Dzieło konserwatorskie w świetle prawa autorskiegoPiotr Ślęzak
Dzieło konserwatorskie w świetle prawa autorskiego
Niektóre spośród artefaktów społeczeństwo uznaje za tak wartościowe, że zasługują na to, aby zachować je dla przyszłych pokoleń. Dlatego poddawane są one zabiegom konserwatorskim. Prace konserwatorskie stanowią swoiste połączenie aktywności naukowej z aktywnością artystyczną – wykonywaną przez osoby odpowiednio przygotowane. Z punktu widzenia prawa autorskiego końcowy efekt zabiegów konserwatorskich jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, czyli utworem. Najczęściej jest to utwór zależny albo inspirowany, co wynika z faktu, że restaurowane uszkodzone dzieło macierzyste jest w sposób twórczy modyfikowane przez konserwatora. Natomiast w przypadku kiedy konserwator dysponuje jedynie niewielkim fragmentem dzieła macierzystego, rekonstrukcja jest przykładem samodzielnej twórczości, ponieważ prowadzi do przedstawienia odbiorcom jednego z wielu możliwych obrazów całości. Dzieło konserwatorskie należy traktować jako odmianę dzieła hybrydowego, stanowiącego konglomerat utworu naukowego i utworu z określonej dziedziny sztuki.
Słowa kluczowe: dzieło konserwatorskie, utwór zależny, utwór inspirowany, utwór samodzielny
prof. dr hab. Piotr Ślęzak
Krzysztof Kieslowski Film School, University of Silesia in Katowice, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4422-8261
A Conservation Work in the Light of Copyright Law
Society considers some of the artefacts so valuable that they deserve to be preserved for future generations. Therefore, they are subjected to conservation treatments. Conservation work is a peculiar combination of scientific activity and artistic activity - performed by appropriately trained persons. From the point of view of copyright law, the final result of conservation treatments is a manifestation of creative activity of an individual character, i.e., a work. Most often it is a dependent or inspired work, which results from the fact that the restored damaged parent work is creatively modified by the conservator. On the other hand, when the conservator has only a small part of the parent work at their disposal, the restoration is an example of independent creativity, since it leads to the presentation to the viewer of one of many possible images of the whole. A conservation work should be considered a variation of a hybrid work that combines a scientific work and a work from a specific field of art.
Keywords: conservation work, dependent work, inspired work, self-contained work
Bibliografia / References
Basiul E., Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego, Toruńska konserwacja – restauracja zabytków teraźniejszość i przyszłość, Toruń 2022
Błeszyński J., Tłumaczenie i jego twórca w polskim prawie autorskim, Warszawa 1973
Bukowy A., Obszary występowania i uwarunkowania podejścia twórczego pedagogów specjalnych do praktyki edukacyjnej, Kraków 2015, rozprawa doktorska, https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/742/Praca%20doktorska%20A.%20Bukowy%202015.pdf?sequence=5&isAllowed=y (dostęp: 11.10.2022 r.)
Haberstumpf H., Zur Indyvidualität wissenschaftlicher Sprachwerke, Freiburg 1982
Hageneuer S., Rekonstrukcje archeologiczne, Khan Academy, https://pl.khanacademy.org/humanities/ancient-art-civilizations/ancient-near-east1/sumerian/a/archaeological-reconstructions (dostęp: 12.11.2022 r.)
Harari Y.N., Sapiens. Od zwierząt do bogów, Warszawa 2020
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1987
Kenyon J.D., Zakazana historia ludzkości, Warszawa 2017
Korpał G., Artystyczny aspekt procesu konserwacji [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2008
Korpał G., Sytuacja estetyczna dzieła sztuki w procesie konserwacji [w:] Sztuka konserwacji i restauracji, Warszawa 2007
Kowalski W., Ograniczenia prawne zmiany estetyki zabytku w trakcie jego konserwacji i restauracji [w:] Współczesne problemy teorii konserwacji w Polsce, red. E. Szmit-Naud, B. Rouba, J. Arszyńska, Toruń–Warszawa 2012
Kowalski W., Prawna problematyka konserwacji zabytków [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2008
Kowalski W., Wartość zabytku a wartość adaptacji i modernizacji w świetle prawa autorskiego oraz prawa dziedzictwa kulturowego. Wzmocnienie ochrony czy konkurencja tych wartości? [w:] Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, red. B. Szmygin, Warszawa 2015
Kuderowicz Z., Ernst Cassirer jako filozof kultury [w:] Filozofia współczesna , t. 2, red. Z. Kuderowicz, Warszawa 1990
Łękawa-Wysłouch T., Uzupełnienie ubytków zapraw w malowidłach na płótnie – przegląd materiałów i metod, „Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2010/39
Markowski D., Zamiast wstępu [w:] D. Markowski, S. Kamiński, M. Wachowiak, Wybrane zagadnienia konserwacji i restauracji sztuki nowoczesnej, Toruń 2010
Matusiak A., Pojęcie interesu społecznego jako przesłanki udziału prokuratora w postępowaniu, „Zeszyty Prawnicze” 2013/3
Michalak A., Ginter A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2016
Nahlik S.E., Grabież dzieł sztuki. Rodowód zbrodni międzynarodowej, Wrocław–Kraków 1958
Najstarsza osada kultury ceramiki wstęgowej rytej z terenu Polski Gwoździec, stan. 2, g. Zakliczyn, red. A. Czekaj-Zastawny, A. Rauba-Bukowska, A. Kukułka, Kraków 2021
Ochwat A., Jak znaleźć utwór w dziele sztuki? Problemy związane z kwalifikacją współczesnych dzieł sztuk pięknych jako utworu, Kraków 2010, archiwum Wyższej Szkoły im. A.F. Modrzewskiego w Krakowie
Ostaszewska M., Józef Edward Dutkiewicz a sztuka konserwacji [w:] Sztuka konserwacji i restauracji, Warszawa 2007
Popławska S., Zając I., Przykłady wybranych zabiegów konserwatorskich wykonywanych przed digitalizacją zabytkowych albumów do fotografii, odbitek fotograficznych i negatywów , „Notes Konserwatorski” 2017/19
Pronobis-Brzezińska M., Refleksja konserwatora nad wartościowaniem jako kluczowym zagadnieniem ochrony dziedzictwa kulturowego – historia, metodologia, perspektywa współczesności [w:] Konserwacja: nauka i sztuka, t. 2, Dzieła sztuki: konserwacja i badania, red. J. Olszewska-Świetlik, Toruń 2021
Rachuta K., Problem uzupełnień ubytków w cienkiej warstwie malarskiej na przykładzie obrazu „Matka Boska Gidelska”, „Ochrona Zabytków” 1990/43(3)
Róg L., Co mówią nam o Cyprze skromne głowice kolumn, Politechnika Wrocławska, 15.03.2021 r., https://pwr.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/co-mowia-nam-o-cyprze-skromne-glowice-kolumn-11948.html (dostęp: 14.11.2022 r.)
