Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w Polsce – refleksje po trzydziestej rocznicy ratyfikacji
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Kilka refleksji rocznicowych
Dwudziesta rocznica przystąpienia Polski do Unii Europejskiej skłania do różnych refleksji. Szczęśliwie nasz kraj powrócił niedawno do grona państw członkowskich zaangażowanych w dokonywane lub planowane przemiany dla sprostania wyzwaniom, przed jakimi stanęła Unia. Członkostwo w UE stało się dla Polski potężnym impulsem modernizacyjnym i czasem rozwoju gospodarczego. Spotyka się niekiedy zdanie formułowane jako zarzut: „Nie do takiej Unii przystępowaliśmy”. Trzeba się z tym stwierdzeniem zgodzić, choć niekoniecznie z intencjami, jakie za nim stoją. Nie sposób było rzeczywiście przewidzieć pandemii koronawirusa ani tego, że blisko granic Unii wybuchnie brutalna wojna, co zmusza tę organizację do zmiany priorytetów i przeznaczania znacznych środków finansowych na cele obronne, czy też, że dojdzie do brexitu.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Some Anniversary Reflections
The 20th anniversary of Poland’s accession to the European Union leads to certain reflections. Luckily, our country has recently returned to the group of Member States involved in ongoing or planned transformations to meet the challenges facing the Union. EU membership became a powerful impulse for modernisation and a period of economic development for Poland. Sometimes, we hear the accusation that this is not the Union we joined. One has to agree with this statement, but not necessarily with the intentions behind it. In fact, it was impossible to predict the coronavirus pandemic or a brutal war breaking out near the EU’s borders, forcing the Union to shift its priorities and allocate significant financ ial resources for defence purposes, or that Brexit would occur.
Magda Krzyżanowska-Mierzewska
Autorka jest radczynią prawną (OIRP Gdańsk), emerytowaną prawniczką w Sekretariacie Europejskiej Komisji Praw Człowieka i w Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1993–2018), członkini Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji Batorego.
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w Polsce – refleksje po trzydziestej rocznicy ratyfikacji
Przypadająca w 2023 r. trzydziesta rocznica ratyfikacji europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez Polskę była naturalną okazją dla sporządzenia bilansu działania i skuteczności Konwencji w Polsce. Taki bilans nie został dokonany przez władze publiczne, tym bardziej że stosunek do Konwencji większości parlamentarnej i wyłonionej z niej władzy wykonawczej był w latach 2015–2023 zdecydowanie negatywny, a ostatecznie przybrał postać orzeczenia upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego, kwestionującego, w nieistniejącym trybie, skuteczność Konwencji w polskim systemie prawa. Artykuł zachęca do kontynuacji refleksji nad przyszłością Konwencji w Polsce, przeprowadzonej w numerach specjalnych „Europejskiego Przeglądu Sądowego”, zawiera propozycje przedsięwzięć badawczych i organizacyjnych, które mogłyby przyczynić się do wzmocnienia osłabionego znaczenia Konwencji w polskim systemie prawa.
Słowa kluczowe: praworządność, skarga indywidualna, europejska Konwencja o ochronie praw człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, ochrona praw człowieka, zawody prawnicze
Magda Krzyżanowska-Mierzewska
The author is an attorney at law (ORIP Gdańsk, Poland), a retired lawyer at the Secretariat of the European Commission on Human Rights and at the Registry of the European Court of Human Rights (1993–2018), Member of the Legal Expert Group of Stefan Batory Foundation.
European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms in Poland – Reflections on the 30th Anniversary of the Ratification
The 30th anniversary of the ratification of the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms by Poland, falling in 2023, provided a natural opportunity to assess the operation and effectiveness of the Convention in Poland. Public authorities did not make such an assessment, especially given that, in the years 2015-2023, the parliamentary majority and the executive organs appointed by it showed a negative attitude towards the Convention, which ultimately took the form of the ruling of the politicised Constitutional Tribunal questioning, in a non-existent procedure, the effectiveness of the Convention in the Polish legal system. The paper encourages continuing reflection on the future of the Convention in Poland, like the one was carried out in special issues of the “European Judicial Review” (no. 11 and no. 12 of 2023), and presents proposed research and organisational projects that could contribute to strengthening the weakened status of the Convention in the Polish legal system.
