Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatywProf. dr hab. Zbigniew Kmieciak
Uniwersytet Łódzki
Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatyw
Interesujący, bogato udokumentowany i poruszający nader aktualny temat artykuł A. Jakubowskiego, opublikowany na łamach „Państwa i Prawa”, z pewnością otwiera drogę do poważnej dyskusji na temat pojęcia tzw. prerogatyw prezydenckich i weryfikacji wielu formułowanych w nauce oraz w orzecznictwie sądowym tez i poglądów. Powodem do satysfakcji Autora jest więc już sam fakt dokonania analizy, która skłania do głębszego zastanowienia się nad rezultatami dotychczasowych przemyśleń teorii prawa i ustaleń praktyki, a przy okazji – także do podjęcia uzasadnionej przede wszystkim względami metodologicznymi polemiki z niektórymi z zaprezentowanych wniosków i spostrzeżeń. Niniejsze opracowanie koncentruje się na kluczowych wątkach jego dociekań i zagadnieniach budzących w doktrynie najwięcej kontrowersji. Nie jest ono w żadnym wypadku ukierunkowane na krytykę wyrażonego w artykule stanowiska, które w zasadniczych punktach podzielam, lecz raczej na korektę i uporządkowanie wspierającej je argumentacji. Zabiegi te traktuję zatem utylitarnie, upatrując w nich elementarnej przesłanki efektywności każdego dyskursu, zwłaszcza spolaryzowanego politycznie i obciążonego niemałą dawką społecznych emocji.
Słowa kluczowe: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako organ administracji, prerogatywy prezydenckie, kompetencje, sądowa kontrola administracji, praworządność
The President of the Republic of Poland as an administering body and the concept of his prerogatives
A question asked nearly seventy years ago by Jean Rivero has been reminded in this article with a purpose. The question is, “Can a contemporary state be a law-governed state?” (L’Etat moderne peut-il être encore un Etat de droit?). Doubts concerning this issue appear in relation to the misconception of the president’s prerogatives regarding administrative matters such as granting the title of professor or appointing judges. Identifying them with the performance of power that is unrestrained by anything arbitrary and stays beyond any judicial review (close to monarchal authority) strikes as an anachronism nowadays. The concept of prerogatives created artificially by the ruling camp with the usage of previous jurisprudence of the Constitutional Tribunal and administrative courts is irreconcilable with a universal principle of the rule of law. It is a result of the misinterpretation of regulations of the Constitution, which also ignores the contents of provisions of the Code of Administrative Procedure concerning authorities of administration in their functional meaning.
Keywords: President of the Republic of Poland as an administrative authority, presidential prerogatives, competences, judicial review of the administration, rule of law
Bibliografia
Adamiak B., Koncepcja otwartej kompetencji ogólnej w postępowaniu administracyjnym, [w:] Ewolucja prawnych form administracji publicznej. Księga jubileuszowa z okazji 60 rocznicy urodzin Profesora Ernesta Knosali, Warszawa 2008
Barnes J., Towards a Contemporary Understanding of Administrative Procedure, [w:] Contemporary Concepts of Administrative Procedure. Between Legalism and Pragmatism, red. Z. Kmieciak, Łódź–Warszawa 2023
Boć J., Pojęcie organu administrującego, [w:] Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2007
Braconnier S., France, [w:] Codification of Administrative Procedure, red. J.-B. Auby, Bruxelles 2014
Czarny P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Warszawa 2019
Dawidowicz W., Ogólne postępowanie administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962
Đerda D., Republic of Croatia, [w:] Codification of Administrative Procedure, red. J.-B. Auby, Bruxelles 2014
Frändberg Å., From Rechtsstat to Universal Law-State, Heidellberg–New York–Dordrecht–London 2014
Frumarová K., Czech Republic, [w:] Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries, red. Z. Kmieciak, Łódź–Warszawa 2021
Garner B.A. (red.), Black’s Law Dictionary, Thomson Reuters 2009
Jagielski J., Administracja centralna, [w:] Prawo administracyjne, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2020
Jagielski J., W sprawie pozycji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w systemie administracji publicznej i wykonywania funkcji administracji, [w:] Ius est ars boni et aequi. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Hauserowi Sędziemu Naczelnego Sądu Administracyjnego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2021 (numer specjalny)
Jakubowski A., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako organ administrujący (organ administracji publicznej), PiP 2023, nr 2
Jandy-Jendrośka K., Jendrośka J., System jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. III, red. T. Rabska, J. Łętowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978
Kmieciak Z., Glosa do uchwały składu 7 sędziów NSA z 4.02.2008 r., I OPS 3/07, Orzecznictwo Sądów Polskich 2008, nr 5
Kmieciak Z., Niezależne organy regulacyjne (aspekt prawnoporównawczy), [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Wrocław 2009
Kmieciak Z., Glosa do wyroku NSA z 4.11.2021 r., III FSK 3626/21, PiP 2022, nr 4
Kmieciak Z., [w:] Z. Kmieciak, J. Wegner, M. Wojtuń, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023
Kmieciak Z., Wegner J., Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach nadawania stopni naukowych i tytułu profesora, PiP 2021, nr 3
Kovač P., Changing the General Administrative Procedure Codification in Slovenia: Between Austrian Tradition, EU Convergence and Future Social Challenges, [w:] New Challenges for Administrative Procedure in Europe. A Comparative Perspective, red. P. Duret, G. Ligugnana, Napoli 2021
Kryska D., Srovnání českého a polského správního soudnictví, Praha 2013
Lemetre F., Miranda R., Diritto amministrativo, Napoli 2011
Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2006
Locke J., Dwa traktaty o rządzie, tłum., wstęp i komentarz Z. Rau, Warszawa 1992
Longchamps F., Założenia nauki administracji, Wrocław 1993
Łętowska E., Fałszywa etykieta, Rzeczpospolita, dodatek „Prawo” z 11.04.2023 r.