Sobczak J., Wolność ekspresji artystycznej. Standardy europejskie i rzeczywistość polska [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989–2009, red. J. Jaskiernia, Toruń 2010
Solik R., Sztuka jako interpretacja. Z problemów dyskursu artystycznego, Katowice 2012
Ślęzak P., Audiowizualny utwór naukowy jako utwór hybrydowy?, „Acta Iuris Stetinensis” 2017/2
Ślęzak P., Kulinaria w polskim prawie własności intelektualnej, Warszawa 2022
Ślęzak P., Rozważania o wolności twórczości i jej ograniczeniach, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 2019/3
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2006
Zalasińska K., Ustawa o ochronie zabytków i ochronie nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2020
Zeidler K., Pojęcie dziedzictwa narodowego w Konstytucji RP i jego prawna ochrona, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2004/12
Zeidler K., Zagadnienia systemowe [w:] K. Zalasińska, K. Zeidler, Wykład prawa ochrony zabytków, Warszawa–Gdańsk 2015
Jan Jastrzębski
Ochrona dzieł sztuki konceptualnej na gruncie prawa autorskiego
Artykuł porusza problematykę ochrony obiektów szeroko rozumianej sztuki konceptualnej na gruncie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zagadnienie to, mimo dużego znaczenia dla rynku sztuki, w polskiej literaturze nie zostało do tej pory szczegółowo opracowane. Wobec leżącej u podstaw konceptualizmu dewaluacji roli materialnego dzieła sztuki powstawać zaś mogą liczne wątpliwości odnośnie do możliwości prawnoautorskiej ochrony takich wytworów ludzkiej dzałalności twórczej. Dla wielu artystów omawianego nurtu najistotniejszy był sam proces tworzenia i towarzyszące mu uwarunkowania. Czasem więc powstają problemy w odróżnieniu niechronionej idei od chronionego sposobu jej wyrażenia. Między innymi te czynniki sprawiają, że w polskiej doktrynie dominują głosy opowiadające się przeciwko przyznaniu dziełom omawianego nurtu statusu utworów. Na gruncie niniejszego artykułu została zaś podjęta próba obrony odmiennego stanowiska. Pierwsza część artykułu zawiera analizę zagadnień z zakresu teorii i historii sztuki. Ma ona przybliżyć różne definicje sztuki konceptualnej i zasygnalizować wyzwania, które kierunek ten stawia przed prawem autorskim. W dalszej kolejności omawiane są aspekty prawnoautorskie konceptualizmu. Poszczególne przesłanki uznania określonego obiektu za utwór zostały zestawione z pracami, które mogłyby nie czynić im zadość. Wśród analizowanych obiektów znalazły się m.in. dzieła zaliczane do: nurtu ready-made, sztuki zawłaszczeniowej, minimalizmu, sztuki ziemi, sztuki tekstu, a także niewidzialne rzeźby, monochromatyczne obrazy i wiele innych prac związanych z konceptualizmem. Zaprezentowane rozważania pozwoliły na wysunięcie tezy, że sztuka konceptualna, mimo dewaluacji materialnego dzieła sztuki, może co do zasady podlegać ochronie prawnoautorskiej na gruncie polskiego prawa. Czasem konieczne jest jednak wykazanie, że przedmiotem prawa autorskiego w przypadku prac konceptualnych jest coś innego, niż wydaje się na pierwszy rzut oka. W praktyce więc pożądane może stać się poszukiwanie odpowiedzi nie na pytanie: czy coś podlega ochronie prawnoautorskiej, lecz: co w danym przypadku jej podlega. Przeprowadzona analiza poszczególnych dzieł sztuki uwypukliła ponadto fakt, że niechroniona prawem autorskim idea w wielu przypadkach jest jedynie dodatkiem do danego dzieła, którego cechy same w sobie pozwalają uznać je za utwór. Poczynione w artykule ustalenia pozwoliły zarazem dojść do wniosku, że prawo autorskie, mimo ogromnych przemian, które dokonały się w sztukach plastycznych na przełomie ostatniego stulecia, nadal zachowuje swoją aktualność i jest w stanie skutecznie chronić interesy artystów i niezmiennie zapewniać im system zachęt do podejmowania działalności twórczej.
Słowa kluczowe: utwór, twórczość, prawo autorskie, sztuka konceptualna, konceptualizm, sztuka współczesna, pomysł, idea
Jan Jastrzębski
The author is a graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9391-3292
Protection of Conceptual Art Works Under Copyright Law
The article addresses the issue of protecting objects of conceptual art, in the broad sense, under the Polish Copyright and Related Rights Act. In the Polish literature, this issue has not been elaborated on in detail yet, despite its considerable importance for the art market. In view of the devaluation of the role of a material work of art, which underlies conceptualism, numerous doubts may arise as to the availability of copyright protection for such outcomes of human creativity. For many of the artists from this movement, the most important thing was the creative process itself and the accompanying determinants. Thus, it is sometimes problematic to distinguish between an unprotected idea and its protected expression. These factors, among others, lead to a predominance of voices among Polish scholars against granting the works from the movement in question the status of copyrightable works. In this article, an attempt is made to defend a different standpoint. The first part of the article analyses issues from art theory and history. It is intended to introduce the various definitions of conceptual art and identify the challenges that this movement poses for copyright law. Then, the copyright-law aspects of conceptualism are discussed. The various conditions for declaring a particular object to be a protected work are juxtaposed with creations that might not satisfy them. The analysed objects include works categorised as ready-made art, appropriation art, minimalism, land art, text-based art, as well as invisible sculptures, monochrome paintings and many other works associated with conceptualism. The presented considerations make it possible to advance the thesis that conceptual art, despite the devaluation of the material work of art, may, in principle, be protected by copyright under Polish law. However, it is sometimes necessary to demonstrate that the object of copyright in the case of conceptual works is something different than it appears at first sight. In practice, therefore, it may become desirable not to seek an answer to the question whether something is protectable by copyright, but to the question what is protected in a given case. An analysis of the individual works of art further highlights the fact that an unprotected idea in many cases is merely an addition to a work whose characteristics alone allow it to be considered a work. At the same time, the findings presented the article lead to the conclusion that, despite enormous changes that have taken place in the visual arts at the turn of the last century, copyright law still remains relevant and is able to effectively protect the interests of artists and invariably provide them with a system of incentives to engage in creative activity.
