O technikach wykładni przepisów kompetencyjnych w prawie Unii Europejskiej
dr Janusz Roszkiewicz
Autor jest adiunktem w Zakładzie Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0001-5055-2215).
O technikach wykładni przepisów kompetencyjnych w prawie Unii Europejskiej
Artykuł porusza problematykę metod wykładni przepisów kompetencyjnych w prawie Unii Europejskiej oraz pokazuje przykłady ich zastosowania w celu przypisania UE kompetencji o pochodnym lub immanentnym charakterze (doktryny implied powers oraz inherent powers). W przypadku prawa UE, inaczej niż w prawie krajowym, wykładnia językowa dokonywana jest często dopiero na końcu procesu interpretacyjnego, a czasem nawet wręcz pomijana. W procesie wykładni sposób rozumienia pojęć prawa unijnego w krajowych porządkach prawnych jest irrelewantny, chyba że dany akt prawny zawiera wyraźne odesłanie do prawa krajowego. Szczególną rolę odgrywa wykładnia efektywnościowa, która jest ukierunkowana na to, aby nadać przepisom prawa UE maksymalną efektywność. W artykule opisano również naczelne dyrektywy wykładni norm kompetencyjnych w prawie UE, do których należą zasada kompetencji powierzonych, zasada specjalizacji i zasada suwerenności. Pierwsza zasada wskazuje na wolę państw członkowskich wyrażoną w traktatach jako źródło kompetencji UE, przy czym może ona wynikać z przepisu nie tylko w sposób wyraźny, ale również w sposób dorozumiany. Granice wywodzenia kompetencji za pomocą pozajęzykowych metod wykładni określają pozostałe dwie zasady – zasada specjalizacji wyklucza interpretację wkraczającą na pola spoza sfery prawa UE, a także wykraczającą poza funkcję instytucji unijnej, natomiast zasada suwerenności wymaga, aby nowa, wyinterpretowana norma kompetencyjna została zaakceptowana wyraźnie, milcząco lub konkludentnie przez państwa członkowskie.
Słowa kluczowe: wykładnia efektywnościowa, zasada kompetencji powierzonych, doktryna implied powers, doktryna inherent powers
dr Janusz Roszkiewicz
The author is a doctor of laws and an assistant professor at the Human Rights Centre, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw (Poland) (ORCID: 0000-0001-5055-2215).
On the Techniques of Interpreting the Provisions Regulating EU Powers
The article deals with the methods of interpretation of powers in European Union law and shows examples of their use in order to assign to the EU powers that are not directly envisaged in the treaties (the doctrine of implied and inherent powers). In EU law, unlike in national law, linguistic interpretation is often made only at the end of the interpretation process, and sometimes it is even ignored. In the process of interpretation, the understanding of concepts of EU law in national legal orders is, in principle, irrelevant, unless a given legal act contains an express reference to national law. Effet utile interpretation plays a special role, as it is aimed at making the provisions of EU law as effective as possible. The article also describes the main directives of interpretation of competence norms in EU law, which include the principle of conferral, the principle of specialization, and the principle of sovereignty. The first principle indicates the will of the Member States, as expressed in the treaties, as the source of EU powers, which will may arise from a provision not only explicitly but also implicitly. The limits of deriving powers by means of extra-linguistic methods of interpretation are determined by the other two principles: the principle of specialization excludes any interpretation that goes beyond the sphere of EU law and beyond the function of the EU institution, while the principle of sovereignty requires that a new, interpreted competence norm be accepted expressively, tacitly or implicitly by the Member States.
Keywords: effet utile interpretation, principle of conferral, doctrine of implied powers, doctrine of inherent powers
Bibliografia / References
Accetto M., Zleptnig S., The principle of effectiveness: rethinking its role in Community law, „European Public Law” 2005/3.
Barcik J., Wentkowska A., Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2014.
Bleckmann A., Das Prinzip der begrenzten Einzelermächtigung [w:] Europarecht. Das Recht der Europäischen Union und der Europäischen Gemeinschaften, red. A. Bleckmann, Köln–Berlin–Bonn–München 1997.
Bogdandy A. von, Ioannides M., Das systemische Defizit. Merkmale, Instrumente und Probleme am Beispiel der Rechtsstaatlichkeit und des neuen Rechtsstaatlichkeitsaufsichtsverfahrens, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” 2014/74.
Bogucki O., Wykładnia funkcjonalna w działalności najwyższych organów władzy sądowniczej, Szczecin 2011.
Broberg M., Fenger N., Preliminary References to the European Court of Justice, Oxford 2014.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2018.
Craig P., Búrca G. de, EU Law. Text, Cases, and Materials, Oxford 2015.
Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2014.
Deryng A., Główne tendencye rozwojowe prawa narodów w świetle orzecznictwa Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, Lwów 1932.
Ehricke U. [w:] EUV/AEUV Vertrag über die Europäische Union Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union Charta der Grundrechte der Europäischen Union, red. R. Streinz, München 2018.
Engström V., Understanding Powers of International Organizations. A Study of the Doctrines of Attributed Powers, Implied Powers and Constitutionalism – with a Special Focus on the Human Rights Committee, Turku 2009.
Fiedorow D., Wykładnia celowościowa prawa wspólnotowego w orzecznictwie sądów Unii Europejskiej [w:] Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. C. Mik, Toruń 2008.