Parchomiuk J., Nadużycie prawa w prawie administracyjnym, Warszawa 2018
Rivero J., L’Etat moderne peut-il être encore un Etat de droit?, Annales de la Faculté de droit de Liège 1957
Starościak J., [w:] E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (teksty, wzory i formularze), Warszawa 1970
Stębelski M., Glosa do postanowienia NSA z 9.10.2012 r., I OSK 1883/12, PiP 2014, nr 1
Szczurowski B., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako organ czuwający nad przestrzeganiem konstytucji, Warszawa 2016
Ura E., Prawo administracyjne, Warszawa 2015
Vučetić D., Serbia, [w:] Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries, red. Z. Kmieciak, Łódź–Warszawa 2021
Wiącek M., [w:] Konstytucja RP, t. II, Komentarz. Art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Wojtuń M., Sądowa kontrola uznania administracyjnego z perspektywy komparatystyki prawniczej, Warszawa 2020
Wójcicka E., Glosa do postanowienia NSA z 11.05.2021 r., III OSK 3265/21, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2022, nr 3
Wróbel A., [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018
Ziółkowski M., Prerogatywa Prezydenta RP do powoływania sędziów (uwagi o art. 144 ust. 3 pkt 17 i art. 179 Konstytucji), Przegląd Sejmowy 2013, nr 1
Zuber B., Slovenia, [w:] Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries, red. Z. Kmieciak, Łódź–Warszawa 2021
Prof. dr hab. Roman Hauser
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Prof. dr hab. Wojciech Piątek
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Prof. dr hab. Andrzej Skoczylas
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Naczelny Sąd Administracyjny jako sąd dyscyplinarny w sprawach sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i wojskowych
Celem opracowania jest zastanowienie się nad prawną dopuszczalnością powierzenia do rozpoznania NSA spraw dyscyplinarnych sędziów orzekających w sądach wszystkich gałęzi. Zarówno z punktu widzenia standardów prawnomiędzynarodowych, jak i konstytucyjnych nie istnieją przeszkody do wyboru takiego rozwiązania. Jego realizacja powinna zostać jednak poprzedzona głębszą refleksją na temat kształtu regulacji proceduralnej oraz strukturalnej w obrębie NSA, która byłaby zdolna do sprawnego rozpoznawania spraw dyscyplinarnych przy jednoczesnym równie sprawnym wykonywaniu przez NSA kontroli instancyjnej orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych. Uchwalona dnia 13 stycznia 2023 r. ustawa na mocy której NSA powierzono rozpoznawanie spraw dyscyplinarnych sędziów SN, sądów powszechnych i wojskowych nie spełnia tego wymogu.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, sąd dyscyplinarny, niezawisłość sędziowska, sądownictwo administracyjne, wymiar sprawiedliwości
The Supreme Administrative Court as a Disciplinary Court in Cases of Judges of the Supreme Court, Ordinary Courts, and Military Courts
The purpose of the study is to reflect on the admissibility in law of entrusting disciplinary cases of judges from courts of all branches of the court system to the Supreme Administrative Court. From the point of view of both international law and constitutional standards, there are no obstacles to choosing this solution. Its implementation, however, should be preceded by a deeper reflection on the shape of the procedural and structural regulation within the Supreme Administrative Court (NSA), which would be capable of efficiently hearing disciplinary cases, while at the same time allowing the NSA to perform equally efficient appellate review of rulings of provincial administrative courts. The law passed on 13 January 2023, which empowers the Supreme Administrative Court to hear disciplinary cases of judges of the Supreme Court, ordinary courts, and military courts does not meet this requirement.