Keywords: work, creativity, copyright law, conceptual art, conceptualism, contemporary art, concept, idea
Bibliografia / References
Alberro A., Reconsidering conceptual art 1960–1977 [w:] Conceptual Art: A Critical Anthology, red. A. Alberro, B. Stimson, Cambridge, MA 1999
Art Basel Miami Beach, https://www.instagram.com/p/B5yIFp2hyE-/embed/captioned/?cr=1&v=12&wp=1080&rd=https%3A%2F%2F (dostęp: 21.02.2023 r.)
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2019
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Bird J., Newman M. [w:] Rewriting Conceptual Art, red. J. Bird, M. Newman, London 1999
Błeszyński J., Twórczość jako przesłanka ochrony w polskim prawie autorskim w świetle doktryny i orzecznictwa [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, red. J. Gołaczyński, P. Machnikowski, Warszawa 2010
Bojańczyk K. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Callahan S., The value of a banana: understanding absurd and ephemeral artwork, The Conversation, 8.10.2020 r., https://theconversation.com/the-value-of-a-banana-understanding-absurd-and-ephemeral-artwork-147689 (dostęp: 9.05.2022 r.)
Cascone S., Maurizio Cattelan Is Taping Bananas to a Wall at Art Basel Miami Beach and Selling Them for $ 120,000 Each, Artnet, 4.12.2019 r., https://news.artnet.com/market/maurizio-cattelan-banana--art-basel-miami-beach-1722516 (dostęp: 21.02.2023 r.)
Cattelan’s notorious banana finds a home at the Guggenheim , „The Art Newspaper”, 19.09.2020 r., https://www.theartnewspaper.com/2020/09/18/cattelans-notorious-banana-finds-a-home-at-the-guggenheim (dostęp: 21.02.2023 r.)
Chused R.H., Protectable „Art”: Urinals, Bananas, and Shredders, „Fordham Intellectual Property Media & Entertainment Law Journal” 2020/31
Chwalba J., Utwór architektoniczny jako przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2018
Cumming L., Invisible: Art about the Unseen 1957–2012 – review, „The Guardian”, 17.06.2012 r., https://www.theguardian.com/artanddesign/2012/jun/17/invisible-art-about-unseen-hayward-review (dostęp: 21.02.2023 r.)
Czub K., Konstrukcja autorskich dóbr i praw osobistych po śmierci twórcy, „Państwo i Prawo” 2011/11
Dafoe T., An Italian Artist Auctioned Off an ‘Invisible Sculpture’ for $18,300. It’s Made Literally of Nothing, Artnet, 3.06.2021 r., https://news.artnet.com/art-world/italian-artist-auctioned-off-invisible-sculpture-18300-literally-made-nothing-1976181 (dostęp: 21.02.2023 r.)
Drozdowska-Sawińska K., Roman Opałka, Detal 35328–57052, 1965, Muzeum Narodowe w Poznaniu, https://mnp.art.pl/roman-opalka-detal-35328–570521965/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Dziemidok B., Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2002
Estiler K., Florida Man Sues Artist Over Invisible Sculpture That Sold for $18,000 USD, HypeArt, 30.06.2021 r., https://hypebeast.com/2021/6/tom-miller-sues-salvatore-garau-over-invisible-sculpture (dostęp: 21.02.2023 r.)
Ferenc-Szydełko E. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021
Flisak D., Komentarz do wybranych przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, LEX 2018
Flisak D., Utwór multimedialny w prawie autorskim, Warszawa 2008
Fountain (Buddha), Sherrie Levine, 1996, Institute of Contemporary Art, Boston, https://www.icaboston.org/art/sherrie-levine/fountain-buddha (dostęp: 21.02.2023 r.)
Fountain (Buddha), Sherrie Levine, The Broad, https://www.thebroad.org/art/sherrie-levine/fountain-buddha (dostęp: 21.02.2023 r.)
Gaudrat P., From the hell of addiction to the paradise of toilets: judicial tribulations in the purgatory of authors’ rights... Observations on 1 st Civ., 13 Nov. 2008, „Revue Internationale du Droit d’Auteur” 2009/220
Giesen B., Wojnicka E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Gorządek E., Ryszard Winiarski, Culture.pl, Twórcy, marzec 2006, https://culture.pl/pl/tworca/ryszard-winiarski (dostęp: 21.02.2023 r.)
Grzybowski S. [w:] S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda, Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973
Guggenheim, Lawrence Weiner, https://www.guggenheim.org/artwork/artist/lawrence-weiner (dostęp: 21.02.2023 r.)
Howarth S., Yves Klein IKB 79 1959, Tate, April 2000, https://www.tate.org.uk/art/artworks/klein-ikb-79-t01513 (dostęp: 21.02.2023 r.)
Huet M., Le fil d’ariane du droit d’auteur en architecture, urbain, et paysage, „Droit et Ville” 2013/2
Hugenholtz P.B., Quintais J.P., Copyright and Artificial Creation: Does EU Copyright Law Protect AI-Assisted Output?, „IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2021/52
Jacek Tylicki, http://www.tylicki.com (dostęp: 21.02.2023 r.)
Jones J., The top 10 artworks of the 20th century, „The Guardian”, 30.04.2014 r., https://www.the-guardian.com/artanddesign/jonathanjonesblog/2014/apr/30/top-10-artworks-20th-century (dostęp: 21.02.2023 r.)
Kaplan I., If You Don’t Understand Conceptual Art, It’s Not Your Fault, Art, 31.03.2016 r., https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-if-you-don-t-understand-conceptual-art-it-s-not-your-fault (dostęp: 21.02.2023 r.)
