjonowania sądownictwa unijnego. Przedstawione zostaną również nowe procedury związane z udziałem w rozprawach w formie wideokonferencji oraz transmisją posiedzeń, które odzwierciedlają dostosowanie TSUE do współczesnych wyzwań technologicznych i potrzeb związanych z dostępnością wymiaru sprawiedliwości. Omawiany zakres reformy ma na celu nie tylko zwiększenie efektywności postępowań sądowych, lecz także wzmocnienie transparentności i zaufania do instytucji unijnych. Tym samym wprowadzone zmiany odzwierciedlają dążenie do stworzenia bardziej otwartego, dostępnego i nowoczesnego systemu sądownictwa, który lepiej odpowiada na potrzeby obywateli oraz instytucji unijnych.
Słowa kluczowe: reforma Statutu TSUE, przejrzystość, dokumenty procesowe złożone w postępowaniu prejudycjalnym, udział w rozprawie za pomocą wideokonferencji, mechanizm odwoławczy
dr Piotr Staszczyk
The author is an advocate in Poland and a référendaire (legal secretary) at the Court of Justice of the European Union
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-3998).
Reform of the Procedural Rules of the Court of Justice of the European Union (Part 2): Enhancing Transparency and Efficiency
Effective from 1 September 2024, the reform of the Statute of the Court of Justice of the European Union introduces significant changes to improve the functioning of the EU judiciary. The first part of the article discussed the transfer to the General Court of part of the jurisdiction to give preliminary rulings in specific areas, with a view to reduce the workload of the Court of Justice and case processing time. This second part of the article focuses on remaining aspects of the reform, such as increasing the transparency of proceedings before the CJEU, and changes related to the mechanism for the determination of whether an appeal is allowed to proceed. Reasons for these changes as well as their impact on the functioning of the EU judicial system are considered. New procedures for participation in hearings via videoconference and transmission of hearings, reflecting the CJEU’s response to modern technological challenges and needs related to access to justice are also presented. The discussed reforms aim not only at increasing the effectiveness of court proceedings, but also at strengthening the transparency and facilitating trust in EU institutions. Consequently, the changes made reflect endeavours to create a more open, accessible, and modern judicial system that better serves EU citizens and institutions.
Keywords: reform of the Statue of the CJEU, transparency, statements of case and written observations in preliminary ruling proceeding, videoconference hearings, mechanism for the determination of whether an appeal is allowed to proceed
Bibliografia / References
Berger H., ECJ reform reduces judicial protection against substantial decisions of the SRB and the ESAs to one instance, https://www.whitecase.com/insight-alert/ecj-reform-reduces-judicial-protection-against-substantial-decisions-srb-and-esas-one (dostęp: 20.10.2024 r.).
Bobek M., Op-Ed: „The Future Will Tell. Of course it will, but on what criteria?”, https://eulawlive.com/op-ed-the-future-will-tell-of-course-it-will-but-on-what-criteria/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
Bradley K., The Court of Justice appeal filter mechanism and effective judicial protection: throwing out the baby with the bathwater?, https://eulawlive.com/the-court-of-justice-appeal-filter-mechanism-and-effective-judicial-protection-throwing-out-the-baby-with-the-bathwater/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
Dermine P., Op-Ed: „Transparency and Openness at the Court of Justice – Towards ex post Publicity of Parties’ Observations”, https://eulawlive.com/op-ed-transparency-and-openness-at-the-court-of-justice-towards-ex-post-publicity-of-parties-observations/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
Krajewski M., Relative Authority of Judicial and Extra-Judicial Review. EU Courts, Boards of Appeal, Ombudsman, Oxford 2021.
de Lucia L., Op-Ed: „New developments concerning Article 58a f the Statute of the Court of Justice of the European Union” by Luca De Lucia, https://eulawlive.com/op-ed-new-developments-concerning-article-58a-of-the-statute-of-the-court-of-justice-of-the-european-union-by-luca-de-lucia/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
de Lucia L., The Boards of Appeal as Hybrid Adjudicators: On Some Shortcomings of Article 58a of the Statute of the Court of Justice of the European Union [w:] Boards of Appeal of EU Agencies: Towards Judicialization of Administrative Review?, red. M. Charmon, A. Volpato, M. Eliantonio, Oxford 2022.
de Lucia L., The shifting state of rights protection vis-à-vis EU agencies: a look at article 58a of the Statute of the Court of Justice of the European Union, „European Law Review” 2019/6.