Gadkowski A., The doctrine of implied powers of international organizations in the case law of international tribunals, „Przegląd Prawniczy UAM” 2016/6.
Gaitanides Ch. [w:] Europäisches Unionsrecht: Vertrag über die Europäische Union: Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union: Charta Grundrechte der Europäischen Union, red. H. von der Groeben, J. Schwarze, A. Hatje, t. 4, Baden-Baden 2015.
Grzybowski K., Trybunały międzynarodowe a prawo wewnętrzne, Lwów 1937 (reprint z 2012 r.).
Hambura S., Muszyński M., Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z komentarzem, Bielsko-Biała 2002.
Haratsch A., Koenig C., Pechstein M., Europarecht, Tübingen 2016.
Helios J., Jedlecka W., Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej, Toruń 2013.
Hofmeister H., Polen als erster Anwendungsfall des neuen „EU Rahmens zur Stärkung des Rechtsstaatsprinzips”, „Deutsches Verwaltungsblatt” 2016/14.
Hoorspool M., Humphreys M., European Union Law, Oxford 2012.
Jedlecka W. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 3, Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Kadelbach S. [w:] Europäisches Unionsrecht. Vertrag über die Europäische Union – Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union – Charta der Grundrechte der Europäischen Union, red. H. von der Groeben, J. Schwartze, A. Hatje, Baden-Baden 2015.
Kalisz A., Interpretacja prawa Unii Europejskiej [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Warszawa 2010.
Kalisz A., Koncewicz T.T., Jedlecka W., Szot A., Reguły i argumenty interpretacyjne w wykładni prawa UE [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 3, Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Kochenov D., Pech L., Monitoring and Enforcement of the Rule of Law in the EU: Rhetoric and Reality, „European Constitutional Law Review” 2015/3.
Kovács Ch., Die temporale Wirkung von Urteilen des EuGH im Vorabentscheidungsverfahren, Baden-Baden 2015.
Marcisz P., Taborowski M., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umocnienia praworządności. Krytyczna analiza analizy krytycznej (artykuł polemiczny), „Państwo i Prawo” 2017/12.
Masło K., Wykładnia autonomiczna w prawie Unii Europejskiej [w:] Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. C. Mik, Toruń 2008.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Niesiołowski J., Mikołajczyk A., Z zagadnień wykładni prawa europejskiego [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Pietraś Z.J., Prawo wspólnotowe i integracja europejska, Lublin 2006.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Prechal S., Direct effect, Indirect effect, Supremacy and the evolving constitution of the European Union [w:] The Fundamentals of EU Law Revisited, red. C. Barnard, Oxford 2007.
Saganek P. [w:] Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Komentarz, t. 1, red. A. Wróbel, LEX 2008.
Saganek P., Podział kompetencji między Unię Europejską a państwa członkowskie oraz w ramach Unii Europejskiej [w:] Unia Europejska. System prawny, porządek instytucjonalny, proces decyzyjny, red. J. Barcz, Warszawa 2009.
Schouttheete P. de, Andoura S., The Legal Personality of the European Union, „Studia Diplomatica” 2007/1.
Schütze R., European Constitutional Law, Cambridge 2016.
Seyerstedt F., Objective International Personality of Intergovernmental Organizations. Do Their Capacities Really Depend upon the Conventions Establishing Them?, „Nordisk Tidsskrift for International Ret” 1964/34.
Steiner J., Woods L., EU Law, Oxford 2009.
Streinz R., Europarecht, Heidelberg 2016.
Szot A. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 3, Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019.
Tkaczyński J.W., Würtenberger T., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umocnienia praworządności (analiza krytyczna), „Państwo i Prawo” 2017/9.
Tridimas T., The general principles of EU law, Oxford 2006.
Weatherill S., Cases and Materials on EU Law, Oxford 2007.
Wegener B.W. [w:] EUV/AEUV Das Verfassungsrecht der Europäischen Union mit Europäischer Grundrechtecharta. Kommentar, red. Ch. Callies, M. Ruffert, München 2016.
Weissberg G., The International Status of the United Nationas, New York–London 1961.
Wróbel A. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, red. K. Kowalik-Bańczyk, M. Szwarc-Kuczer, A. Wróbel, t. 2, Warszawa 2012.
Wyrozumska A., Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2006.
Wyrozumska A., Zasada przyznania kompetencji [w:] J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji, Warszawa 2017.
dr hab. Jakub Kociubiński
Autor jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego (ORCID: 0000-0002-4391-7439).
Stosowanie testu inwestora rynkowego w europejskim prawie pomocy państwa w obliczu gospodarczych skutków pandemii COVID-19
Niniejszy artykuł podejmuje próbę oceny, czy stosowane obecnie w orzecznictwie europejskim podejście do testu inwestora rynkowego, wykorzystywanego podczas oceny, czy interwencja państwa stanowi pomoc w rozumieniu art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jest adekwatne, biorąc pod uwagę bezprecedensową skalę skutków gospodarczych pandemii COVID-19, zarówno tych krótkoterminowych w następstwie wprowadzania czasowych obostrzeń, jak i możliwego spowolnienia gospodarczego. Analiza obejmuje interpretację działań państwa podejmowanych w związku z pojawieniem się opóźnień w realizacji przedsięwzięć finansowanych z publicznych środków, wycofaniem się beneficjenta pomocy i działań mających na celu minimalizację strat lub możliwość wznowienia przerwanego projektu.