Kowalska B., Artysta, matematyk, filozof [w:] Ryszard Winiarski, red. A. Muszyńska, M. Marczak-Cerońska, Warszawa 2017
Laskowska-Litak E. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Lawrence Weiner, The Art Story, https://www.theartstory.org/artist/weiner-lawrence/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Light C., How a Urinal Became the Most Influential Artwork of the 20th Century , Medium, 30.07.2018 r., https://medium.com/@masterworksio/how-a-urinal-became-the-most-influential-artwork-of-the-20th-century-c6192aa37365 (dostęp: 21.02.2023 r.)
Machała W., Utwór. Przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2013
Mackiewicz W., Filozofia współczesna w zarysie, Warszawa 2008
Malina, How And Why Have Artists Since The 1960s Criticised The Museum?, All Access Arts, 27.02.2021 r., https://allaccessarts.com/how-and-why-have-artists-since-the-1960s-criticised-the-museum/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
McVeigh R., Eight ‘invisible’ artworks you should see for yourself, DAZED, 14.01.2019 r., https://www.dazeddigital.com/art-photography/article/42835/1/invisible-artworks-andy-warhol-yves-klein-david-hammons-kerry-james-marshall (dostęp: 21.02.2023 r.)
Michalak A. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019
Nader L., Konceptualizm w PRL, Warszawa 2009
Nagy R., Instytucja droit de suite w polskim i francuskim prawie autorskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2016/1
Neira J., someone ate maurizio cattelan’s $120,000 banana at art basel in miami, desibnboom, 12.08.2019 r., https://www.designboom.com/art/maurizio-cattelan-banana-art-basel-miami-12–06–2019/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Niewęgłowski A., Poźniak-Niedzielska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021
O’Neil L., One banana, what could it cost? $120,000 – if it’s art, „The Guardian”, 6.12.2019 r., https://www.theguardian.com/artanddesign/2019/dec/06/maurizio-cattelan-banana-duct-tape-comedian-art-basel-miami (dostęp: 21.02.2023 r.)
Okoń Z. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Petruzzelli L., Copyright Problems in Post-Modern Art, „DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law” 1995/5
Podrecki P. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Poźniak-Niedzielska M., Szczotka J., Prawo autorskie. Zarys problematyki, Warszawa 2020
Prawo własności intelektualnej, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2018
Prawo własności intelektualnej. Teoria i praktyka, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2021
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1938
Sarbiński R.M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska-Sulkiewicz, M. Bielska-Łach, A. Manteuffel-Szarota, Warszawa 2003
Stanisławska-Kloc S. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Stec P., Prawo autorskie a niektóre przejawy sztuki nowoczesnej, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2009/6
Szahaj A., Co to jest postmodernizm, „Ethos” 1996/33–34
Szczepanowska-Kozłowska K., Glosa do wyroku SN z 27.02.2009 r., V CSK 337/08, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2010/3
Szita J., Leaving paper and canvas outdoors, this creator lets nature take its artistic tool, Frame, 21.09.2019 r., https://frameweb.com/article/leaving-paper-and-canvas-outdoors-this-creator-lets-nature-take-its-artistic-toll (dostęp: 21.02.2023 r.)
Targosz T. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Targosz T., Włodarska K., Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe – zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2010
Tate, https://tate.org.uk/art-terms/c/conceptual-art (dostęp: 21.02.2023 r.)
The Art Basel and UBS Global Art Market Report 2021, Art Basel, https://artbasel.com/stories/art-market-report-2021 (dostęp: 21.02.2023 r.)
Turner Prize History, Tate, 11.12.2004 r., https://web.archive.org/web/20041211013930/http://www.tate.org.uk/britain/turnerprize/history/issue_conceptual.htm (dostęp: 21.02.2023 r.)
Un artista italiano vende una escultura invisible por 15.000 euros, As.com, 29.05.2021 r., https://as.com/diarioas/2021/05/29/actualidad/1622282404_999098.html (dostęp: 21.02.2023 r.)
Walravens-Mardarescu N., Conceptual Art as creation and its protection by author’s rights, „Revue
Internationale du Droit d’Auteur” 2009/220
Whitney Museum of American Art, https://shop.whitney.org/andy-warhol-the-invisible-sculpture.html (dostęp: 21.02.2023 r.)
Widewalls, Jacek Tylicki, 1.02.2015 r., https://www.widewalls.ch/artists/jacek-tylicki/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Wolfe S., Art Movement: Conceptual Art, Artland Magazine, https://magazine.artland.com/conceptual--art/ (dostęp: 21.02.2023 r.)
Wood P., Conceptual Art, London 2002
Wyrwiński M. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=k0kbgXDMQUs (dostęp: 21.02.2023 r.)