Oró Martínez C., Filtering of Appeals on Points of Law Before the Court of Justice, https://www.mpi.lu/fileadmin/mpi/medien/research/Working_Paper_Series/2020/WP_2020_2/MPILux_WP_2020_2__Yrbk_Procedural_Law_CJEU_FirstEdition2019_Sarmiento_DS.pdf (dostęp: 20.10.2024 r.).
Staszczyk P., Reforma przepisów proceduralnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (część 1): przekazanie kompetencji do rozpoznawania pytań prejudycjalnych w wybranych dziedzinach przez Sąd, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/10.
Staszczyk P., TSUE wprowadził usługę streamingu, https://przegladpm.blogspot.com/2022/05/tsue-wprowadzi-usuge-treamingu.html (dostęp: 20.10.2024 r.).
Stefan O., Op-Ed: „Quasi-judicial Review in EU Agencies: Opportunities and Challenges”, https://eulawlive.com/op-ed-quasi-judicial-review-in-eu-agencies-opportunities-and-challenges-by-oana-stefan/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
dr hab. Michał Zaremba
Autor jest pracownikiem naukowym na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8497-423X).
Instytucja trybu wyborczego (art. 111 Kodeksu wyborczego) a granice swobody wypowiedzi wyborczej w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Artykuł 111 Kodeksu wyborczego reguluje instytucję trybu wyborczego polegającą na przyspieszonej procedurze badania przez sądy w okresie kampanii wyborczej prawdziwości wypowiedzi agitacyjnych. Ze względu na ekstraordynaryjny charakter tej procedury, orzeczenia w niej wydane mogą być kwestionowane jako niezgodne ze strasburskimi standardami swobody wypowiedzi przewidzianej w art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Celem niniejszego artykułu jest zbadanie, czy instytucja, o której mowa, w swoim aktualnym kształcie odpowiada tym standardom. W tym celu poddano analizie sześć spraw związanych ze stosowaniem tej instytucji. Analiza ta pozwala sformułować wniosek, że ze względu na „sztywną” redakcję tego przepisu, a w szczególności odwołanie się w nim do kryterium prawdziwości, stosowanie tej regulacji wiąże się ze zwiększonym ryzykiem pogwałcenia wspomnianej wolności. W artykule wskazano również kierunek, w którym powinna zmierzać zmiana tego przepisu.
Słowa kluczowe: tryb wyborczy, swoboda wypowiedzi wyborczej, art. 10 EKPC
dr hab. Michał Zaremba
The author is a research employee at the Faculty of Journalism, Information and Book Studies, University of Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8497-423X).
Institution of the Electoral Procedure (Article 111 of the Electoral Code) and the Limits of Freedom of Making Electoral Statements in the Case Law of the European Court of Human Rights
Article 111 of the Electoral Code regulates the institution of the electoral procedure involving an accelerated process for courts to examine the truthfulness of electioneering statements. Given the extraordinary nature of this procedure, judgments issued as a result thereof may be questioned as inconsistent with Strasbourg standards of freedom of expression set out in Article 10 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. The purpose of this article is to check whether the institution in question, in its current form, complies with these standards. To this end, six cases related to the application of this institution were analysed. This analysis leads to the conclusion that, due to the strict wording of this regulation and, in particular, the reference to the criterion of truthfulness included therein, its application involves an increased risk of violating the above-mentioned freedom. The article also indicates the direction of potential amendments to this provision.