Słowa kluczowe: zasada inwestora rynkowego, pomoc państwa, COVID-19
dr hab. Jakub Kociubiński
The author is a teacher and researcher at the Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw (Poland) (ORCID: 0000-0002-4391-7439).
Applying the Market Economy Investor Test in European State Aid Law in the Face of Economic Consequences of the COVID-19 Pandemic
This paper attempts to evaluate adequacy of the current EU case law approach to the market economy investor test – which is applied to assess whether state intervention constitutes aid within the meaning of Article 107 of the Treaty on the Functioning of the European Union – considering the unprecedented scale of economic consequences of the COVID-19 pandemic, both short-term ones, resulting from the temporary restrictions, and the possible economic slowdown. The analysis covers interpretation of measures taken by the state due to delays in the implementation of projects financed from public funds, withdrawal of the aid beneficiary, and measures aimed at mitigating losses or the possibility of resuming an interrupted project.
Keywords: market economy investor principle, state aid, COVID-19
Bibliografia / References
Alesina A., Barbiero O., Favero C., Giavazzi F., Paradisi M., Austerity in 2009–2013, „Economic Policy” 2015/30.
Bjørnskov C., Economic freedom and economic crises, „European Journal of Political Economy” 2016/45.
Biondi A., Governing the Interregnum: State Aid Rules and the COVID-19 Crisis, „Market and Competition Law Review” 2020/48.
Finanse przedsiębiorstwa, red. J. Szczepański, L. Szyszko, Warszawa 2007.
Kociubiński J., Comparing the Incomparable: A Critical View of the Applicability of the Market Economy Investor Principle to Large Infrastructure Projects, „European State Aid Law Quarterly” 2018/1.
Leibenath C., State Investments of Capital [w:] European State Aid Law, red. M. Heidenhain, München–Oxford 2010.
Leslie C.R., Rationality Analysis in Antitrust, „University of Pennsylvania Law Review” 2010/58.
Nicolaides P., Application of Article 107(2)(b) TFEU to Covid-19 Measures: State Aid to Make Good the Damage Caused by an Exceptional Occurrence, „Journal of European Competition Law & Practice” 2020/5–6.
Sánchez-Graells A., Public Procurement and the EU Competition Rules, Oxford 2015.
Simon H.A., Models of man: social and rational; mathematical essays on rational human behavior in society setting, New York 1957.
dr Marcin Mrowicki
Autor jest adiunktem w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0002-2072-3850).
Niezależność od władzy wykonawczej jako warunek uznania za „organ sądowy” – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.11.2020 r., C-510/19, Openbaar Ministerie, YU, ZV przeciwko AZ
W glosowanym orzeczeniu Trybunał Sprawiedliwości ocenił, czy prokurator holenderski jest organem sądowym w rozumieniu art. 6 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584. W niniejszej sprawie prokurator wyraził bowiem zgodę na rozszerzenie zakresu wykonania europejskiego nakazu aresztowania (ENA). Trybunał przeanalizował swoje wcześniejsze orzecznictwo w zakresie art. 6 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, w którym ustalił zakres pojęcia wydającego nakaz organu sądowego. Pojawiły się w związku z tym wątpliwości co do tego, czy pojęcie to jest takie same jak pojęcie wykonującego nakaz organu sądowego. Autor, zgadzając się ze stanowiskiem Trybunału, prowadzi szersze wywody na temat niezależności prokuratury, sądów oraz skutków przedmiotowego wyroku dla prawa polskiego w kontekście erozji praworządności w Polsce. Glosowany wyrok w praktyce w zasadzie eliminuje możliwość wykonywania ENA przez prokuratora.
Słowa kluczowe: przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, europejski nakaz aresztowania, pojęcie organu sądowego wykonującego ENA, niezależność prokuratury, niezależny sąd
dr Marcin Mrowicki
The author is an assistant professor at the Centre for Europe, University of Warsaw (Poland) (ORCID: 0000-0002-2072-3850).
Independence from the Executive Power as a Condition for Recognition as a Judicial Authority. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 24 November 2020, C-510/19, Openbaar Ministerie, YU, ZV v. AZ
In the commented judgment, the CJEU ruled that the concept of ‘executing judicial authority’ within the meaning of Article 6(2) of Council Framework Decision 2002/584/JHA of 13 June 2002 on the European arrest warrant and the surrender procedures between Member States, as amended by Council Framework Decision 2009/299/JHA of 26 February 2009, constitutes an autonomous concept of EU law, which must be interpreted as covering the authorities of a Member State which, without necessarily being judges or courts, participate in the administration of criminal justice in that Member State, acting independently in the exercise of the responsibilities inherent in the execution of a European arrest warrant and which exercise their responsibilities under a procedure which complies with the requirements inherent in effective judicial protection. The author, agreeing with the position of the CJEU, discusses some issues and consequences regarding the independence of Polish prosecutors and courts in a wider context.
Keywords: Area of Freedom, Security and Justice, European arrest warrant, notion of judicial authority executing the EAW, independent prosecutor’s office, independent court
Bibliografia / References
Barcik J., Ochrona praworządności w Radzie Europy i Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem niezależności sądów i niezawisłości sędziów, Warszawa 2019.
Baudrihaye-Gérard L., Can Belgian, French and Swedish prosecutors issue European Arrest Warrants? The CJEU clarifies the requirement for independent public prosecutors, http://eulawanalysis.blogspot.com/2020/01/can-belgian-french-and-swedish.html (dostęp: 15.02.2021 r.).