Keywords: disciplinary responsibility of judges, disciplinary court, judicial independence, administrative courts, administration of justice
Bibliografia
Bigo T., Trzy sugestie w sprawie sądownictwa administracyjnego, Acta Universitatis Wratislaviensis 1958, nr 10
Bojarski T., Kilka uwag na temat relacji między odpowiedzialnością dyscyplinarną a karną, PiP 2005, nr 9
Borkowski J., [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2009
Budyn M., Glosa do uchwały SN z dnia 30 września 1998 r., I KZP 11/98, Prokuratura i Prawo 1999, nr 5
Chlebny J., Sądownictwo administracyjne w Polsce z perspektywy art. 47 KPP, Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 10
Chromicki J., Orzecznictwo NSA w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów administracyjnych, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2010, nr 5–6
Czarnecki P., Postępowanie dyscyplinarne wobec osób wykonujących prawnicze zawody zaufania publicznego, Warszawa 2013
Ereciński T., Gudowski J., Iwulski J., Komentarz do prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, red. J. Gudowski, Warszawa 2009
Garlicki L., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2015
Giętkowski R., Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie polskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013
Hauser R., Założenia reformy sądownictwa administracyjnego, PiP 1999, nr 11
Hauser R., Kształtowanie się pozycji i ustroju NSA, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2010, nr 5–6
Hauser R., Skoczylas A., Kwestia stosowania ustawy względniejszej dla sprawcy deliktu administracyjnego na gruncie unormowań Kodeksu postępowania administracyjnego, [w:] Idea kodyfikacji w nauce prawa administracyjnego procesowego. Księga pamiątkowa Profesora Janusza Borkowskiego, red. W. Chróścielewski, Z. Kmieciak, Warszawa 2018
Iżycki P., Wpływ nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego na instytucję materialnych kar administracyjnych, Administracja 2017, nr 3
Korzeniewska-Lasota A., Reguła ne peius z art. 454 § 3 k.p.k. w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym wobec sędziego, Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej 2015, nr 3
Kozielewicz W., Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów w świetle ustawy z 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych – kwestie procesowe i materialne, Krajowa Rada Sądownictwa 2017, nr 2
Kuczyński T., Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 11, Stosunek służbowy, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011
Laskowski M., Uchybienie godności urzędu sędziego jako podstawa odpowiedzialności dyscyplinarnej, Warszawa 2019
Leoński Z., Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie Polski Ludowej, Poznań 1959
Leszczyński L., Legitymizacja instytucji ujednolicających orzecznictwo sądowe, [w:] Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, red. S. Waltoś, Kraków 1998
Łętowska E., Glosa do postanowienia składu 7 sędziów SN z 27 XI 1997, III CZP 54/97, PiP 2000, nr 8
Masternak-Kubiak M., Kuczyński T., Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Komentarz, Warszawa 2009
Masternak-Kubiak M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014
Michór A., Odpowiedzialność administracyjna w obrocie instrumentami finansowymi, Warszawa 2009
Mierzejewski Z., Prawo do odwołania się w sprawach karnych w ujęciu wynikającym z Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Prokuratura i Prawo 2020, nr 4–5
Naleziński B., [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Piątek W., Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2011
Piotrowski R., Status ustrojowy sędziego a zakres i charakter zarządzeń nadzorczych, [w:] Pozycja ustrojowa sędziego, red. R. Piotrowski, Warszawa 2015
Rogalski M., Niezawisłość sędziowska w postępowaniu karnym, Lublin 2000
Sagan S., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1999
Skoczylas A., Kwestia zasadności odrębnej regulacji ustroju sądów administracyjnych w Polsce, Iustitia. Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich 2011, nr 4
Skoczylas A., Węzłowe problemy składów orzekających w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów administracyjnych, [w:] Państwo a gospodarka. Zasady–instytucje–procedury, red. P. Lissoń, M. Strzelbicki, Poznań 2020
Skoczylas A., Wpływ organów administracji wymiaru sprawiedliwości na postępowanie dyscyplinarne w sądownictwie administracyjnym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 1
Skoczylas A., NSA jako sąd dyscyplinarny – wybrane zagadnienia, [w:] Ius est ars boni et aequi, Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Hauserowi Sędziemu NSA, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2021 (nr specjalny)
Skoczylas A., Kluczowe problemy dyrektyw nakładania sankcji administracyjnych na gruncie unormowań ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, [w:] Kryzys, stagnacja, renesans? Prawo administracyjne przyszłości. Księga jubileuszowa Profesora Jacka Jagielskiego, red. M. Cherka, P. Gołaszewski, J. Piecha, M. Wierzbowski, Warszawa 2021
Skoczylas A., Wybrane problemy postępowania immunitetowego w sprawach sędziów sądów administracyjnych, [w:] Administracja w demokratycznym państwie prawa. Księga jubileuszowa Profesora Czesława Martysza, red. A. Matan, Warszawa 2022
Skorupka J., Sposób ukształtowania procedury karnej jako element oceny bezstronności obiektywnej (zewnętrznej) sądu, Palestra 2021, nr 7–8
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 1998
Szmulik B., Pozycja ustrojowa Sądu Najwyższego w RP, Warszawa 2008
Śliwiński E., Odpowiedzialność karna w orzecznictwie ETPCz i TK, Warszawa 2023
Wasilewski A., Władza sądownicza w Konstytucji RP, PiP 1998, nr 7
Wąsek-Wiaderek M., Zastosowanie gwarancji art.6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka do postępowań dyscyplinarnych (ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności dyscyplinarnej zawodów prawniczych), Rejent 2010 (numer specjalny)
Wąsowska K., System dyscyplinarny sędziów pod kontrolą Ministra Sprawiedliwości, Forum Rozwoju Obywatelskiego. Analiza 2019, nr 4
Wiącek M., [w:] Konstytucja RP, t. II, Komentarz do art. 87–243, red. L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016
Wiącek M., Projekt ustawy o SN nie rozwiązuje problemu polskiego sądownictwa (wywiad), Dziennik Gazeta Prawna z 20.12.2022 r.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008
Wyrzykowski M., [w:] Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, red. W. Sokolewicz, Warszawa 1998
Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008
Zieliński A., Prawo do sądu i organizacja władzy sądowniczej, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006
Zieliński A., Prawo do sądu a struktura sądownictwa, PiP 2003, nr 4
Żółciak T., Osiecki G., Noworoczne boje i znoje o KPO, Gazeta Prawna z 3.01.2023 r.