Wojciech Włodarczyk
Podobieństwo oznaczeń jako czynnik ryzyka wprowadzenia w błąd w prawie znaków towarowych
Artykuł dotyczy przesłanki „podobieństwa oznaczeń”, która stanowi element ochrony znaków towarowych w granicach „ryzyka konfuzji” (możliwości pomyłek co do komercyjnego pochodzenia towarów lub usług). Zarówno takie „ryzyko konfuzji”, jak i „podobieństwo oznaczeń” stanowią tzw. autonomiczne pojęcia prawa UE. Ze względu na przedmiotową jednolitość całego prawa znaków towarowych i wymóg koherencji unijna interpretacja tych przesłanek wykracza poza formalne granice stosowania prawa unijnego. Rozciąga się zatem na przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Normatywną rolę przesłanki „podobieństwa oznaczeń” określa zasada całościowej oceny „ryzyka konfuzji” i jej charakter. Ocena tego ryzyka musi być kompleksowa i uwzględniać współzależność czynników branych pod uwagę. Tego rodzaju wymóg całościowej oceny nie ma jednak charakteru bezwzględnego. W przypadku braku zbieżności oznaczeń, stwierdza się bowiem brak „ryzyka konfuzji” bez całościowej oceny tego ryzyka. Tak samo jest w przypadku braku zbieżności towarów lub usług. Taki kontekst normatywny powoduje, że należy wyodrębniać etap oceny „podobieństwa oznaczeń” w ramach ustalania ich zbieżności jako warunku koniecznego „ryzyka konfuzji”. Inny charakter ma natomiast ocena „podobieństwa oznaczeń” na etapie całościowej oceny tego ryzyka. Wówczas ta ocena odnosi się do istotnych aspektów (i ich wagi) wcześniej ustalonego podobieństwa. W artykule został dokonany przegląd najbardziej podstawowych kryteriów, według których ustala się „podobieństwo oznaczeń”. Są to kryteria podmiotowe (krąg odbiorców i ich poziom uwagi), a także rozmaite aspekty przedmiotowe. Ocenę należy rozpocząć od bezwzględnego zestawienia zbieżności i różnic pomiędzy oznaczeniami (etap analityczny, ilościowy). Następnie przeprowadza się badanie względne, tj. pod kątem wywoływanego „ogólnego wrażenia” u właściwego kręgu odbiorców, zgodnie z przyjętym ich poziomem uwagi (etap syntetyczny, jakościowy). Ocena „podobieństwa oznaczeń” to zasadniczo kwestia faktu, ale kwestią prawa jest zastosowanie trafnych kryteriów tej oceny i przeinaczanie faktów. Waloru wiążącego nie mają tzw. tezy pomocnicze („posiłkowe”), które bardzo często są formułowane i powtarzane w orzecznictwie. Są to jedynie wytyczne, których aprobata na gruncie konkretnych spraw musi być uzasadniona okolicznościami faktycznymi danej sprawy. Ocena „podobieństwa oznaczeń” nie stanowi przejawu ani uznania administracyjnego, ani władzy dyskrecjonalnej sędziego. W toku oceny „podobieństwa oznaczeń” do wiążących kryteriów prawnomaterialnych należy zasada, że klient postrzega znak towarowy jako całość, nie dokonuje jego analizy i polega w tym zakresie na zachowanym w pamięci niedoskonałym obrazie znaku. Błędne jest stanowisko, że porównywane oznaczenia albo ich elementy nieodróżniające lub małoodróżniające pozbawione są doniosłości dla stwierdzenia podobieństwa oznaczeń. Przy ocenie podobieństwa oznaczeń uwzględniać należy różną wagę poszczególnych elementów oznaczeń złożonych w całościowym odbiorze tych oznaczeń. Do kardynalnych naruszeń prawa materialnego w zakresie oceny „podobieństwa oznaczeń” należy stosowanie przesłanki „konfuzyjnego podobieństwa” oznaczeń lub ich „mylącego podobieństwa”. Pomylenie oznaczeń lub ryzyko konfuzji oznaczeń nie stanowi żadnego warunku koniecznego dla ustalenia ich podobieństwa.
Słowa kluczowe: podobieństwo znaków towarowych, niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd, uzyskanie prawa do znaku towarowego, naruszenie prawa do znaku towarowego, znak towarowy
dr Wojciech Włodarczyk
Chair of Private Law, Faculty of Law and Administration, War Studies University in Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1553-3750
Similarity of Signs as a Factor of Risk of Confusion in Trademark Law
The article concerns the condition of ‘similarity of signs’, which is an element of trademark protection within the limits of the ‘risk of confusion’ (the likelihood of confusion as to the commercial origin of goods or services). Both this ‘risk of confusion’ and ‘similarity of signs’ constitute so-called autonomous concepts of EU law. Due to the object-related uniformity of all trademark law and the requirement of coherence, the EU interpretation of these conditions goes beyond the formal limits of application of EU law. It therefore extends to the national provisions on combating unfair competition. The normative role of the ‘similarity of signs’ condition is determined by the principle of global assessment of the ‘risk of confusion’ and its nature. The assessment of this risk must be comprehensive and consider the interdependence of the factors taken into account. However, the requirement of a global assessment of this kind is not absolute. If the signs are not identical or similar, it is concluded that there is no ‘risk of confusion’ without a global assessment of this risk. The same applies if the goods or services are not identical or similar. Such a normative context makes it necessary to separate the stage of assessing the ‘similarity of signs’ as part of determining the necessary conditions for the ‘risk of confusion’. An assessment of the ‘similarity of signs’ at the stage of global assessment of the ‘risk of confusion’ is of a different nature, i.e., this assessment refers to the essential aspects (and their importance) of the previously established similarity. The article outlines the most basic criteria by which ‘similarity of signs’ is established. These are subject-related criteria (the relevant public and the degree of attention), as well as various object-related aspects. The assessment should begin with an absolute comparison of identical and similar elements as well as differences between the signs (analytical, quantitative stage). Then, a relative test is carried out, i.e., a test in terms of the ‘overall impression’ among the relevant public, in accordance with their assumed level of attention (synthetic, qualitative stage). The assessment of ‘similarity of signs’ is essentially a matter of fact, but it is a matter of law to apply accurate criteria for this assessment and distort the facts. The so-called auxiliary theses, which are very often formulated and repeated in case law, have no binding value. These are only guidelines, the approval of which in specific cases must be justified by the facts of a given case. The assessment of ‘similarity of signs’ does not constitute a manifestation of either the administrative discretion or the judge’s discretionary power. When assessing a ‘similarity of signs’, binding substantive law criteria include the principle that the customer perceives the trademark as a whole, does not analyse it, and relies in this respect on the imperfect image of the mark retained in their memory. The view that the compared signs or their non-distinctive or weak elements are devoid of significance for establishing if signs are similar is wrong. When assessing the similarity of signs, the different degrees of importance of individual elements of complex signs in the overall perception of these signs should be taken into account. A cardinal violation of substantive law in the assessment of ‘similarity of signs’ is the use of the criterion of ‘confusing similarity’ of signs. Confusing the signs or the risk of confusing them does not constitute a necessary condition for establishing the ‘similarity of signs’.