Keywords: electoral procedure, freedom of making electoral statements, Article 10 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms
Bibliografia / References
Greer S., Constitutionalizing Adjudication under the European Convention on Human Rights, „Oxford Journal of Legal Studies” 2003/3.
Kryszeń G., Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych, Białystok 2007.
van der Sloot B., The Practical and Theoretical Problems with ‘Balancing’: Delfi, Coty and the Redundancy of the Human Rights Framework. „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2016/3.
dr hab. Wojciech Klyta
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7549-4269).
dr Arkadiusz Gawron
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0009-0008-5873-2876).
Udział w autorstwie tekstu:
Wojciech Klyta – 50%
Arkadiusz Gawron – 50%
Kolejny rozdział w historii ochrony pracowników tymczasowych
Artykuł został poświęcony wyrokowi Trybunału Sprawiedliwości z 15.12.2022 r., C-311/21, CM przeciwko TimePartner Personalmanagement GmbH – jednemu z najnowszych orzeczeń Trybunału traktujących o zjawisku pracy tymczasowej, w szczególności w kontekście ustanowionego w art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z 19.11.2008 r. w sprawie pracy tymczasowej wymogu zapewnienia „ogólnej ochrony pracowników tymczasowych”. Poza przedstawieniem instytucji samego zjawiska pracy tymczasowej, omówieniem oraz oceną najistotniejszych tez rozstrzygnięcia niniejsze opracowanie prezentuje także możliwe pole przełożenia na sytuację polskich pracowników, zwłaszcza w perspektywie stosunków pracy z elementem obcym.
Słowa kluczowe: prawo pracy, prawo UE, praca tymczasowa, równe traktowanie pracowników, delegowanie pracowników
dr hab. Wojciech Klyta
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia (Poland)
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7549-4269).
dr Arkadiusz Gawron
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia (Poland), and a legal advisor
(ORCID: https://orcid.org/0009-0008-5873-2876).
Authors’ contributions:
Wojciech Klyta – 50%
Arkadiusz Gawron – 50%
Next Chapter in the History of the Protection of Temporary Workers
The article refers to the judgment of the Court of Justice of 15 December 2022, C-311/21, CM v TimePartner Personalmanagement GmbH – one of most recement judgments of the Court of Justice pertaining to temporary agency work, especially in the context of the requirement to ensure “the overall protection of temporary agency workers” introduced in Article 5(3) of Directive 2008/104/EC of the European Parliament and of the Council of 19 November 2008 on temporary agency work. In addition to the presentation of the notion of temporary agency work and evaluation of main hypotheses of the judgment, this article also describes the potential scope of the impact on the situation of Polish workers, especially in a perspective of employment relationships with a foreign element.
Keywords: labour law, EU law, temporary agency work, equal treatment of workers, posting of workers
Bibliografia / References
Banko Z., Implementation of directive 104/2008/EC in Hungary, „Pravni Vjesnik” 2014/2.
Barwaśny M., Szadkowska E., Sprawozdanie z konferencji „Zatrudnienie tymczasowe jako nietypowa forma świadczenia pracy — szanse i zagrożenia, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/4.
Däubler W., Ende der Leiharbeitstarifverträge?, „Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2023/2.
Delfino M., Interpretation and Enforcement Questions in the EU Temporary Agency Work Regulation An Italian point of view, „European Labour Law Journal” 2011/3.
Duraj T., Zatrudnienie tymczasowe jako nietypowa forma świadczenia pracy, Łódź 2022.
Franzen M., Besprechung von EuGH Urt. v. 15.12.2022 – C-311/21, NZA 2023, 31 (in diesem Heft) – CM/TimePartner Personalmanagement GmbH, „Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2023/1.
Gamillscheg F., Die Grundrechte im Arbeitsrecht, „Archiv für die civilistische Praxis” 1964/5–6.
Hees Ch., ILO Convention 181: the employers’ perspective [w:] Merchants of labour, red. Ch. Kuptsch, Geneva 2006.