Keywords: rule of law, individual application, European Convention for the Protection of Human Rights, European Court of Human Rights, human rights protection, legal professions
Bibliografia / References
Bodnar A., Czy Trybunał w Strasburgu potrzebuje dopalaczy?, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/2163207,1,bodnar-dla-polityki-czy-trybunal-w-strasburgu-potrzebuje-dopalaczy.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Bojarski Ł., Judicial Resistance – missing part of Judicial independence? The case of Polsce and beyond, https://www.researchgate.net/profile/Lukasz-Bojarski/publication/375838108_Judicial_Resistance_missing_part_of_Judicial_independence_The_case_of_Poland_and_beyond/links/655f3404ce88b8703107c605/Judicial-Resistance-missing-part-of-Judicial-independence-The-case-of-Poland-and-beyond.pdf?_tp=eyJjb250ZXh0Ijp7ImZpcnN0UGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIiwicGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIn19 (dostęp: 25.03.2024 r.).
Bunda M., Blokada polskich spraw do Strasburga, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1764046,1,blokada-polskich-skarg-do-strasburga.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Cranmer F., On the Slippery Slope to a ,People’s Court’, 10.11.2016 r., https://verfassungsblog.de/on-the-slippery-slope-to-a-peoples-court/ (dostęp: 25.03.2024 r.).
Czarnecka K., Dlaczego w Polsce wraca kultura przemocy. I spada zaufanie do policji, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/2188636,1,dlaczego-w-polsce-wraca-kultura-przemocy-i-spada-zaufanie-do-policji.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Damasiewicz A., Czy każdy sędzia powinien być szachistą?, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2013/2.
Dembour M.B., Krzyżanowska-Mierzewska M., Ten Years On: the Voluminous and Interesting Polish Case Law, „European Human Rights Law Journal” 2004/5.
Garlicki L., Obowiązywanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w porządku prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, „Biuletyn Biura Informacji Rady Europy” 2003/3.
Garlicki L., Stosowanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka przez sądy krajowe a podporządkowanie sędziego Konstytucji i ustawie, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/11.
Goldhaber M., A People’s History of the European Court of Human Rights, New Brunswick 2008.
Golub S., What Is Legal Empowerment? An Introduction, International Development Law Organization [w:] Legal Empowerment: Practitioners’ Perspectives, red. S. Golub, https://www.snap-undp.org/lepknowledgebank/Public%20Document%20Library/Legal_Empowerment_Parctitioners_Perspectives_Book.pdf (dostęp: 25.03.2024 r.).
Grabowska-Moroz B., Karlik P., Dostęp osób zatrzymanych do obrońcy – między prawem Unii Europejskiej a rzeczywistością [w:] Wymiar sprawiedliwości w państwie prawa. Wyzwania, red. K. Gajowniczek-Pruszyńska, Sopot 2021.
Gronowska B., Sadowski P. (red.), 25-lecie wejścia w życie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w Polsce, Toruń 2022.
Jałoszewski M., „Reformy” PiS i Ziobry dobiły sądy. Pracują dwa razy wolniej niż za PO, Oko Press, 7.04.2021 r., https://oko.press/reformy-pis-i-ziobry-dobily-sady-pracuja-dwa-razy-wolniej-niz-za-po-liczby (dostęp: 30.01.2024 r.).
Kaczorowska K., Szokująca czarna seria polskiej policji. „Szeryfowie. Nie mają pojęcia o pracy kryminalnych”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2238106,1,szokujaca-czarna-seria-polskiej-policji-szeryfowie-nie-maja-pojecia-o-pracy-kryminalnych.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Kaczorowska K., Ukrainiec zakatowany w izbie wytrzeźwień. Wstrząsające nagranie policyjnych tortur, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2229914,1,ukrainiec-zakatowany-w-izbie-wytrzezwien-wstrzasajace-nagranie-policyjnych-tortur.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Kładoczny P. (red.), O standardzie, który się nie przyjął (w Polsce). Praktyka stosowania tymczasowego aresztowania w świetle przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, https://hfhr.pl/publikacje/raport-praktyka-stosowania-tymczasowego-aresztowania-2023 (dostęp: 25.03.2024 r.).