Keywords: similarity of trademarks, risk (likelihood) of confusion, obtaining a trademark right, trademark infringement, trademark
Bibliografia / References
Bohaczewski M., Żelechowski Ł. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, t. VIIIB, red. Ł. Żelechowski, Warszawa 2021
Dobieżyński K., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23.05.2019 r., II GSK 851/181, „Studia Prawnicze KUL” 2022/3
Drab T., Badanie identyczności i podobieństwa towarów lub usług w ramach niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/3
Gierszewski W., Przeszkoda opisowości w praktyce udzielania praw na znaki towarowe, Warszawa 2022
Kępiński M., Niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd odbiorców co do źródła pochodzenia towarów w prawie znaków towarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1982/28
Kępiński M., Kępiński J. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Warszawa 2019
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005/4
Michalak A. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. M. Sieradzka, M. Zdyb, Warszawa 2016
Nowińska E. [w:] E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2022
Nowińska E., Prawa na dobrach niematerialnych a delikty nieuczciwej konkurencji [w:] System Prawa Handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, red. E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2015
Piotrowska J., Renomowane znaki towarowe i ich ochrona, Warszawa 2001
Podrecki P. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2020
Ponikło A., Gutowski J., Polskie prawo patentowe, Warszawa 1935
Poźniak-Niedzielska M., Ewolucja prawa własności intelektualnej w dobie współczesnej, „Państwo i Prawo” 2002/10
Promińska U., Naruszenie funkcji oznaczania pochodzenia (art. 296 ust. 2 pkt 1 i 2 p.w.p.) [w:] E. Nowińska, U. Promińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Prawa własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2021
Promińska U., Prawo z rejestracji znaku towarowego. Treść i naruszenie, Łódź 1994
Sieńczyło-Chlabicz J., Wpływ orzecznictwa sądów europejskich na wykładnię i stosowanie prawa znaków towarowych w praktyce orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/10
Sitko J., Naruszenie prawa do znaku towarowego renomowanego. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2019
Skubisz R., Prawo z rejestracji znaku towarowego i jego ochrona, Lublin 1988
Skubisz R., Mazurek M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Stefańczyk-Kaczmarzyk J. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. M. Kondrat, Warszawa 2021
Szczepanowska-Kozłowska K., Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w europejskim prawie znaków towarowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007/3
Szczotka J. [w:] T. Demendecki, A. Niewęgłowski, J. Sitko, J. Szczotka, G. Tylec, Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2015
Szewc A., Wyłączność jako efekt konstrukcji czynu nieuczciwej konkurencji [w:] System Prawa Handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, red. E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2015
Trzebiatowski M. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2020
Włodarczyk W., Kolizja znaków towarowych: sprawa złotego zajączka Lindt Goldhase – polemika, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/12
Włodarczyk W., O modelu własnościowym w prawie dóbr niematerialnych [w:] Księga jubileuszowa z okazji 100-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, red. K. Czub, Warszawa 2018
Włodarczyk W., O prawie własności intelektualnej i autonomicznych pojęciach prawa UE [w:] Domeny Internetowe. Teoria i praktyka, red. I. Matusiak, Warszawa 2020
Włodarczyk W., Użycie oznaczenia „w charakterze znaku towarowego” (w orzecznictwie ETS), „Państwo i Prawo” 2009/11
Włodarczyk W., Zdolność odróżniająca znaku towarowego, Lublin 2001
Wróbel A., As far as possible – granice aktywizmu sędziowskiego czy alibi dla pasywizmu sędziowskiego, czyli o niektórych problemach wykładni prawa krajowego zgodnego z dyrektywami [w:] Dyskrecjonalność w prawie, red. W. Staśkiewicz, T. Stawecki, Warszawa 2010
Wiktoria Sikorska
Współczesne ujęcie zjawiska degeneracji znaku towarowego
Znak towarowy pełni wiele funkcji we współczesnym świecie, jak również stanowi coraz bardziej istotny niematerialny składnik przedsiębiorstwa zwiększający jego wartość. Celem artykułu jest przybliżenie zjawiska degeneracji znaku towarowego. Polega ono na utracie przez znak towarowy właściwości odróżniających, spowodowanej przekształceniem nazwy produktu (towaru lub usługi) w nazwę rodzajową lub cechę produktu. Aktualność problemu degeneracji znaku towarowego w kontekście prawa własności przemysłowej wynika z tego, że wraz z postępem technologicznym i rozwojem globalnej gospodarki coraz więcej przedsiębiorstw prowadzi działalność na międzynarodowych rynkach. W takiej sytuacji istnieje ryzyko, że znak towarowy może ulec degeneracji, czyli stać się słowem powszechnie używanym jako nazwa produktu lub usługi, a nie oznaczeniem identyfikującym określoną firmę. Dodatkowo w artykule zwraca się uwagę na współcześnie rozwijający się trend do pierwotnego określania towarów lub usług oznaczeniami gatunkowymi przez przedsiębiorców, co przyczynia się do upowszechnienia środków farmakologicznych lub preparatów leczniczych, a także sukcesów techniki, co może skutkować zwiększeniem efektywności i rozwoju światowej nauki, jak również dziedzictwa ludzkości.
Słowa kluczowe: podobieństwo znaków towarowych, niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd, uzyskanie prawa do znaku towarowego, naruszenie prawa do znaku towarowego, znak towarowy
Wiktoria Sikorska
University of Silesia in Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2242-2039
Contemporary Approach to the Phenomenon of Trademark Degeneration
A trademark performs a number of functions in the modern world in addition to being an increasingly important intangible asset of a business that increases its value. The purpose of this article is to introduce the phenomenon of trademark degeneration. It consists in the loss of distinctive properties of a trademark, caused by the transformation of the name of a product (goods or services) into a generic name or product feature. The problem of trademark degeneration in the context of industrial property law is timely because with technological advances and the development of the global economy, more and more companies are operating on international markets. In such a situation, there is a risk that a trademark may degenerate, i.e., become a word commonly used as the name of a product or service, rather than a designation identifying a specific company. In addition, the article draws attention to the contemporarily developing trend for entrepreneurs to originally identify goods or services with generic signs, which consequently contributes to the dissemination of pharmaceuticals or medicinal preparations, as well as the success of technology, which may eventually result in increased efficiency and development of world science, and the heritage of humankind.
Keywords: trademark, trademark degeneration, lack of distinctiveness, distinctive character, trademark protection, industrial property law, sui-genericide
Bibliografia / References
50 Common Words You Use Every Day That Are Actually Trademarked Brand Names, https://digital-synopsis.com/advertising/generic-trademark-product-brand-names/ (dostęp: 22.10.2022 r.)
Barta J., Chwalba J., Markiewicz R., Wasilewski P., Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, Warszawa 2018
Contreras J.L., Sui-Genericide, University of Utah College of Law Research Paper No. 316; „Iowa Law Review” 2021/106(3)
Coverdale J.F., Trademark and generic words: an effect-on-competition test, „University of Chicago Law Review” 1984/51
Forty-sixth World Health Assembly, Geneva, 3–14 May 1993: resolutions and decisions, annexes, WHO, https://apps.who.int/iris/handle/10665/176262 (dostęp: 22.03.2023 r.)