Herzfeld Olsson P., The ILO Acquis and the EU labour law [w:] Labour Law, Fundamental Rights and Social Europe, red. M. Rönnmar, Oxford–Portland 2011.
Jorens Y., Cross-border EU Employment and Its Enforcement: An Analysis of the Labour and Social Security Law Aspects and a Quest for Solutions, Cham 2022.
Krüger L., Temporary Agency Workers Work Temporarily: A European and German Interpretation of the Notion Temporarily, „European Labour Law Journal” 2016/4.
Laleta S., Temporary agency work in Croatian, European and comparative law, „Zbornik Pravnog Fakulteta Sveucilista Rijec” 2015/1.
Linsenmaiera W., Das Richterrecht bleibt unserer Schicksal, „Recht der Arbeit” 2019/3.
Liżewski B., Wykładnia prawa międzynarodowego a wykładnia prawa Unii Europejskiej [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 3, Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. W. Leszczyński, Warszawa 2019.
Marcisz P., Tworzenie prawa przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Marica M., The profound precariousness of work through temporary work agency, „Juridical Tribune” 2016/2.
Pikuła Ł., Metody wykładni prawa stosowane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2016/3.
Reda-Ciszewska A., Protection of temporary agency workers in connection with maternity in Polish law, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/11.
Reese W., Recenzja monografii J. G. Castela – Canadian conflict of laws. Vol. II: Choice of law, Toronto 1997, „American Journal of International Law” 1978/2.
Rönnmar M., The regulation of temporary agency work in Sweden and the impact of the (2008/104/ec) Directive, „European Labour Law Journal” 2010/1.
Sartori A., Temporary Agency Work in Europe: Degree of Convergence following Directive 2008/104/EU, „European Labour Law Journal” 2017/1.
Serafin K., Implementacja dyrektywy 2008/104/WE do polskiego porządku prawnego [w:] System Prawa Pracy, t. 10, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy europejskie, red. K. Baran, Warszawa 2020.
Strupp L., Zasada równego traktowania w zatrudnieniu tymczasowym [w:] Zatrudnienie tymczasowe jako nietypowa forma świadczenia pracy, red. T. Duraj, Łódź 2022.
Świątkowski M., Równe traktowanie pracowników tymczasowych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2023/9.
Thüsing G., Anmerkung, „Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2023/1.
Ulber D., The Role of the Social Partners and the ‘Overall protection of temporary agency workers’: The ECJ decision in the TimePartner case and the legal and actual situation in Germany, „European Labour Law Journal” 2024/1.
Videbæk Munkholm N., The ‘overall protection’ of temporary agency workers, the role of social partners, and the case of Denmark, „European Labour Law Journal” 2024/1.
Waas B., A quid pro quo in temporary agency work: abolishing restrictions and establishing equal treatment lessons to be learned from European and German labor law, „Comparative Labor Law & Policy Journal” 2012/1.
Wank R., Der Richtlinienvorschlag der EG-Kommission zur Leiharbeit und das. „Erste Gesetz für moderne Dienstleistungen am Arbeitsmarkt”, „Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht” 2003/1.
Wróbel A. Niedyskryminacja [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Ziętek-Capiga A., Praca tymczasowa – obowiązek zapobiegania stosowaniu kolejnych okresów skierowania, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020/10.
dr Monika Kawczyńska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7992-5513).
Potrącenie kar pieniężnych związanych z niewykonaniem przez Polskę środków tymczasowych przewidzianych w art. 279 TFUE
W wyroku z 29.05.2024 r. Polska przeciwko Komisji Sąd potwierdził możliwość egzekwowania przez Komisję w drodze potrącenia kar pieniężnych nakładanych na państwa członkowskie. O ile Komisja dokonywała już potrącenia wymagalnych wierzytelności na rzecz budżetu Unii, w tym wobec państw członkowskich, o tyle nie dotyczyły one kar pieniężnych nałożonych przez TSUE w związku z naruszeniem prawa unijnego. Powyższe rozstrzygnięcie jest tym bardziej istotne, że dotyczy kar pieniężnych ukształtowanych przez prawo sędziowskie, których stosowanie w odniesieniu do postanowień tymczasowych nie zostało wyraźnie przewidziane w traktatach. Niechlubnym prekursorem omawianych rozwiązań stała się Polska, która odmówiła wykonania środków tymczasowych zarządzonych przez TSUE w sprawach o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom wynikającym z prawa unijnego. Artykuł przedstawia teoretyczne i praktyczne aspekty egzekwowania kar pieniężnych zasądzonych w postanowieniach tymczasowych wydanych na podstawie art. 279 TFUE oraz wykorzystane przez Polskę środki ochrony prawnej.