Czaja J., Sądownictwo powszechne [w:] Jak przywrócić państwo prawa, red. T. Zalasiński, Warszawa 2019.
Gajda-Roszczynialska K., Markiewicz K., Disciplinary Proceedings as an Instrument for Breaking the Rule of Law in Poland, „Hague Journal on the Rule of Law” 2020/3.
Grabowska-Moroz B., Kryzys konstytucyjny z Trybunałem Konstytucyjnym w roli głównej, cz. 1, „Kwartalnik o Prawach Człowieka” 2016/1.
Grabowska-Moroz B., Zaufanie bez wzajemności – czy europejski nakaz aresztowania w czasach kryzysu praworządności. Refleksje na kanwie sprawy Celmer, „Kwartalnik o Prawach Człowieka” 2018/1–2.
Kułak K., Kwestia niezależności prokuratora w nowej ustawie – Prawo o prokuraturze, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/4.
Ostropolski T., Pojęcie organu sądowego w ramach współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/9.
Ostropolski T., Zasada proporcjonalności a europejski nakaz aresztowania, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/3.
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
Scheppele K.L., Rule of Law Retail and Rule of Law Wholesale: The ECJ’s (Alarming) „Celmer” Decision, https://verfassungsblog.de/rule-of-law-retail-and-rule-of-law-wholesale-the-ecjs-alarming-celmer-decision/ (dostęp: 15.02.2021 r.).
Szeroczyńska M., Międzynarodowy standard statusu i organizacji prokuratury a najnowsze zmiany polskiego porządku prawnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017/2.
Szumiło-Kulczycka D., Organy orzekające o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania [w:] Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, red. P. Hofmański, Warszawa 2008.
Śledzińska-Simon A., Grabowska-Moroz B. [w:] Konstytucja, praworządność, władza sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce, red. Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott, W. Żurek, Warszawa 2019.
Taborowski M., Naruszenie elementów zasady państwa prawa (art. 2 TUE) jako ograniczenie zasady wzajemnego zaufania w prawie Unii Europejskiej (w świetle wyroku LM (Celmer)) [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.
Wójcik A., Sąd w Amsterdamie nie wyda żadnego Polaka w ramach Europejskiego Nakazu Aresztowania, 3.09.2020 r., https://oko.press/amsterdam-ena-polska/ (dostęp: 15.02.2021 r.).
Wyrzykowski M., Bypassing the Constitution or charging the constitutional order outside the constitution [w:] Transformation of law systems in Central, Eastern and Southwestern Europe in 1989–2015, red. A. Szmyt, B. Banaszak, Gdańsk 2016.
Małgorzata Wysocka
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Europejskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentką tegoż Wydziału oraz College of Europe w Brugii (ORCID: 0000-0002-5815-7735).
Dyrektywa dotycząca delegowania pracowników ma zastosowanie do transportu drogowego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 1.12.2020 r., C-815/18, Federatie Nederlandse Vakbeweging przeciwko Van den Bosch Transporten BV i in.
W wyroku w sprawie C 815/18, FNV, Trybunał Sprawiedliwości uznał, że dyrektywa 96/71/WE ma zastosowanie do kierowców międzynarodowego transportu drogowego, w tym wykonujących przewóz kabotażowy. Jednocześnie TS zaznaczył, że bez znaczenia dla uznania kierowcy za pracownika delegowanego pozostaje okres trwania przewozu kabotażowego czy powiązanie w ramach grupy pomiędzy przedsiębiorstwami będącymi stronami umowy wynajmu pracowników. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że uznanie układu zbiorowego za powszechnie stosowany należy oceniać w świetle właściwego prawa krajowego. Najistotniejszym dla praktyki i doktryny elementem wyroku jest zastosowanie przez TS badania wystarczającego związku pracownika z terytorium państwa przyjmującego. Zdaniem autorki badanie to nie wynika z dyrektywy 96/71/WE, a Trybunał opiera się na dyskusyjnych, w obecnym stanie prawnym, podstawach. Glosa zawiera szczegółowe omówienie wyroku, odwołania do przepisów dyrektywy 2020/1057, rozporządzenia nr 1072/2009, ustawy o delegowaniu pracowników oraz opinii rzecznika generalnego w przedmiotowej sprawie, jak również do wyroku w sprawie C-16/18, Dobersberger.
Słowa kluczowe: delegowanie pracowników, transport międzynarodowy, wystarczający związek, kierowca, przewóz kabotażowy, układ zbiorowy, grupa przedsiębiorstw
Małgorzata Wysocka
The author is a PhD student at the Department of European Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw (Poland), a graduate of that faculty and of the College of Europe in Bruges (ORCID: 0000-0002-5815-7735).
The Directive Concerning the Posting of Workers Applies to Road Transport Sector. Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 1 December 2020, C-815/18, Federatie Nederlandse Vakbeweging v. Van den Bosch Transporten BV and Others
In its judgment in case C-815/18, FNV, the Court of Justice found that Directive 96/71/EC applies to drivers in international road transport, including drivers engaged in cabotage operations. At the same time, the CJ noticed that the duration of the cabotage operations or the group affiliation between the undertakings that are parties to a contract for the hiring-out of workers is irrelevant for the determination whether a driver is to be considered a posted worker. The CJ stated that the possible recognition of a collective labour agreement as universally applicable must be assessed in the light of the applicable national law. The most important element of the judgment for both legal practice and views of legal academics and commentators is the application of the test establishing whether the worker is sufficiently connected to the territory of the host country. In the author's opinion, that test does not derive from Directive 96/71/EC, and the CJ relies on disputable grounds, given the current legislative framework. The commentary includes a detailed analysis of the judgment with references to the provisions of Directive 2020/1057, Regulation No. 1072/2009, the Polish Posting of Workers Act, and the opinion of the Advocate General in the case, as well as to the judgment in case C-16/18, Dobersberger.