Krasnowska V., Stać! Milicja! Policja w Polsce traktuje ludzi jak zbrodniarzy. To jest dzwonek alarmowy, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2221844,1,stac-milicja-policja-w-polsce-traktuje-ludzi-jak-zbrodniarzy-to-jest-dzwonek-alarmowy.read (dostęp: 25.03.2024 r.).
Kryszkiewicz M., Szymaniak P., Wybory 2023. Wymiar sprawiedliwości za PiS. Co się zmieniło?, https://www.gazeta-prawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9314605,wybory-2023-wymiar-sprawiedliwosci-za-pis-co-sie-zmienilo-podsumow.html (dostęp: 30.01.2024 r.).
Krzyżanowska-Mierzewska M., Rząd powinien przywrócić Europejskiej Konwencji Praw Człowieka należne miejsce, https://oko.press/przywrocic-konwencji-praw-czlowieka-nalezne-miejsce (dostęp: 30.01.2024 r.).
Kubal A., Who Are the Humans Behind Human Rights in Polsce? Preliminary Remarks on a Sociological Profile of Victims Before the ECtHR, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/11.
Łazarska A., Zakaz ekscesywnego formalizmu a praktyka sądowa – uwagi na tle orzeczeń polskich sądów w sprawach cywilnych w świetle art. 6 EKPC, „Ius Novum” 2020/4.
Łętowska E., Dyskurs prawniczy w Polsce: miejsce i znaczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/11.
Łętowska E., Spylandum est vs prawo do sądu, 4.11.2022 r., https://konstytucyjny.pl/spylandum-est-vs-prawo-do-sadu/ (dostęp: 25.03.2024 r.).
Ploszka A., (In)Efficiency of the European Court of Human Rights Priority Policy. The Case of Applications Related to the Polish Rule of Law Crisis [w:] Περιμένοντας τους Bαρβάρους. Law in a time of Constitutional Crisis. Studies Offered to Mirosław Wyrzykowski, red. J. Urbanik, A. Bodnar, Warszawa 2020.
Popelier P., Lemmens K., Lambrecht S. (red.), Criticism of the European Court of Human Rights. Shift ing the Convention System: Counter-Dynamics at the National and EU Level, https://www.researchgate.net/profile/Sarah-Lambrecht/publication/304989927_Criticism_of_the_European_Court_of_Human_Rights/links/5d5098084585153e594e9e48/Criticism-of-the-European-Court-of-Human-Rights.pdf (dostęp: 25.03.2024 r.).
Rojek-Socha P., Prawnicy: Przed litygacją strategiczną nowe wyzwania – także obrona praworządności; https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/program-spraw-precedensowych-konferencja-z-okazji-15-lecia,488381.html, 14.10.2019 r. (dostęp: 25.03.2024 r.).
Skuczyński P., Aktywizm sędziowski a etyka sędziowska w Polsce. Uwagi w stulecie niepodległości, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/17781/Aktywizm_sedziowski_a_etyka_sedziowska_w_Polsce_Uwagi_w_stulecie_niepodleg%2520osci.pdf (dostęp: 22.03.2024 r.).
Szilágyi I.H., Embarrassing stories. Legal Storytelling and Sociology of Law, „Intersections. East European Journal of Society and Politics” 2021/1.
Szwed M., Nadmierny formalizm procesowy jako naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/2.
Szwed M., Wiśniewska K., Kierunek Strasburg: Nowy przystanek w walce o praworządność? Raport o polskich sprawach przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, https://archiwumosiatynskiego.pl/images/2020/10/kierunek-strasburg-27-07-1.pdf (dostęp: 25.03.2024 r.).
Tumidalski W., Trzy razy nie dla polskich kandydatów na sędziów ETPCz, https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art37878111-trzy-razy-nie-dla-polskich-kandydatow-na-sedziow-etpcz (dostęp: 25.03.2024 r.).
Walczewski H., Formalizm w sądzie: zło czy konieczność?, https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art9449821-henryk-walczewski-formalizm-w-sadzie-zlo-czy-koniecznosc (dostęp: 25.03.2024 r.).