Słowa kluczowe: środki tymczasowe, okresowa kara pieniężna, potrącenie, wykonywanie orzeczeń TSUE, efektywna ochrona sądowa
dr Monika Kawczyńska
The author is an assistant professor at the Department of European Law, Jagiellonian University in Kraków, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7992-5513).
Offsetting Penalty Payments due to Poland’s Failure to Implement Interim Measures under Article 279 TFEU
In the judgment of 29 May 2024 in Joined Cases T-200/22 and T-314/22, Republic of Poland v Commission, the Court confirmed that the Commission could recover penalty payments imposed on Member States, by offsetting. The Commission has already recovered amounts due to the EU budget by way of offsetting, but this mechanism has not been applied to penalty payments imposed by the CJEU for infringement of EU law. The aforementioned judgment is even more important because it refers to penalty payments based on judicial legislation, the application of which to interim measures is not expressly provided for in the treaties. Poland has been given the shameful status of a forerunner in this area, as it refused to implement interim measures ordered by the CJEU as a result of actions for failure to fulfil obligations under the EU law. The article presents theoretical and practical aspects of recovery of penalty payments imposed for failure to implement interim measures under Article 279 TFEU, and the legal protection measures applied by Poland.
Keywords: interim measures, periodic penalty payment, offset, implementation of CJEU judgments, effective court protection
Bibliografia / References
Gontarski W., Unijne środki tymczasowe: „status quo” a nie „status quo ante”. Polemika z „Państwem i Prawem”, „Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych” 2021/5.
Jack B., Article 260(2) TFEU: An Effective judicial procedure for the enforcement of judgements?, „European Law Journal” 2013/3.
Kawczyńska M., Spór o kopalnię Turów, czyli stosowanie i efektywność środków tymczasowych w postępowaniach dotyczących naruszenia prawa unijnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/11.
Lenaerts K., Vanhamme J., Procedural Rights of Private Parties in the Community Administrative Process, „Common Market Law Review” 1997/3.
Olaś A., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, Warszawa 2002.
Osuchowski W., Historyczny rozwój kompensacji w prawie rzymskim, Kraków 1970.
Pyziak-Szafnicka M., Potrącenie w prawie cywilnym, Kraków 2002.
Szymaniak P., Kamiński: TSUE nie może „poprawiać” traktatu. Sposób kalkulowania kar nie został określony [Wywiad], „Gazeta Prawna” z 25.01.2022 r., https://serwisy.gazeta-prawna.pl/orzeczenia/artykuly/8341070,kaminski-tsue-nie-moze-poprawiac-traktatu-sposob-kalkulowania-kar-nie-zostal-okreslony-wywiad.html (dostęp: 30.10.2024 r.).
Wennerås P., Interim Relief and Enforcement of the Rule of Law [w:] The Oxford Encyclopedia of EU Law, 2022, https://opil.ouplaw.com/display/10.1093/law-oeeul/law-oeeul-e94?pr-d=OEEUL (dostęp: 30.10.2024 r.).
Zimmermann R., Comparative Foundations of a European Law of Set-Off and Prescription, Cambridge 2010.
prof. dr hab. Konrad Kohutek
Autor jest profesorem zwyczajnym na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1249-301X).