Keywords: posting of workers, international road transport, sufficient connection, driver, cabotage operations, collective labour agreement, group of undertakings
Bibliografia / References
Heindl J., Lenglinger M., The Problem with Highly Mobile Workers in the EU: A Critical Analysis of the Court of Justice of the European Union Judgment in Dobersberger Regarding the Posting of Workers, „Comparative Labor Law & Policy Journal” 2020/10.
van Overbeeke F., Posting drivers in the EU road transport sector, „ERA Forum” 2020/21.
Riesco-Sanz A., López J.G., Maira Vidal M. del M., The posting of workers in the European road transport industry: An approach based on the discourses of social and institutional stakeholders, „European Journal of Industrial Relations” 2020/2.
Rocca M., One train! (but different working conditions), https://marcorocca.files.wordpress.com/2020/09/mr-dobersberger-case-note-submitted-2.pdf (dostęp: 12.12.2020 r.).
dr Marcin Kiełbasa
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Gospodarczego Publicznego i Prawa Pracy Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz prawnikiem w Europejskim Instytucie Mobilności Pracy (ORCID: 0000-0002-4986-2328).
Zasada „równa płaca za tę samą pracę w tym samym miejscu” zgodna z prawem Unii Europejskiej – glosa do wyroków Trybunału Sprawiedliwości z 8.12.2020 r., C-626/18, Polska przeciwko Parlamentowi i Radzie oraz C-620/18, Węgry przeciwko Parlamentowi i Radzie
W komentowanych wyrokach Trybunał Sprawiedliwości oddalił wniesione przez Węgry i Rzeczpospolitą Polską skargi o stwierdzenie nieważności zrewidowanej dyrektywy 2018/957. W ocenie Trybunału przepisy przyjęte przez prawodawcę Unii mają nie tylko ułatwić korzystanie ze swobód rynku wewnętrznego, ale zmierzają również do zapewnienia ochrony innych podstawowych interesów uznanych przez Unię. Trybunał zaznaczył, że przez przyjęcie zaskarżonej dyrektywy prawodawca unijny dążył do zapewnienia swobody świadczenia usług na „sprawiedliwych” zasadach z jednoczesnym „zaoferowaniem większej ochrony pracownikom delegowanym”. Zdaniem Trybunału „sprawiedliwe zasady” obejmują uregulowania gwarantujące konkurencję, która nie jest oparta na stosowaniu różnych warunków zatrudnienia w zależności od siedziby firmy pracodawcy delegującego i nie zależy od nadmiernych różnic w warunkach zatrudnienia stosowanych wobec przedsiębiorstw z różnych państw członkowskich.. Oceniając dążenia unijnego prawodawcy do osiągnięcia ww. celów, Trybunał nie wziął jednak pod uwagę dodatkowych kosztów delegowania pracowników ponoszonych przez pracodawców delegujących czy braku odpowiedniej informacji (i praktycznej możliwości dotarcia do niej) o wysokości „wynagrodzenia”, które zastąpiło pojęcie minimalnych stawek płacy, co sprawia, że doprowadzenie do faktycznej konwergencji społecznej zamierzonej przez unijnego prawodawcę może stać się fikcją. Trybunał milczeniem pominął również przepisy zrewidowanej dyrektywy dotyczące tzw. delegowania długoterminowego, które w moim przekonaniu – zwłaszcza w odniesieniu do kumulatywnego sumowania okresów delegowania pracowników delegowanych na krótkie okresy – stanowią naruszenie unijnej swobody świadczenia usług.
Słowa kluczowe: delegowanie pracowników, pracownicy delegowani, dyrektywa 96/71/WE, dyrektywa 2018/957, swoboda świadczenia usług, skarga o stwierdzenie nieważności, wynagrodzenie, delegowanie długoterminowe, rozporządzenie nr 593/2008
dr Marcin Kiełbasa
The author is an assistant professor at the Department of Public Commercial Law and Labour Law, Cracow University of Economics and a lawyer at the European Labour Mobility Institute (Poland) (ORCID: 0000-0002-4986-2328).
The ‘Equal Pay for Equal Work in the Same Place’ Principle Consistent with European Union Law. Commentary on Court of Justice Judgment of 8 December 2020, C-626/18, Poland v. Parliament and Council, and C-620/18, Hungary v. Parliament and Council
In the commented judgments, the Court of Justice dismissed the actions for annulment brought by Hungary and Poland with respect to the revised Directive 2018/957. According to the Court, provisions adopted by the EU legislature are not only aimed at facilitating the enjoyment of internal market freedoms, but they also intended to ensure protection of other fundamental interests recognized by the EU. The Court stressed that by adoption of the contested Directive, the EU legislature endeavoured to ensure freedom to provide services ‘on a fair basis’ while ‘offering greater protection to posted workers’. According to the Court, the ‘fair basis’ comprises rules guaranteeing competition that is not based on the application of different terms and conditions of employment depending on where the posting employer is established and does not depend on excessive differences in the terms and conditions of employment to which the undertakings of various Member States are subject. However, when assessing the endeavours of the EU legislature to achieve the aforementioned aims, it transpires that the Court failed to consider the additional costs of posting workers borne by the posting employers or lack of adequate information (or practical possibility of finding information) about the amount of ‘remuneration’, which replaced the notion of ‘minimum rates of pay’. This means that attaining genuine social convergence intended by the EU legislature may become a fiction. The CJEU also failed to consider the provisions of the revised Directive concerning the so-called long-term posting. In my view – especially with respect to the cumulative counting together of periods of postings of workers posted for short periods – these provisions constitute an infringement of the EU freedom to provide services.