Prof. dr hab. Marlena Pecyna
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Zakres kognicji sądu własności intelektualnej w sprawach o ochronę dóbr osobistych
Artykuł dotyczy problematyki zmiany kodeksu postępowania cywilnego wprowadzającą postępowanie odrębne w sprawach własności intelektualnej. Autorka skoncentrowała uwagę na ochronie dóbr osobistych w kontekście definicji sprawy z zakresu własności intelektualnej. Analizuje ratio legis postępowania odrębnego oraz rozpoznania przez szczególny sąd sprawy, której przedmiotem jest ochrona dóbr osobistych naukowca. Autorka określa granice właściwości sądu własności intelektualnej w sprawie o ochronę dóbr osobistych. Omawia także sposób wiążącego ustalenia właściwości sądu własności intelektualnej.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, własność intelektualna, polskie prawo prywatne, sądownictwo powszechne, jurysdykcja sądu, dobra osobiste, postępowanie odrębne, proces cywilny
Scope of Jurisdiction of a Court of Intellectual Property in Cases Involving Protection of Personality Rights
The article concerns the amendments to the Civil Procedure Code which introduced separate proceedings in intellectual property cases. The author focuses on the protection of personality rights in the context of the definition of intellectual property cases. She analyses the ratio legis of separate proceedings and the examination by a special court (intellectual property court) of a case the subject of which is the protection of a scientist's personality rights. The author defines the limits of jurisdiction of the intellectual property court in a case involving protection of personal rights. The author also discusses the method of making binding determinations of the jurisdiction of intellectual property courts.
Keywords: civil law, intellectual property, Polish private law, ordinary courts, court jurisdiction, personality rights, separate proceedings, civil procedure
Bibliografia
Adamczak A., Kruk M., Perspektywy utworzenia sądu ds. własności intelektualnej w Polsce – obecne realia, [w:] Aktualne wyzwania prawa własności intelektualnej i prawa konkurencji. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Michałowi du Vallowi, red. J. Ożegalska-Trybalska, D. Kasprzycki, Warszawa 2015
Barczewski M., Zinkiewicz-Będźmirowska O., [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, Postępowania odrębne, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022
Barta J., Markiewicz R., Wokół prawa do wizerunku, [w:] Zagadnienia prawa własności intelektualnej. Profesorowi Stefanowi Grzybowskiemu pracownicy Instytutu Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej w darze, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2002, nr 80
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, Przegląd Sądowy 2020, nr 10
Flaga-Grieruszyńska K., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Warszawa 2022
Gołaszewska A., [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. K. Osajda, Ł. Żelechowski Warszawa 2021
Janiszewska B., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, cz. 1, Art. 1–55(4), red. J. Gudowski, Warszawa 2021
Matusiewicz-Kulig B., Sokołowska-Ławniczak A., Sądy ds. własności intelektualnej w Polsce – wybrane zagadnienia, Monitor Prawniczy 2020, nr 20
Olaś A., Kilka uwag o przymusie adwokacko-radcowsko-rzecznikowskim w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej, Monitor Prawniczy 2021, nr 20
Orecki M., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Artykuły 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021
Pazdan M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Romańska M., [w:] Dobra osobiste i ich ochrona, red. M. Romańska, Warszawa 2020
Rowiński T., Interes prawny w procesie cywilnym i postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971
Szajkowski A., [w:] System prawa własności intelektualnej, t. 3, Prawo wynalazcze, red. J. Szwaja, A. Szajkowski, Ossolineum 1990
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979
Tomaszek A., Wojewódzka J., Sprawy własności intelektualnej – nowe postępowanie odrębne w polskiej procedurze cywilnej, Monitor Prawniczy 2020, nr 15
Wierciński J., Niemajątkowa ochrona czci, Warszawa 2002
Dr Łukasz Maryniak
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Przejaw folkloru jako przedmiot ochrony prawnoautorskiej
W niniejszym artykule autor poddaje analizie problematykę dopuszczalności ochrony przejawów folkloru na podstawie przepisów prawnoautorskich. Główna część rozważań skupia się na odpowiedzi na pytanie: czy dzieło sztuki ludowej (czyli wytwór intelektu o – najczęściej – nieustalonym autorstwie, powstający na przestrzeni lat oraz związany tradycyjnie i kulturowo z daną grupą społeczną) może stanowić utwór w rozumieniu art. 1 ustawy z 04.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Słowa kluczowe: folklor, dzieło, utwór, sztuka ludowa
Manifestation of Folklore as an Object of Copyright Law Protection
In this article, the author analyses the issue of admissibility of protecting manifestations of folklore on the basis of copyright regulations. The main part of the article focuses on answering the question whether a work of folk art (a product of the intellect of – most often – undetermined authorship, created over the years and traditionally and culturally associated with a certain social group) can be considered as a work within the meaning of Article 1 of the Act of 4 February 1994 on Copyright and Related Rights.