Klauzule parytetu cenowego (MFN) a zakaz porozumień antykonkurencyjnych – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 19.09.2024 r., C-264/23, Booking.com BV, Booking.com (Deutschland) GmbH przeciwko 25hours Hotel Company Berlin GmbH i in.
W glosowanym orzeczeniu unijny sąd po raz pierwszy wypowiedział się w przedmiocie oceny tzw. klauzul parytetu cenowego (rodzaj MFN) na gruncie zakazu porozumień antykonkurencyjnych (art. 101 ust. 1 TFUE), kładąc szczególny nacisk na ewaluację takich klauzul w świetle doktryny ograniczeń akcesoryjnych. Wzmiankowane klauzule bywają stosowane przez platformy pośredniczące w rezerwacji zakwaterowania. Trybunał odmówił przypisania przedmiotowym klauzulom (i to zarówno szerokim, jak i wąskim) statusu ograniczenia akcesoryjnego. Jeżeli określone postanowienie umowne jest akcesoryjne, wówczas zarazem nie narusza ww. zakazu (i to bez potrzeby sięgania do konstrukcji wyłączenia grupowego lub indywidualnego). De lege lata, tj. na gruncie stosownego (unijnego i/lub krajowego) „rozporządzenia wertykalnego” możliwe jest objęcie przywilejem wyłączenia grupowego wąskich MFN, pod warunkiem spełnienia przesłanki dotyczącej udziału w rynku właściwym stron porozumienia.
Słowa kluczowe: klauzule parytetu cenowego, klauzule najwyższego uprzywilejowania (MFN), porozumienia cenowe, RPM, ograniczenia akcesoryjne, platformy handlowe
prof. dr hab. Konrad Kohutek
The author is full professor at the Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1249-301X).
Price Parity (MFN) Clauses in the Context of the Prohibition of Anti-Competitive Agreements – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 19 September 2024, C-264/23, Booking.com BV, Booking.com (Deutschland) GmbH v 25hours Hotel Company Berlin GmbH
In the commented judgment, the EU court for the first time expressed its opinion on the assessment of so-called price parity clauses (a type of MFN clauses) in the context of the prohibition of anti-competitive agreements (Article 101(1) TFEU), placing special emphasis on the evaluation of such clauses in the light of the ancillary restrictions doctrine. The clauses under consideration are sometimes used by platforms offering intermediation services to accommodation providers. The Court refused to classify the clauses in question (both wide and narrow) as ancillary restraints. If a specific contractual provision is ancillary, it does not infringe the aforementioned prohibition (and there is no need to apply either block or individual exemption). De lege lata, i.e. on the basis of the relevant (EU and/or national) “vertical regulation,” narrow MFNs can benefit from the block exemption, subject to meeting the condition regarding the share of the parties to the agreement in the relevant market.
Keywords: price parity clauses, most-favoured-nation (MFN) clauses, price agreements, RPM, ancillary restraints, trading platforms
Bibliografia / References
Kohutek K., Regulacja działalności dużych platform internetowych: rozważania na tle zakazu nadużywania pozycji dominującej (art. 102 TFUE), „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/9.
Łyszczarz W., Modele dystrybucji treści elektronicznych na przykładzie rynku e-booków, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2019/4.
Toroń M., Wiese K., Aplikacja UBER lub jak ująć sharing economy w istniejące ramy prawne?, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017/5.
Wanasz P., Klauzule największego uprzywilejowania w najnowszym ujęciu doktrynalnym i orzecznictwie antymonopolowym, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014/3.
Magdalena Kopeć
Autorka jest doktorantką Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz radcą prawnym
(ORCID: https://orcid.org/0009-0009-5340-2963).