Keywords: posting workers, posted workers, Directive 96/71/EC, Directive 2018/957, freedom to provide services, action for annulment, remuneration (pay), long-term posting, Regulation No. 593/2008
Bibliografia / References
Barnard C., Delegowanie pracowników – kwestia płacy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Barnard C., Fair’s Fair [w:] Smart Public Procurement and Labour Standards. Pushing the Discussion after RegioPost, red. A. Sánchez-Graells, Oxford–Portland 2018.
Benio M., Raport. Koszty pracy pracowników delegowanych, https://inicjatywa.eu/wp-content/uploads/2017/04/Dr-Marek-Benio-UEK_Pozap%C5%82acowe-koszty-delegowania-pracownik%C3%B3w.pdf (dostęp: 31.03.2021 r.).
Bodalska B., TSUE: Dalszy ciąg sporu o pracowników delegowanych, EurActiv.pl, 4.03.2020, https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/tsue-dalszy-ciag-sporu-o-pracownikow-delegowanych/ (dostęp: 31.03.2021 r.).
Hoek A.A.H. Van, Re-embedding the transnational employment relationship – can the Commission proposal deliver, „Amsterdam Law School Legal Studies Research Paper” 2016/69.
Jorens Y., Wispelaere F. De, Intra-EU Posting: Looking for Solutions: A Herculean or a Sisyphean Task? [w:] 60 Years of Social Security Coordination from a Workers’ Perspective, „Revue belge de sécurité sociale” 2019/1.
Kukovec D., Law and the Periphery, „European Law Journal” 2015/3.
Kukovec D., Whose Social Europe? The Laval/Viking Judgment and the Prosperity Gap, IGLP Working Paper Series 2011/# 3.
Kwasiborski P., Planowana rewizja dyrektywy 96/71/WE w świetle dotychczasowych uwarunkowań prawnych instytucji delegowania pracowników w Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/6.
Leczykiewicz D., Conceptualising Conflict between the Economic and the Social in EU Law after Viking and Laval [w:] Viking, Laval and Beyond, red. M. Freedland, J. Prassl, London 2014.
Rasnaca Z., Identifying the (dis)placement of ‘new’ Member State social interest in the posting of workers: the case of Latvia, „European Constitutional Law Review” 2018/14.
Sciarra S., L’Europa e il lavoro. Solidarietà e conflitto in tempi di crisi, Roma-Bari 2013.
Szpunar M., Zachariasiewicz M., Swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług a działania związków zawodowych. Glosa do wyroku TS: z dnia 18 grudnia 2007 r., C-341/05, oraz z dnia 11 grudnia 2007 r. C-438/05, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/7.
Szypniewski M., Ochrona interesu pracownika delegowanego w ramach świadczenia usług w Unii Europejskiej, Warszawa 2019.
Świątkowski A.M., Zmienione warunki zatrudnienia i wynagrodzenia pracowników delegowanych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/8.
Van Nuffel P., Afanasjeva S., The Revised Posting of Workers Directive: Curbing or Ensuring Free Movement? [w:] European Citizenship under Stress Social Justice, Brexit and Other Challenges, red. N. Cambien, D. Kochenov, E. Muir, Leiden–Boston 2020.
Wispelaere F. De, Pacolet J., The size and impact of intra-EU posting on the Belgian economy with a special focus on the construction sector, https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/577669/1/ (dostęp: 31.03.2021 r.).
Wispelaere F. De, Smedt L. De, Pacolet J., Posting of workers: Report on A1 Portable Documents issued in 2019, Luksembourg 2020.
Wołoszyn A., Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług w świetle zmian wprowadzonych dyrektywą 2018/957, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2018/8.
Zwolińska, Delegowanie pracowników w ramach swobody świadczenia usług – TSUE ocenia ważność dyrektywy 2018/957 z 28 czerwca 2018 r. – część 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/2.