Wilk B., Kiedy formalizm zabija sprawiedliwość, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1140614,dzialalnosc-sadow-kiedy-formalizm-zabija-sprawiedliwosc.html (dostęp: 25.03.2024 r.).
Winczorek J., Dostęp do prawa, Warszawa 2019.
Wiśniewska K., Bzdyń A., 70-lecie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – szansa na odkrycie na nowo czy powrót do korzeni, czyli czego potrzebujemy, żeby lepiej chronić prawa obywatelskie [w:] Wymiar sprawiedliwości w państwie prawa. Wyzwania, red. K. Gajowniczek-Pruszyńska, Sopot 2021.
Wiśniewski A., The Impact of the European Convention of Human Rights on the Polish Legal System, „Polish Review of International and European Law” 2020/1.
Żaczkiewicz-Zborska K., Prof. Kardas: Mamy obowiązek składania wniosków o wyłączenie sędziów, 2.03.2023 r., https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/obowiazek-skladania-wnioskow-o-wylaczenie-sedziow,520046.html (dostęp: 25.03.2024 r.).
Eliza Rutynowska
Autorka jest wpisana na listę adwokatów przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie (obecnie niewykonująca zawodu), członkinią Zespołu Programowego Europy Zachodniej w Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka FIDH oraz doktorantką w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Warszawskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9034-0513).
Unijny miecz Damoklesa: przyszłość standardów unijnych na nowej mapie polskiej praworządności w kontekście mechanizmu warunkowości
Artykuł został poświęcony analizie treści rozporządzenia 2020/2092 w kontekście obecnych wyzwań stojących przed polskim systemem prawnym w ramach konieczności implementacji licznych wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wyznaczających standardy demokratycznego państwa prawnego w zakresie wymiaru sprawiedliwości. W kontekście standardów dotychczas stanowionych w ramach unijnego porządku prawnego autorka zwraca uwagę na konieczne kroki do podjęcia przez ustawodawcę w celu zminimalizowania ryzyka uruchomienia wobec polskiego państwa tzw. mechanizmu warunkowości, uzależniającego uzyskiwanie funduszy unijnych od przestrzegania zasad demokratycznego państwa prawa.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, mechanizm warunkowości, rozporządzenie 2020/2092, Prokuratura Europejska, praworządność, warunki horyzontalne, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Eliza Rutynowska
The author is a sworn-in attorney at the Warsaw Bar Association (currently not practicing), a member of the Western Europe Program Desk at the International Federation for Human Rights FIDH and a PhD student at the Department of Criminal Law at the University of Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9034-0513).
The EU’s Sword of Damocles: the Future of the Union’s Standards on the New Map of Poland’s Rule of Law in the context of the Conditionality Mechanism
The author focuses on the content of Regulation no. 2020/2092 in the context of current challenges faced by the Polish legal system due to the need to implement several judgments of the Court of Justice of the European Union and the European Court of Human Rights setting out the standards of the democratic state of law with respect to the justice system. In the context of standards set until now as part of the EU legal order, the author draws attention to the necessary steps that need to be taken by the legislator to minimize the risk of triggering the rule of law conditionality mechanism against Poland.
Keywords: European Union, conditionality mechanism, Regulation no. 2020/2092 of the European Parliament and of the Council, European Public Prosecutor’s Office, rule of law, horizontal conditions, European Commission, Court of Justice of the European Union, Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the European Union
Bibliografia / References
Barcz J., Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego, „Państwo i Prawo” 2019/1.
Kołatek R., Bezpieczeństwo prawne jako zasada doktrynalna w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2023, LEX.
Łacny J., Zawieszenie wypłat funduszy UE przekazywanych państwom członkowskim naruszającym zasadę praworządności – nowy mechanizm warunkowości w prawie UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/12.
Maruszkin R., Mechanizm „pieniądze za praworządność” zgodny z Traktatami. Omówienie wyroku TSUE z dnia 16 lutego 2022 r., C-157/21 (Polska p. Parlamentowi Europejskiemu i Radzie), LEX 2022.
Taborowski M., Wsparcie legislacyjne: budowa standardów sektorowych [w:] Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019, LEX.