Kwestie wzajemnego rozliczenia stron w umowie kredytu walutowego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 15.06.2023 r., C-520/21, Arkadiusz Szcześniak przeciwko Bankowi M. SA
Glosowany wyrok C-520/21, Bank M., omawia kwestie wzajemnego rozliczenia stron w umowie kredytu walutowego. Konsument jako słabsza strona kontraktu narażona jest na akceptację niekorzystnych dla siebie postanowień umowy. W glosie stwierdzono, że umowa kredytu powinna być jednoznaczna i przejrzysta, a w przypadku sporu stronom powinna przysługiwać procedura odwoławcza do sądu. Zwrócono zatem uwagę na rolę państw członkowskich i sądów państw członkowskich w tego typu sprawach. W tekście nastąpiła również analiza dorobku Trybunału w zakresie kredytów walutowych, rozliczeń stron w przypadku unieważnienia umowy kredytu walutowego i statusu konsumenta. Przedstawiono obowiązki przedsiębiorcy przy konstruowaniu umów zawieranych z konsumentami. Celem glosy jest szczegółowe omówienie konkretnego problemu prawnego, instytucji prawnej oraz orzecznictwa unijnego i polskiego. Autorka stara się wyjaśnić, jak dana kwestia jest uregulowana prawnie, jakie są jej praktyczne konsekwencje oraz jak można ją interpretować.
Słowa kluczowe: kredytobiorca, kredytodawca, kredyt frankowy, rozliczenie umowy kredytowej
Magdalena Kopeć
The author is a PhD Student at the Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz (Poland), and a legal advisor
(ORCID: https://orcid.org/0009-0009-5340-2963).
Mutual Settlements between the Parties to a Foreign Currency Loan Contract – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 15 June 2023, C-520/21, Arkadiusz Szcześniak v Bank M. SA
The commented judgment in Case C-520/21, Arkadiusz Szcześniak v Bank M. SA, refers to mutual settlements between the parties to a foreign currency loan contract. As the weaker party to the contract, the consumer is exposed to the risk of accepting contractual provisions that are unfavourable to them. The commentary concludes that a loan contract should be explicit and transparent, and in case of a dispute, the parties should have the option to appeal to the court. Therefore, attention has been drawn to the role of Member States and courts of Member States in such cases. The text also analyses the acquis of the Court of Justice in the area of foreign currency loans, settlements between the parties in the event of the annulment of a foreign currency loan contract, and a consumer status. Obligations of entrepreneurs in relation to drafting contracts concluded with consumers are described. The purpose of the commentary is to discuss in detail the specific legal issue, legal institution, and judgments of EU and Polish courts. The author tries to explain the way of regulating the issue by the law, its practical consequences, as well as potential interpretations.
Keywords: borrower, lender, loan in Swiss francs, loan contract settlement
Bibliografia / References
Fuchs D., Malik A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Łętowska E., Rozliczenie unieważnionej abuzywnej umowy kredytu – polemika z prof. Jerzym Pisulińskim, http://konstytucyjny.pl/rozliczenie-uniewaznionej-abuzywnej-umowy-kredytu-polemika-z-prof-jerzym-pisulinskim/ (dostęp: 20.10.2024 r.).
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
dr hab. Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Centrum Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Relacje między Traktatem Karty Energetycznej i dwustronnymi umowami o ochronie inwestycji a unijnym prawem energetycznym – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15.09.2011 r., C-264/09, Komisja Europejska przeciwko Republice Słowackiej
W komentowanym orzeczeniu Trybunał Sprawiedliwości, rozpoznając przypadek przyznania priorytetowego dostępu do sieci szwajcarskiej spółce ATEL przez słowackiego operatora systemu przesyłowego, z uwagi na nakłady inwestycyjne na budowę sieci poniesione przez ten pierwszy podmiot, uznał, że nawet jeśli przyznany priorytetowy dostęp do systemu przesyłowego nie jest zgodny z drugą dyrektywą elektroenergetyczną, to korzysta on z ochrony na podstawie art. 307 ak. 1 TWE (obecnie art. 351 ak. 1 TFUE). Orzeczenie to jest istotne zwłaszcza w kontekście przedstawienia relacji między Traktatem Karty Energetycznej i dwustronnymi umowami o ochronie inwestycji a unijnym prawem energetycznym.
Słowa kluczowe: TKE, umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji, BIT, art. 351 TFUE, zasada dostępu stron trzecich, TPA
dr hab. Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor at the Centre of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-003-2756-6664).