Grzybczyk K., Ilustrowane prawo reklamy, Warszawa 2020
Guidance on the Use of International Nonproprietary Names (INNs) for Pharmaceutical Substances, WHO, 2017, https://cdn.who.int/media/docs/default-source/international-nonproprietary-names-(inn)/who-pharm-s-nom-1570.pdf?sfvrsn=8358367e_4&download=true (dostęp: 22.03.2023 r.)
Health Products Policy and Standards, WHO, https://www.who.int/teams/health-product-and-policy--standards/inn (dostęp: 22.03.2023 r.)
ISO [członkowie], https://www.iso.org/members.html (dostęp: 23.03.2023 r.)
ISO 2076:2021: Textiles. Man-made fibres. Generic names, ISO, https://www.iso.org/standard/79685.html (dostęp: 23.03.2023 r.)
Jasińska K. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. M. Kondrat, Warszawa 2021
Jay D., Genericness Surveys in Trademark Disputes: Under the Gavel [w:] Trademark and Deceptive Advertising Surveys, red. S. Seidman Diamond, J.B. Swann, American Bar Association Book Publishing, 2012
Kluz A., Zachowanie uprawnionego z prawa ochronnego jako przesłanka degeneracji znaku towarowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/2
Koczanowski J., Funkcje i ochrona prawna znaków towarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1976/8
Lech M., Jakie są rodzaje znaków towarowych? Przykłady z Urzędu Patentowego, https://wzoryprzemyslowe-blog.pl/rodzaje-znakow-towarowych-przyklady/ (dostęp: 13.10.2022 r.)
Loasby G., The development of the synthetic fibres, „Journal of the Textile Institute Proceedings” 2009/42
McCarthy J. Thomas, McCarthy on Trademarks and Unfair Competition, Thomson West, 2023
Mordwiłko-Osajda J., Bezwzględne przeszkody rejestracji, Warszawa 2009
Radford Biddle C., No standard for standards: understanding the ICT standards-development ecosystem [w:] The Cambridge Handbook of Technical Standardization Law. Competition, Antitrust, and Patents, red. J.L. Contreras, Cambridge University Press, 2017
Skubisz R., Prawo z rejestracji znaku towarowego i jego ochrona. Studium z zakresu prawa polskiego na tle prawnoporównawczym, Lublin 2018
Skubisz R., Przekształcenie znaku towarowego w nazwę rodzajową lub cechę produktu (przesłanki skutki), Sympozjum Naukowe Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, 22.10.2022 r., http://docplayer.pl/70693475-Profryszard-skubisz-przeksztalcenie-znaku-towarowego-w-nazwe-rodzajowa-lub-ceche-produktu-przeslankiskutki.html (dostęp: 22.10.2022 r.)
Skubisz R., Znaki towarowe – ewolucja przedmiotu ochrony prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/12
Słownik języka polskiego, hasło: stylon, PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/stylon;2525024.html (dostęp: 22.10.2022 r.)
Trzebiatowski M., Koncepcja „degeneracji” znaku towarowego. Wyrok NSA z 9.03.2005 r. (II GSK 8/05), oraz wyrok NSA z 6.01.2005 r. (II GSK 120/05), „Glosa” 2008/2
Wiszniewska I., Przekształcenie znaku towarowego w nazwę rodzajową produktu, „Państwo i Prawo” 1992/10
Wojcieszko-Głuszko E., Pojęcie znaku towarowego [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14b, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2012
Wojcieszko-Głuszko E., Ustanie prawa ochronnego na znak towarowy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2002/80
Wojcieszko-Głuszko E., Znaki towarowe i oznaczenia geograficzne, Lublin 2001
World Wide Web Consortium (W3C), https://www.w3.org/Consortium/facts#org (dostęp: 24.03.2023 r.)
World Wide Web Consortium (W3C), https://www.w3.org/Help/#webinternet (dostęp: 24.03.2023 r.)
World Wide Web Consortium (W3C), Trademarks, https://www.w3.org/Consortium/Legal/2002/trade-marks-20021231 (dostęp: 27.03.2023 r.)
Żelechowski Ł., Ustanie prawa ochronnego na znak towarowy [w:]: P. Kostański, Ł. Żelechowski, Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2020
Oskar Gińko
Obszary możliwego zastosowania wyjątku Bolara do wyrobów uregulowanych dyrektywami nowego podejścia
Wyjątek Bolara znajduje zastosowanie w przypadku leków generycznych. Do tej pory w literaturze nie rozpatrywano innych niż wyroby farmaceutyczne obszarów zastosowania przywileju rejestracyjnego. Literalne brzmienie przepisu nie ogranicza możliwości zastosowania wyjątku Bolara do produktów farmaceutycznych, lecz podaje je jedynie jako przykładowe zastosowanie. Niektóre produkty, takie jak urządzenia medyczne czy radiowe, muszą zostać wpisane do rejestru przed ich wprowadzeniem na rynek. Zarówno te urządzenia, jak i inne, takie jak dźwigi czy urządzenia elektryczne, muszą zostać opatrzone oznaczeniem CE, co często wiąże się z koniecznością dostarczenia egzemplarzy urządzenia do badania. W artykule rozważana jest kwestia możliwości zastosowania wyjątku Bolara do urządzeń, których wprowadzenie na rynek wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badań czy z wpisem do rejestru. Analizowane wykorzystanie przywileju rejestracyjnego rozpatrywane jest z perspektywy celu tej regulacji, a także ograniczeń wynikających z prawa międzynarodowego.
Słowa kluczowe: prawo własności przemysłowej, wyjątek Bolara, przywilej rejestracyjny, znak CE, dyrektywy nowego podejścia
Oskar Gińko
Participant of the Legal Doctoral Programme at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4861-1789
Areas of Potential Application of the Bolar Exception to Products Regulated by the New Approach Directives
The Bolar exception applies to generic drugs. So far, the literature has not considered any areas of application of the registration privilege other than pharmaceutical products. The literal wording of the provision does not limit the applicability of the Bolar exception to pharmaceutical products, but merely provides them as an example of application. Certain products, such as medical and radio devices, must be registered before they can be placed on the market. Both these devices and other devices, such as cranes or electrical devices, must be CE marked, which often requires providing samples of the device for testing. The article considers the possibility of applying the Bolar exception to devices whose introduction onto the market requires testing or entry in the register. The considered use of the registration privilege is considered from the perspective of the purpose of this regulation, as well as the limitations resulting from international law.