Wyrozumska A., Czy porozumienie w sprawie rozporządzenia „pieniądze za praworządność” będzie skuteczne?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/1.
dr Wojciech Gierszewski, LL.M.
Autor jest radcą prawnym, rzecznikiem patentowym, wiceprezesem Zarządu Instytutu Ekspertyz Własności Intelektualnej i Dóbr Niematerialnych.
Wprowadzające w błąd oznaczanie produktów żywnościowych przy użyciu znaków towarowych – uwagi na tle rozporządzenia nr 1169/2011
Artykuł porusza tematykę wpływu rejestracji znaku towarowego na ocenę spełnienia wymogów stawianych przez rozporządzenie nr 1169/2011 w zakresie niewprowadzającego w błąd oznaczania produktów żywnościowych. Tematyka ta dotyka w istocie kwestii jednolitości ocen postrzegania znaku towarowego dokonywanych z perspektywy modelowego odbiorcy (konsumenta) przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej czy Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej oraz organy kontrolujące prawidłowość oznakowania produktów żywnościowych. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy istnieje wspólny zakres oceny znaków towarowych dokonywanej przez ww. organy w prowadzonych przez nie postępowaniach. A jeżeli tak, to czy istnienie zarejestrowanego znaku towarowego ma lub powinno mieć znaczenie dla ocen dokonywanych przez organy kontrolne? Autor dokonuje analizy zakresu badania znaków towarowych w obu postępowaniach i wskazuje, że w zakresie samego postrzegania znaku oceny na gruncie obu postępowań, przy stosowaniu tego samego wzorca odbiorcy, pokrywają się. Dochodzi więc do wniosku, że samo istnienie rejestracji znaku towarowego może i powinno mieć znaczenie dla ocen organów kontrolnych, przy czym nie jest to znaczenie przesądzające o braku naruszenia wymogów rozporządzenia. Autor krytykuje aktualną praktykę organów i orzecznictwa, w której istnienie znaków towarowych jest ignorowane lub deprecjonowane ze wskazaniem na odmienne cele regulacji prawa znaków towarowych i prawa żywnościowego. Postuluje zmianę kierunku orzecznictwa i uwzględnianie oceny postrzegania znaku towarowego, ewentualnie uzasadnienia odmienności w tym zakresie, za czym przemawia choćby postulat spójności systemowej.
Słowa kluczowe: prawo żywnościowe, znaki towarowe, informacja wprowadzająca w błąd w zakresie produktów żywnościowych, model konsumenta w prawie żywnościowym, ocena odbiorcy produktu żywnościowego
dr Wojciech Gierszewski, LL.M.
The author is a legal advisor, patent attorney, Vice-President of the Management Board of Instytut Ekspertyz Własności Intelektualnej i Dóbr Niematerialnych, Poland.
Misleading Food Labelling with Trademarks – Comments against the Background of Regulation no. 1169/2011
The article refers to the issue of the impact of a trademark registration on the evaluation of fulfilment of conditions set by Regulation no. 1169/2011 with respect to non-misleading food product labelling. As a matter of fact, this topic refers to the issue of uniformity of assessments of the trademark perception from the perspective of a model audience member (consumer) by the Patent Office of the Republic of Poland or the European Union Office for Intellectual Property and authorities controlling the correct food labelling. The article attempts to answer the question whether there is a common scope of trademark assessment made by aforementioned authorities in their proceedings. And if so, does the existence of a registered trademark is or should be relevant to the assessments made by the control authorities? The author analyses the scope of trademark assessment in both proceedings and indicates that in terms of the perception of the mark itself, the assessments in both proceedings, when using the same audience model, are consistent. As a result, he comes to the conclusion that just the existence of a trademark registration can and should be important in the context of the assessments by the control authorities, but this does not mean the absence of a non-compliance with the requirements of the Regulation. The author is critical about the current practice of authorities and jurisprudence, where the existence of trademarks is ignored or depreciated, on account of the different purposes of trademark law and food law. He calls for a change in the direction of case law and taking into account the assessment of the perception of a trademark, or the justification of differences in this respect, which is supported at least by the postulate of the system consistency.