Relationship between the Energy Charter Treaty, Bilateral Agreements on the Protection of Investments and the EU Energy Law – Commentary and the Judgment of the European Court of Justice of 15 September 2011, C-264/09, European Commission v Slovakia
In the commented judgment in the case concerning granting priority access to the transmission network to the Swiss company ATEL by the Slovak operator due to the financial participation of the former in the construction of the network in question, the Court of Justice found that even if the priority access granted to the transmission system is inconsistent with the provisions of the Second Electricity Directive (2003/54/EC), it is protected by Article 307(1) TEC (now article 351(1) TFEU). This judgment is important, in particular, in the context of the relationship between the Energy Charter Treaty, bilateral agreements on the protection of investments and the EU energy law.
Keywords: Energy Charter Treaty, agreements on the promotion and reciprocal protection of investments, BIT, Article 351 TFEU, third party access, TPA
Bibliografia / References
Bamberger C., Wälde T., The Energy Charter Treaty [w:] Energy Law in Europe. National, EU and International Regulation, red. M. Roggenkamp, C. Redgwell, A. Rønne, I. del Guayo, Oxford 2007.
Bělohlávek A.J., Międzynarodowa ochrona prawna inwestycji w energetyce, Warszawa 2011.
Belyi A.V., The EU’s External Energy Policy [w:] Energy Law in Europe. National, EU and International Regulation, red. M. Roggenkamp, C. Redgwell, A. Rønne, I. del Guayo, Oxford 2007.
Bonafe E., Gokce M., Escalated Interactions between EU Energy Law and the Energy Charter Treaty, „Journal of World Energy Law & Business” 2016/3.
Dimopoulos A., Creating an EU Investment Policy: Challenges for the Post-Lisbon Era of External Relations [w:] EU External Relations Law and Policy in the Post-Lisbon Era, red. P.J. Cardwell, The Hague 2012.
El Boudouhi S., L’avenir des traités bilatéraux d’investissement conclus par les Etats membres de l’Union européenne avec des Etats tiers, „Revue trimestrielle de droit européen” 2011/1.
Kleinheisterkamp J., Investment Protection and EU Law: The Intra- and Extra-EU Dimension of the Energy Charter Treaty, „Journal of International Economic Law” 2012/1.
Nowak B., Energy Policy of the European Union. Chosen legal and political aspects and their implications for Poland, Warszawa 2009.
Przybojewska I., Transgraniczny obrót energią elektryczną w kontekście zasady niedyskryminacji – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 7.06.2005 r., C-17/03, Vereniging voor Energie, Milieu en Water i in. przeciwko Directeur van de Dienst uitvoering en toezicht energie, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/8.
Przybojewska I., Zasada dostępu stron trzecich do infrastruktury energetycznej – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 22.05.2008 r., C-439/06, citiworks AG, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/7.
Przybojewska I., Znaczenie transeuropejskich sieci energetycznych dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, Warszawa 2017.
de Sadeleer N., The End of the Game: The Autonomy of the EU Legal Order Opposes Arbitral Tribunals under Bilateral Investment Treaties Concluded between Two Member States, „European Journal of Risk Regulation” 2018/2.
Sodupe K., Benito E., Pan-European Energy Co-operation: Opportunities, Limitations and Security of Supply to the EU, „Journal of Common Market Studies” 2001/1.
Talus K., Introduction to EU Energy Law, Oxford 2016.
Talus K., Wälde T., Electricity interconnectors in EU law: energy security, long term infrastructure contracts and competition law, „European Law Review” 2007/1.
Zajdler R., Kolizja pomiędzy zapisami dyrektywy 2003/54 liberalizującej rynek energii elektrycznej w UE a umowami zawartymi przez podmioty prawa prywatnego, dającymi priorytetowy dostęp do sieci dla jednego z nich. Glosa do wyroku TS z dnia 15 września 2011 r., C-264/09, LEX 2011.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