Keywords: folklore, work, folk art
Bibliografia
Barta J. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, Warszawa 201
Barta J., Markiewicz R. (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, LEX 2011
Bieczyński M.M., Plagiat jako immanentna granica wolności twórczości artystycznej, Studia Prawnicze 2011, nr 2
Brzozowska-Pasieka M., [w:] Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, red. M.R. Sarbiński, M. Siciarek, LEX 2014
Ferenc-Szydełko E. (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis 2021
Flisak D., Komentarz do wybranych przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, LEX 2018
Gołaszewska A., [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, LEX 2019
Grzybczyk K., [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Legalis 2017
Grzybczyk K., Skradziona kultura. Jak Zachód wykorzystuje cudzą własność intelektualną, Warszawa 2021
Jankowska M., [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Legalis 2017
Konach T., Problematyka prawnej ochrony dziedzictwa niematerialnego na przykładzie przejawów folkloru, Zarządzanie w Kulturze 2014, nr 1
Machała W., Sarbiński R.M. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, LEX 2019
Markiewicz R., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Matlak A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Matusiak I., [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślebzak, Legalis 2017
Mazurkiewicz J., Non omnis moriar: ochrona dóbr osobistych zmarłego w prawie polskim, Wrocław 2011
Michalak A. (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis 2019
Mokras-Grabowska J., Komercjalizacja kultury ludowej pod wpływem turystyki. Wybrane przykłady w Polsce, [w:] Od autentyczności do komercji – o doświadczeniu w turystyce, red. S. Tanaś, red. J. Mokras-Grabowska, Łódź 2014
Niewęgłowski A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Poźniak-Niedzielska M. (red.), Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, Warszawa 2015
Poźniak-Niedzielska M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Poźniak-Niedzielska M., Problemy ochrony folkloru w prawie autorskim, PiP 1970, nr 8–9
Poźniak-Niedzielska M., Tylec G., Działalność naukowo-dydaktyczna na wyższej uczelni w świetle prawa autorskiego, PiP 2009, nr 5
Rybak K., Plagiat wytworów folklorystycznych, [w:] Wieloaspektowość pojęcia plagiatu, red. P. Jędrysiak, Warszawa 2021
Sarbiński R.M., [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, LEX 2019
Sarbiński R.M., Siciarek M. (red.), Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, LEX 2014
Sewerynik A., [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Legalis 2019
Sewerynik A., Ochrona elementów składowych utworu muzycznego, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2013, nr 2
Sewerynik A., Utwór muzyczny jako przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2020
Skaldawski B., Krajowy Program Ochrony Dziedzictwa Niematerialnego – propozycja wdrożeniowa, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, Lublin–Warszawa 2013
Sobczyk U., Dzieje pojęcia „folklor” w polskim dyskursie humanistycznym, Ogrody Nauk i Sztuk 2014, nr 4
Ślęzak P. (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis 2017
Tomczyk S., [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Legalis 2021
Waliński M., Folklor i folklorystyka. Kilka uwag wstępnych, [w:] Teoria kultury, oprac. M. Waliński, Katowice 1978
Wróblewska V., Folklor – tradycja i współczesność. Wprowadzenie, [w:] Folklor – tradycja i współczesność, red. R. Sitniewska, E. Wilczyńska, V. Wróblewska, Toruń 2016
Ziedler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Warszawa 2007
Dr hab. Marta Romańczuk-Grącka
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Wola jako element karnoprawnej oceny czynu w świetle ustaleń neuronauk
Wraz z rozwojem nowych technik neuroobrazowania, spór o epistemologiczny, ontologiczny i etyczny status wolnej woli znacznie się pogłębił. Szczególne znaczenie w tym zakresie mają ustalenia neuronauk, pośród których popularne są tezy redukcjonistyczne. Jest to pojęcie na którym zgodnie z aktualnym stanem wiedzy w zakresie polskiego prawa karnego opierają się podstawowe zasady odpowiedzialności za czyn zabroniony. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: Czy osiągnięcia neuronauk pozostają w sprzeczności z pojęciem „woli” w karnoprawnej ocenie czynu? Aby uzyskać odpowiedź dokonano przeglądu dotychczasowych ustaleń nauki prawa karnego w zakresie psychicznego uwarunkowania czynu i zestawiono je z podstawowymi teoriami neuronaukowymi odnoszącymi się do woli jako podstawy takiego uwarunkowania. W wyniku analizy stwierdzono, że przyjęcie skrajnie redukcjonistycznej tezy, że wolna wola nie istnieje jest na gruncie polskiego prawa karnego niedopuszczalne.