Keywords: food law, trademarks, misleading information on food products, consumer model in food law, assessment of the audience for food products
Bibliografia / References
Całka E., Oznaczenia naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych. Studium z prawa unii europejskiej i prawa polskiego, Legalis 2019.
Fornabaio L., Poto M., The Food Sustainability Challenge Beyond Consumption: an Attempt to Construct a New Model of „conscious individuals”, „Revista de Direito da Cidade” 2015/4.
Gierszewski W., Opisowość oznaczenia graficznego – uwagi na tle unijnych znaków towarowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/3.
Gierszewski W., Przeszkoda opisowości w praktyce udzielania praw na znaki towarowe, Warszawa 2022.
Hagenmeyer M., Food Information Regulation: Commentary on Regulation (EU) No. 1169/2011 on the provision of food information to consumers, Berlin 2012.
Meisterernst A., A New Benchmark for Misleading Advertising, „European Food and Feed Law Review” 2013/3.
Skubisz R., Mazurek M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz Warszawa 2017.
Szymecka-Wesołowska A. [w:] Znakowanie, prezentacja, reklama żywności. Komentarz do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011, red. A. Szymecka-Wesołowska, Warszawa 2018.
Trempala M., Odpowiedzialność za wprowadzanie konsumentów w błąd przez sugerowanie szczególnych właściwości żywności, „Przegląd Prawa Rolnego” 2013/2.
Trzebiatowski M. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2020.
dr hab. Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Centrum Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Pomoc państwa w sektorze jądrowym w kontekście reguł unijnej polityki energetycznej i środowiskowej – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 22.09.2020 r., C-594/18 P, Republika Austrii przeciwko Komisji Europejskiej (Hinkley Point C)
W komentowanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygał kwestię dopuszczalności przyznania pomocy państwa dla elektrowni jądrowej Hinkley Point C w Wielkiej Brytanii. Wśród wielu wątków podjętych przez Trybunał szczególnie mocno zaznacza się zagadnienie relacji między oceną dopuszczalności pomocy publicznej dla sektora atomowego, zasadami prawnymi ochrony środowiska a prawem państw członkowskich do swobodnego kształtowania ich koszyka energetycznego. Omawiane orzeczenie dostarcza szeregu cennych wskazań dotyczących każdego z tych aspektów, zarówno rozpatrywanych odrębnie, jak i we wzajemnym powiązaniu.
Słowa kluczowe: pomoc państwa, pomoc publiczna, energia atomowa, zasady prawne ochrony środowiska, ochrona środowiska, unijna polityka energetyczna
dr hab. Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor at the Centre of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
State Aid to the Nuclear Power Sector in the Context of the Rules of the EU Energy and Environmental Policy – Commentary and Judgment of the Court of Justice of 22 September 2020, Case C-594/18 P, Republic of Austria v European Commission (Hinkley Point C)
In the commented judgment, the Court of Justice decided on the admissibility of state aid to the Hinkley Point C nuclear power station in Great Britain. Among various issues considered by the Court, the issue of the relationship between the assessment of the admissibility of public aid to the nuclear power sector, the legal principles of environmental protection and the right of Member States to choose their own energy mix deserves special attention. The judgment in question provides a wide array of valuable recommendations regarding each of the aforementioned issues considered both separately and in connection with each other.
Keywords: state aid, nuclear energy, legal principles of environmental protection, environmental protection, EU energy policy
Bibliografia / References
Bugge H.Ch., The polluter pays principle: dilemmas of justice in national and international contexts [w:] Environmental law and justice in context, red. J. Ebbesson, P. Okowa, New York 2009.
Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony i zarządzania środowiskiem, Warszawa 2019.
Clark W.C., Czarownice, powodzie i cudowne pigułki: zarządzanie ryzykiem w perspektywie historycznej [w:] Środowisko – społeczeństwo – gospodarka. Wybór przekładów z literatury anglosaskiej, red. G. Peszko, T. Żylicz, Kraków 1992.
Eidissen S., Common Interest as a Condition for State Aid Compatibility, „European State Aid Law Quarterly” 2020/4.
Fouquet D., The Hinkley Point C Judgment of the General Court in View of a Changing Internal Electricity Market, „Renewable Energy Law and Policy Review” 2018/1.