dr hab. Mateusz Pilich
Autor jest adiunktem w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Abuzywny charakter klauzuli wyboru prawa w konsumenckiej umowie o świadczenie usług na odległość – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.10.2019 r., C-272/18, Verein für Konsumenteninformation przeciwko TVP Treuhand- und Verwaltungsgesellschaft für Publikumsfonds mbH & Co KG
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-272/18, TVP, można uznać za prawdziwy kamień milowy orzecznictwa w sprawach transgranicznych zobowiązań umownych. Dookreśla on granice wyłączenia z przedmiotowego zakresu stosowania rozporządzenia rzymskiego I dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań umownych zawartego w jego art. 1 ust. 2. W szczególności w wyroku prawidłowo ustalono, że nie było podstaw do zakwalifikowania umów powierniczych dotyczących zarządzania udziałami w spółce jako „kwestii z zakresu prawa spółek i innych podmiotów posiadających osobowość prawną lub jej nieposiadających” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. f rozporządzenia nr 593/2008. Typowy dla zobowiązań umownych jest schemat stosunku prawnego, jaki powstaje między inwestorami prywatnymi a powiernikiem zarządzającym udziałami we własnym imieniu, choć na rachunek tych pierwszych; kwestia tego, kto uczestniczy w spółce kapitałowej lub osobowej i wykonuje prawa korporacyjne, jest tu nieistotna. Ponadto Trybunał Sprawiedliwości położył kres wątpliwościom co do podstawy wskazania prawa właściwego dla umów konsumenckich o świadczenie usług na odległość. W świetle art. 6 ust. 4 lit. a rozporządzenia nr 593/2008 nie należy uważać takich usług za świadczone konsumentowi wyłącznie w państwie innym niż to, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu, co oznacza, że znajdzie zastosowanie art. 6 ust. 1 i 2 rozporządzenia. Wreszcie wyrok potwierdza i dalej rozszerza tezy wyroku C-191/15, Amazon, dotyczące kontroli abuzywności klauzul wyboru prawa w umowach konsumenckich. W konsekwencji trzeba uznać za ostatecznie rozstrzygnięty pogląd, że standardowa klauzula wyboru prawa nienegocjowana indywidualnie z konsumentem, która nie informuje go o stosowaniu prawa kraju zwykłego pobytu konsumenta zgodnie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 593/2008, może zostać uznana za „nieuczciwą” w rozumieniu dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Słowa kluczowe: współpraca sądowa w sprawach cywilnych, prawo właściwe, umowy powiernicze zawierane w celu prywatnego inwestowania za pośrednictwem internetu, rozporządzenie nr 593/2008, kwestie z zakresu prawa spółek (art. 1 ust. 2 lit. f), prawo właściwe dla umów konsumenckich (art. 6 rozporządzenia), wyłączenia stosowania do usług świadczonych wyłącznie za granicą (art. 6 ust. 4 lit. a), wybór prawa właściwego dla umowy, dyrektywa 93/13/EWG, nieuczciwy charakter klauzuli wyboru prawa
dr hab. Mateusz Pilich
The author is an associate professor at the Department of International Private and Trade Law, University of Warsaw (Poland) (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Abusive Nature of Choice-of-Law Clauses in Consumer Contracts Concerning Remote Provision of Services. Introduction and CJEU Judgment of 3 October 2019, C-272/18, Verein für Konsumenteninformation v. TVP Treuhand- und Verwaltungsgesellschaft für Publikumsfonds mbh & Co KG
The judgment of the Court of Justice in case C-272/18, TVP, can be considered a true milestone in the case law pertaining to cross-border contractual obligations. It specifies some limits of the exclusions from the material scope of Regulation 593/2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I Regulation) contained in its Article 1(2). In particular, the judgment correctly established that there were no grounds for characterizing fiduciary contracts for the management of shares in a company as ‘questions governed by the law of companies and other bodies, corporate or unincorporated’ within the meaning of Article 1(2)(f) of said Regulation. The model of the legal relationship arising between private investors and the trustee who manages their shares in its own name, albeit for the account of the former, is typical for contractual obligations; the issue of who is a member of a company or a partnership and exercises corporate rights is irrelevant here. Furthermore, the Court of Justice put an end to doubts as to the basis for identifying the law applicable to consumer contracts for remote provision of services. It should be accepted that in the light of Article 6(4)(a) of the Rome I Regulation, such services should not be deemed to be supplied to the consumer exclusively in a country other than that in which he has his habitual residence, which means that Article 6(1) and (2) of the Regulation should apply. Finally, the judgment confirms and further elaborates on the operative part of judgment C-191/15, Amazon, regarding the review of unfairness of choice-of-law clauses for consumer contracts. As a consequence, it should be considered as definitively settled that a standard choice-of-law clause, not negotiated individually with the consumer, which does not inform the latter about the application of the law of the consumer’s country of habitual residence, may be construed as ‘unfair’ within the meaning of Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts.
Keywords: judicial cooperation in civil matters, applicable law, trust agreements entered into for private investment via the Internet, Regulation (EC) No 593/2008, matters relating to company law (Article 1 (2)(f)), consumer contracts (Article 6), exclusion of the application to services provided exclusively abroad (Article 6 (4)(a)), choice of the law applicable to the contract, Directive 93/13/EEC, unfairness of a choice-of-law clause
Bibliografia /References
Bareau D., L’application du règlement Rome I à un contrat de fiducie ayant pour objet la gestion d’une participation dans une société en commandite et contenant une clause d’electio juris abusive (CJUE, 1re ch., 3 oct. 2019, aff. C-272/18), „Revue critique de droit international privé” 2020/2.
Calliess G.P. [w:] Rome Regulations. Commentary on the European Rules of the Conflict of Laws, red. G.P. Calliess, Aphen an den Rijn 2011.
Calvo Caravaca A.L., Carrascosa González J. [w:] European Commentaries on Private International Law, t. 2, Rome I Regulation – Commentary, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2017.
Carrizo Aguado D., Examen detallado de la exclusión del derecho societario en el Reglamento Roma I al hilo del asunto Verein für Konsumenteninformation, „Cuadernos de derecho transnacional” 2020/2.