Słowa kluczowe: czyn, wola, odpowiedzialność, neuronauki, neuroprawo
Will as an Element of Criminal Law Assessment of an Act in the Light of Findings of Neurosciences
With the development of new neuroimaging techniques, the dispute over the epistemological, ontological, and ethical status of free will has become considerably more heated. The findings of neurosciences, among which reductionist theses are popular, are particularly important. However, the basic principles of liability for a prohibited act are based on the concept of the ability to control one’s will. The article aims to answer the question: Do the achievements of neurosciences contradict the concept of ‘will’ in the criminal law assessment of an act? In order to answer it, the findings of criminal law science in the field of mental determinants of an act are reviewed and compared with the basic neuroscientific theories relating to will as the basis for such determinants. As a result of the analysis, it is concluded that adopting the extreme reductionist thesis that free will does not exist is unacceptable under Polish criminal law.
Keywords: act, will, liability, neuroscience, neurolaw
Bibliografia
Barczak-Oplustil A., Zasada koincydencji winy i czynu w Kodeksie karnym, Kraków 2016
Beckerman A., Biologie und Freiheit, [w:] Der Mensch – ein freies Wesen?, red. H. Schmidinger, C. Sedmak, Darmstadt 2005
Bremer J., Czy wolna wola jest wolna? Kompatybilizm na tle badań interdyscyplinarnych, Kraków 2013
Bremer J., Metody neuronauki, [w:] Przewodnik po kognitywistyce, red. J. Bremer, Kraków 2016
Bremer J., Status ontyczny osoby z perspektywy neuronauk, Analiza i Egzystencja 2010, nr 11
Bremer J., Wolność i uwarunkowania woli – między filozofią a neuronaukami, Zarządzanie Publiczne 2014, nr 3
Brücher K., Gonther U., Psychotherapie zwischen Neurobiologiae und Willensfreiheit, [w:] Willensfreiheit – uelne Illusion? Naturalismus und Psychiatrie, red. M. Heinze, T. Fuchs, F.M. Reischies, Berlin 2006
Buchała K., Prawo karne materialne, Warszawa 1980
Budyn-Kulik M., Zasady prawa karnego, [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Zakamycze 2006
Cieślak M., Pojęcie czynu na tle przesłanek odpowiedzialności karnej w obowiązującym prawie polskim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego 1987, nr 15, [w:] M. Cieślak, Dzieła wybrane, t. V, Prawo karne materialne. Artykuły, studia i inne prace, red. S. Waltoś, Kraków 2011
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994
Deecke L., Kornhuber H.H., Human Freedom, Reasoned Will and the Brain: The Bereitschaftspotential Story, [w:] The Bereitschaftspotential, Movement – Related Cortical Potentials, red. M. Jahanshahi, M. Hallett, New York 2003
Dębski R. (red.), System Prawa Karnego, t. 3, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, Warszawa 2017
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2019
Giezek J., [w:] M. Bojarski, J. Giezek, Z. Sienkiewicz, Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa 2006
Giezek J., Kodeks karny. Część ogólna, Wrocław 2000
Giezek J., Tożsamość czynu jako podstawa różnicowania mechanizmów redukujących odpowiedzialność karną, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2017, t. XLIII
Giezek J., Fragmentacja zachowania podlegającego prawnokarnemu wartościowaniu a mechanizmy racjonalizujące odpowiedzialność karną, [w:] Tożsamość czynu w prawie karnym, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2021
Glaser S., Polskie prawo karne w zarysie, Kraków 1933
Grześkowiak A., Prawo karne, Warszawa 2009
Huemer M., Wolna wola i determinizm w świecie „Raportu mniejszości”, Filozofuj! z 24.03.2017 r.