Granat A., Kozak M., The Implementation of the European Green Deal – Tensions between a Market-Based Approach and State Aid for Renewables, „Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies” 2021/23.
Hancher L., Euratom, State aid and environmental protection: Hinkley Point. Glosa do wyroku TS z dnia 22 września 2020 r., C-594/18 P, „Common Market Law Review ” 2021/5.
Hancher L., Bouchagiar A., Hinkley Point C: Trimming the SAM, While Extending the Reach of Wider EU Law Infringements?, „European State Aid Law Quarterly” 2021/4.
Lisowska A., Polityka ochrony środowiska Unii Europejskiej. Podstawy instytucjonalne i programowe, Wrocław 2005.
Lowe V., Sustainable development and unsustainable arguments [w:] International Law and Sustainable Development: Past Achievements and Future Challenges, red. A. Boyle, D. Freestone, Oxford 2001.
Manteuffel Szoege H., Problems of Environmental and Natural Resources Economics, Warszawa 2013.
Merkouris P., Sustainable Development and Best Available Techniques in International and European Law [w:] Environmental and Energy Law, red. K.E. Makuch, R. Pereira, Oxford 2012.
Nowacki M., Swoboda państwa w zakresie kształtowania krajowej struktury zaopatrzenia w energię w świetle prawa Unii Europejskiej [w:] Wybrane węzłowe zagadnienia współczesnego prawa energetycznego, red. A. Walaszek-Pyzioł, Kraków 2012.
Oudot P., Le risque de développement. Contribution au maintien du droit à reparation, Dijon 2005.
Przybojewska I., Bezpieczeństwo energetyczne jako przesłanka uzasadniająca wprowadzenie ograniczeń swobód gospodarczych – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 10.07.1984 r., 72/83, Campus Oil Limited i in. przeciwko Minister for Industry and Energy i in., „Europejski Przegląd Sądowy” 2024/2.
Rakoczy B. [w:] Z. Bukowski, E. Czech, K. Karpus, B. Rakoczy, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2013.
Robins N., Chakma T., State Aid in Energy under the Spotlight: The Implications of the Hinkley Point Decision, „European State Aid Law Quarterly” 2016/2.
Sands P., Peel J., Fabra A., MacKenzie R., Principles of International Environmental Law, Cambridge 2018.
Sikora A., Applicability of the EU State Aid and Environmental Rules in the Nuclear Energy Sector, „European State Aid Law Quarterly” 2020/4.
Stoczkiewicz M., Pomoc państwa dla przedsiębiorstw energetycznych w prawie Unii Europejskiej, LEX 2011.
Szafrański A., Pomoc publiczna dla energetyki jądrowej – na przykładzie decyzji Komisji Europejskiej w sprawie elektrowni jądrowej Hinkley Point C w Wielkiej Brytanii, „Forum Prawnicze” 2016/2.
Szyszczak E., State aid for energy infrastructure and nuclear power projects, „ERA Forum” 2015/16.
Trouwborst A., The Precautionary Principle and the Ecosystem Approach in International Law: Differences, Similarities and Linkages, „Review of European, Comparative & International Environmental Law” 2009/1.
Żylicz T., Cena przyrody, Białystok 2014.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Bibliografia / References
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, LEX 2022.
Iżycki P., Wpływ nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego na instytucję materialnych kar administracyjnych, „Administracja” 2017/3.
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne w świetle standardów europejskich, Warszawa 1997.
Litwiński P. [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, red. P. Litwiński, Legalis 2021.
Skoczylas A. [w:] Prawo rynku kapitałowego, Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2015.
Stahl M., Karcz-Kaczmarek M., Ochrona praw jednostki na płaszczyźnie nowych zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Staniszewska L., Materialne i proceduralne zasady stosowane przy wymierzaniu administracyjnych kar pieniężnych [w:] Administracyjne kary pieniężne w demokratycznym państwie prawnym, red. M. Błachucki, Warszawa 2015.
Suwaj R., Zasady nakładania administracyjnych kar pieniężnych, Warszawa 2021.
Szpunar M. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, red. D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008.
Zamów prenumeratę