Casper M. [w:] Staub HGB-Großkommentar, t. 4, red. C.W. Canaris, M. Habersack, C. Schäfer, Berlin 2015.
Dicke A.I., Kapitalmarktgeschäfte mit Verbrauchern unter der Rom I-VO, Tübingen 2015.
Klocke D., Das Zusammenspiel der Rom-I-VO und der Klauselrichtlinie bei der Rechtswahl im Verbrauchervertrag. Besprechung des EuGH-Urteils vom 3.10.2019 – C-272/18 – Verein für Konsumenteninformation/TVP, „Deutsche Zeitschrift für Wirtschafts- und Insolvenzrecht (DZWIR)” 2020/2.
Kluth D., Die Grenzen des kollisionsrechtlichen Verbraucherschutzes: eine vergleichende Untersuchung der Regelungen der Art. 29, 29a EGBGB und des Art. 6 der Rom I-Verordnung, Jena 2009.
Magnus U. [w:] European Commentaries on Private International Law, t. 2, Rome I Regulation – Commentary, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2017.
Mankowski P., EuGH: Internationale Zuständigkeit bei Treuhandvertrag über die Verwaltung einer Kommanditbeteiligung, LMK 2019, 422737.
Mankowski P., Verbandsklagen, AGB-Recht und Rechtswahlklauseln in Verbraucherverträgen, „Neue Juristische Wochenschrift” 2016/37.
Martiny D., Verträge über Dienstleistungen [w:] Internationales Vertragsrecht: Das internationale Privatrecht der Schuldverträge, red. C. Reithmann, D. Martiny, Köln 2015.
Pfeiffer T., EuGH: Transparenz von Rechtswahlklauseln in Verbraucherverträgen, LMK 2017, 393442.
Pilich M. [w:] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I). Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2019.
Pilich M., Ausrichten der Tätigkeit des Unternehmers auf den Wohnsitzstaat des Verbrauchers, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2011/4.
Pilich M., Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach roszczeń wspólnoty mieszkaniowej przeciwko jej członkom. Wprowadzenie i wyrok TSUE z 8.05.2019 r., C-25/18, Brian Andrew Kerr przeciwko Pavlowi Postnovowi i Natalii Postnovej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/5.
Pilich M., Kierowanie przez przedsiębiorcę działalności do państwa zamieszkania konsumenta. Glosa do wyroku TS z dnia 7 grudnia 2010 r., C-585/08 i C-144/09, „Polski Proces Cywilny” 2011/3.
Rieländer F., Die Inhalts- und Transparenzkontrolle von Rechtswahlklauseln im EU-Kollisionsrecht, „Recht der internationalen Wirtschaft” 2017/1.
Rieländer F., Treuhandverträge über Geschäftsanteile: Stärkung des Verbraucherkollisionsrechts und Präzisierung des sachlichen Anwendungsbereichs der Rom I-VO (zu EuGH, 3.10.2019 – C-272/18 – VKI ./. TVP, unten S. 246, Nr. 20), „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2020/3.
Roth W.H., Datenschutz, Verbandsklage, Rechtswahlklauseln in Verbraucherverträgen: Unionsrechtliche Vorgaben für das Kollisionsrecht, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2017/5.
Rühl G., The unfairness of choice-of-law clauses, or: The (unclear) relationship between Article 6 Rome I Regulation and the Unfair Terms in Consumer Contracts Directive: VKI v. Amazon, „Common Market Law Review” 2018/1.
Siems M., Kollisionsrechtlicher Verbraucherschutz: Gibt es ein Patentrezept?, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2005/4.
Spindler G. , Kapitalmarktgeschäfte im Binnenmarkt. Der Einfluß der E-Commerce-Richtlinie auf das Internationale Vertragsrecht, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2001/5.
Stec P., O anglosaskim i kontynentalnym rozumieniu powiernictwa, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2003, t. 1.
Stec P., Powiernictwo w prawie polskim na tle porównawczym, Kraków 2005.
Weller M. [w:] Rome Regulations. Commentary on the European Rules of the Conflict of Laws, red. G.P. Calliess, Aphen an den Rijn 2011.
Wilderspin M. [w:] European Commentaries on Private International Law, t. 2, Rome I Regulation – Commentary, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2017.
Wilhelm C., Die Anknüpfung von Treuhandverträgen im Internationalen Privatrecht unter besonderer Berücksichtigung der Rom I-VO, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2012/5.
Wilke F.M., Die Treuhandkonstruktion von Publikumsgesellschaften und die Rom I-VO. Zugleich Besprechung zu: EuGH, Urt. v. 3.10.2019 – C-272/18, VKI ./. TVP, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2020/3.
Zachariasiewicz M., Konwencja rzymska a trusty, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/4.
Zachariasiewicz M., Trust i inne stosunki powiernicze w prawie porównawczym i prawie prywatnym międzynarodowym, Katowice 2016.
Żyrek S., Lokalizowanie działalności prowadzonej za pośrednictwem stron internetowych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 7.12.2010 r., sprawy połączone C-585/08 i C-144/09, Pammer i Hotel Alpenhof, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/1.
Żyrek S., Szkodliwe praktyki polegające na stosowaniu niedozwolonych postanowień umownych w ogólnych warunkach umów zawieranych w internecie – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 28.07.2016 r., C-191/15, Verein für Konsumenteninformation przeciwko Amazon EU Sàrl, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/8.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