Indecki K., Liszewska A., Prawo karne materialne. Nauka o przestępstwie, karze i środkach karnych, Warszawa 2002
Jodzio K., Neuropsychologia intencjonalnego działania. Koncepcje funkcji wykonawczych, Warszawa 2008
Kaczmarek T., Metodologiczne aspekty sporów wokół pojęcia czynu w polskim prawie karnym, [w:] T. Kaczmarek, Rozważania o przestępstwie i karze. Wybór prac z okazji 40-lecia naukowej twórczości, Warszawa 2006
Kaczmarek T., O czynie ludzkim i jego znaczeniu w prawie karnym (na marginesie książki Władysława Mąciora), [w:] T. Kaczmarek, Rozważania o przestępstwie i karze. Wybór prac z okazji 40-lecia naukowej twórczości, Warszawa 2006
Kadzikowska-Wrzosek R., Wolna wola w świetle badań współczesnej psychologii nad procesami samoregulacji i samokontroli, Psychologia Społeczna 2010, nr 5
Kardas P., Przestępstwo ciągłe w prawie karnym materialnym, Kraków 1999
Kardas P., Funkcje pełnione przez czyn w systemie prawa karnego, [w:] P. Kardas, Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011
Kardas P., Kilka uwag na temat materialnoprawnych i procesowych aspektów tożsamości czynu w prawie karnym. Zarys problematyki i zagadnień spornych, [w:] Tożsamość czynu w prawie karnym, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2021
Klinowski M., Logiczna problematyka czynu i sprawstwa, Kraków 2011
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015
Królikowski M., Problem z czynem, problem z jego identyfikacją, [w:] Tożsamość czynu w prawie karnym, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2021
Kubicki L., Przestępstwo popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1975
Kulesza J., O pojmowaniu zaniechania w polskiej nauce prawa karnego, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2007, nr 2
Kulik M., Garść refleksji o tożsamości czynu, [w:] Tożsamość czynu w prawie karnym, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2021
Küchenhoff B., Willensfreiheit und psychische Erkrankung, Schweizer Archiv für Neurologie und Psychiatri 2007, nr 3
Libet B., Unconscious cerebral initiative and the role of conscious will in voluntary action, The Behavioral and Brain Sciences 1985, nr 8
Lachowski J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2018
Majewski J., Prawnokarne przypisanie skutku przy zaniechaniu. Zagadnienia węzłowe, Kraków 1997
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2001
Marzec-Remiszewski M., Czy wnioski z eksperymentów naukowych badających wolną wolę są uzasadnione? Przegląd i analiza krytyki eksperymentów Benjamina Libeta i Johna Dylana Haynesa, Argument 2006, nr 2
Mazurek A., Mosiołek A., Funkcje wykonawcze a funkcjonowanie społeczne w schizofrenii, Psychiatria 2018, nr 15
Mącior W., Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990
Mącior W., O finalizmie w prawie karnym, PiP 1971, nr 6
Morse S.J., Determinism and the Death of Fol Psychology: Two Challenges To Responsibility from Neuroscience, Minnesota Journal of Law, Science & Technology 2011, nr 1
Noras A. J., Nicolaia Hartmanna koncepcja wolności woli, Katowice 1998
Patryas W., Zaniechanie. Próba analizy metodologicznej, Poznań 1993
Pauen M., Freiheit: Eine Minimalkonzeption, [w:] Der freie und der unfreie Wille: Philosophische und theologische Perpektiven, red. H. Hermanni, München 2004
Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2019
Potulski J., Glosa do wyroku SA w Warszawie z dnia 29 czerwca 1999 r., II AKa 154/99, OSP 2002, nr 1
Redos W., Wąsowicz J., Radzikowski M., Wróbel A., Czy doświadczenie Benjamina Libeta rzeczywiście kwestionuje wolną wolę? Próby wyjaśnienia paradoksu, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2020, nr 1
Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1998
Romańczuk-Grącka M., Pojęcie i funkcje przymusu psychicznego w prawie karnym, Warszawa 2020
Schopenhauer A., O wolności woli, tłum. A. Stögbauer, Warszawa 1908
Snarski T., Traf moralny a prawo karne. Kilka refleksji na temat zawinienia, wolnej woli i odpowiedzialności, Studia Prawnoustrojowe 2019, nr 46
Sperry R., Mind, Brain and Humanist Values, Bulletin of the Atomic Scintists 1965, nr 7
Twardowski K., Etyka i prawo karne wobec zagadnienia wolności woli, Etyka 1983, nr 20
Tyszkiewicz L., O definicji przestępstwa, jej strukturze i elementach, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego – Problemy Prawa Karnego 1995, t. 21
Wąsek A., Recenzja książki J. Majewskiego, Prawnokarne przypisanie skutku przy zaniechaniu. Zagadnienia węzłowe, Kraków 1997, PiP 1999, nr 3
Wegner D., The illusion of conscious will, Cambridge 2002
Woleński J., Wolność, determinizm, indeterminizm, odpowiedzialność, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 1996, nr 29
Wolter W., Prawo karne. Zarys wykładu systematycznego, Warszawa 1947
Wolter W., Zarys systemu prawa karnego, t. I, Kraków 1933
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne, Kraków 2010
Zabłocki S., Glosa do postanowienia SN z 2 II 1994 r. (WZ 238/94), Informacja Prawnicza 1995, nr 7–9
Zalewski W., Przestępca „niepoprawny” – jako problem polityki kryminalnej, Gdańsk 2010
Zawiejski P., [w:] Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, Warszawa 2016
Zoll A., [w:] K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Część ogólna, Kraków 1998
Zoll A., Zasady odpowiedzialności karnej, [w:] Nowa kodyfikacja karna. Krótkie komentarze, nr 12, Warszawa 1998
Dr Karolina Panfil
Uniwersytet Warszawski
Kompensacja wydatków daremnych w ramach odpowiedzialności za naruszenie zobowiązania (uwagi na tle art. 566 i art. 574 k.c.)