Keywords: industrial property law, Bolar exception, registration privilege, CE mark, New Approach directives
Bibliografia / References
Canada – Patent Protection of Pharmaceutical Products, Report of the Panel, Sekcja Własności Intelektualnej Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju, WTO, WT/DS114/R Justia. US Law, https://law.justia.com/cases/federal/appellate-courts/F2/733/858/459501/ (dostęp: 30.10.2023 r.)
Komisja Europejska, New legislative framework, https://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/new-legislative-framework_pl (dostęp: 29.03.2022 r.)
Kostański P., Żelechowski Ł., Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2020
Lee D.D., A Look at The Drug Price Competition and Patent Term Restoration Act of 1984 (2002 Third Year Paper), Harvard 2002.
Ożegalska-Trybalska J., Ograniczenia ochrony patentowej a naruszenie patentu, Warszawa 2019
Pacud Ż., Ochrona patentowa produktów leczniczych, Warszawa 2013
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Rejestracja, https://sjp.pwn.pl/sjp/rejestracja (dostęp: 10.02.2022 r.)
Słownik języka polskiego PWN, hasło: Zezwolenie, https://sjp.pwn.pl/szukaj/zezwolenie.html (dostęp: 10.02.2022 r.)
Szajkowski A., Żakowska-Henzler H., Korzystanie z wynalazku w celu uzyskania pozwolenia na dopuszczenie produktu do obrotu – przywilej Bolara [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14A, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2012
Szczepanowska-Kozłowska K., Wyjątek Bolara [w:] E. Nowińska, U. Promińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Prawa własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2021
Unia Europejska, Rodzaje aktów prawnych, https://european-union.europa.eu/institutions-law-budget/law/types-legislation_pl (dostęp: 29.03.2022 r.)
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Polski przedsiębiorca w Unii Europejskiej. Wyroby podlegające ocenie zgodności i oznakowaniu CE, Warszawa 2005
Jakub Borowiec
Opodatkowanie dochodów osób prawnych z licencji na oprogramowanie w świetle unormowań prawa międzynarodowego. Wybrane aspekty
Opodatkowanie licencji na programy komputerowe jest związane z dwoma odrębnymi reżimami prawnymi – prawem autorskim oraz prawem podatkowym. Te dwa reżimy prawne oddziałują na siebie, ale zdarzają się sytuacje, gdy prawo podatkowe nie stosuje przepisów prawa autorskiego. Jednym z problematycznych obszarów z pogranicza prawa podatkowego i prawa autorskiego jest zakup licencji do programu komputerowego od zagranicznego kontrahenta przez podmiot opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych. Wynika to z faktu niejednolitego rozumienia pojęć prawa autorskiego przez prawo podatkowe oraz nakładania się wielu aktów prawa międzynarodowego i prawa krajowego na siebie. Niniejszy artykuł wyjaśnia, w jaki sposób należy rozumieć przepisy prawa autorskiego w kontekście norm prawa podatkowego oraz jakie przepisy dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych należy stosować przy zakupie licencji na oprogramowanie od zagranicznego kontrahenta.
Słowa kluczowe: prawo podatkowe, program komputerowy, CIT, licencja, umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, opłata licencyjna, prawo autorskie, podatek
u źródła, modelowa konwencja podatkowa OECD
Jakub Borowiec
Graduate of the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow,
Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6277-0295
Taxation of Legal Persons’ Income from Software Licences under International Law. Selected Aspects
The taxation of software licences is governed by two separate legal regimes – copyright law and tax law. These two legal regimes interact with each other, but there are situations where tax law does not apply copyright law provisions. One such issue at the intersection between tax law and copyright law is the purchase of a licence for a computer program from a foreign counterparty by an entity subject to corporate income tax. This is due to tax law’s inconsistent understanding of copyright law concepts and the overlap of numerous acts of international law and domestic law. This article explains how copyright law should be understood in the context of tax law norms and which corporate income tax rules should be applied when purchasing a software licence from a foreign counterparty.
Keywords: tax law, computer program, CIT, licence, double taxation agreement, licence fee, copyright law, withholding tax, OECD model tax convention
Bibliografia / References
Balicki M., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019, komentarz do art. 74
Laskowska-Litak E. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, komentarz do art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Lipniewicz R., Jurysdykcja podatkowa w cyberprzestrzeni, Warszawa 2018
Markiewicz R., Sztuczna inteligencja i własność intelektualna, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Inauguracja roku akademickiego 2018/2019, https://www.uj.edu.pl/documents/10172/140821974/SI_prof_Markiewicz.pdf/35aa8d83-c295–44d4-b470–5e13888f09ea?fbclid=IwAR1m_C20SlMF0cuC3HRl-giRN0u8zlI7dq4_KSf9T1JDfDgQ01OSzLzwwTtE (dostęp: 3.06.2023 r.)
Modrzejewski M., Podatkowe aspekty korzystania z oprogramowania komputerowego w modelu SaaS (Software as a Service), „Przegląd Podatkowy” 2016/8
Nowakowski M., FINTECH – technologia, finanse, regulacje. Praktyczny przewodnik dla sektora innowacji finansowych , Warszawa 2020
Okoń Z. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, komentarz do art. 74
Shemtoy N., Beyond the Code: Protection of Non-Textual Features of Software, Oxford University Press, 2017
Statista, Software – Worldwide, https://www.statista.com/outlook/tmo/software/worldwide (dostęp: 3.06.2023 r.)
Widła B., Zgodnie z przeznaczeniem, Computerworld, 13.04.2010, https://www.computerworld.pl/news/Zgodnie-z-przeznaczeniem,357788.html (dostęp: 1.03.2021 r.)
Wykaz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, podatki.gov.pl, 13.07.2023. https://www.podatki.gov.pl/podatkowa-wspolpraca-miedzynarodowa/wykaz-umow-o-unikaniu-podwojnego-opodatkowania/ (dostęp: 3.06.2023 r.)
Wyrwiński M. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, komentarz do art. 67 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