Artykuł dotyczy prawnej kwalifikacji kosztów poniesionych przez wierzyciela w związku z oczekiwaniem na odbiór świadczenia w sytuacji, gdy po poniesieniu tych kosztów doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Rozważono dopuszczalność kompensacji tego rodzaju uszczerbku wierzyciela, określanego mianem wydatków daremnych (ang. wasted expenditure, futile expenses), w reżimie odpowiedzialności odszkodowawczej ex contractu. Przedstawiono argumenty na rzecz dopuszczalności kompensacji wydatków daremnych w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej ex contractu. W polskim prawie, w przeciwieństwie np. do prawa niemieckiego, brak ogólnej podstawy dla takiego roszczenia. W artykule przeanalizowano z tej perspektywy obowiązujące w polskim Kodeksie cywilnym normy szczególne zawarte w reżimie rękojmi za wady przy sprzedaży dające podstawę do żądania od sprzedawcy naprawienia tego rodzaju szkody. Pozwoliło to na sformułowanie wniosków dotyczących aktualnego ujęcia przez polskiego ustawodawcę problematyki wydatków daremnych i pewnych postulatów de lege ferenda.
Słowa kluczowe: wydatki daremne, odpowiedzialność kontraktowa, naruszenie zobowiązania, szkoda majątkowa, szkoda niemajątkowa, rękojmia za wady
Compensating for Wasted Expenditure as Part of Liability for Breach of Contract (Remarks Against the Background of Articles 566 and 574 of the Civil Code)
The paper concerns the problem of classifying, from the point of view of Polish contract law, costs incurred by a creditor in reliance on receiving a debtor’s stipulated performance in a situation where, after these costs have been incurred, there has been non-performance or improper performance of the obligation by the debtor. The admissibility of compensating this type of creditor's loss, referred to as ‘wasted expenditure’ or ‘futile expenses’, under contractual liability for damages is considered. The paper presents arguments in favour of a right to compensation for futile expenses under contractual liability for damages. In Polish law, unlike, for example, German law, there is no general basis for such a claim. There are, however, specific provisions on seller’s liability for defects contained in the Polish Civil Code, which enable buyers to recover this type of loss. The article provides a detailed analysis of those specific provisions, presents conclusions on the current shape of the Polish contract law in the matter of wasted expenditure, and formulates some proposals legislative amendments.
Keywords: wasted expenditure (futile expenses), contractual liability for damages, breach of contract, pecuniary loss, non-pecuniary loss, liability for defects
Bibliografia
Ackermann T., Beyond Expectation? – An Assessment of the DCFR Rules on Contractual Damages, [w:] The Common Frame of Reference: A View from Law and Economics, red. G. Wagner, Munich 2009
Bagińska E., Nowe unormowanie odpowiedzialności za produkt, Przegląd Sądowy 2000, nr 9
Brzozowski A., Jastrzębski J., Kaliński M., Kocot W.J., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Część szczegółowa, Warszawa 2021
Chitty J., [w:] Chitty on Contracts, red. H. Beale, London 2021
Czachórski W., Odpowiedzialność odszkodowawcza w ramach tzw. ujemnego interesu umowy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1968, nr 3
Czachórski W., Uwagi na temat pojęcia tzw. ujemnego interesu umowy, Studia Cywilistyczne 1969, t. XIII–XIV
Genicon T., La résolution du contrat pour l’inexécution, Paris 2007
Gnela B., Uwagi na temat odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 566 k.c., [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017
Gutowski M., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. M. Gutowski, Legalis 2022
Jezioro J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2021
Jurgeleit A., [w:] Kompendium des Baurechts, red. R. Kniffka, W. Koeble, A. Jurgeleit, D. Sacher, C.H. Beck 2020
Kaliński M., Odszkodowanie należne w związku z niewykonaniem umowy przedwstępnej, Glosa 2010, nr 2
Kaliński M., Spadek cen rynkowych a szkoda wynikająca z niewykonania umowy sprzedaży – glosa do wyroku SN z 28.05.2008 r. (II CSK 35/08), Glosa 2009, nr 3
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014
Katner W.J., Pisuliński J., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018
Klein A., Ustawowe prawo odstąpienia od umowy wzajemnej, Wrocław 1964
Kocot W.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza w ramach ujemnego interesu umowy, [w:] Węzłowe zagadnienia prawa cywilnego w 100-lecie urodzin Profesora Witolda Czachórskiego, red. A. Brzozowski, D. Krekora-Zając, Studia Iuridica 2016, nr 64
Kocot W.J., Odpowiedzialność przedkontraktowa, Warszawa 2013
Kopaczyńska-Pieczniak K., Roszczenie o naprawienie szkody z tytułu wad przedmiotu leasingu, Przegląd Prawa Handlowego 2016, nr 10
Kozioł A., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. IV, Zobowiązania. Część szczególna, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 566
Krajewski M., Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkody w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych: możliwości ograniczenia liczby lub usprawnienia postępowań sądowych, Warszawa 2016
Kramer A., The Law of Contract Damages, Oxford and Portland, Oregon 2017
Lemkowski M., Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. Komentarz do art. 487–497 Kodeksu cywilnego, Warszawa 2012
Manowska M., Rękojmia i gwarancja, Prawo Spółek 1997, nr 10
Nakata K., Performance and Monetary Remedies for Breach of Contract in Japan, w: Studies in the Contract Laws of Asia I: Remedies for Breach of Contract, Oxford 2016
Pałka K., Udaremnienie celu wydatków poniesionych przed zdarzeniem szkodzącym jako źródło szkody, [w:] Nie tylko hipoteka... Zeszyt jubileuszowy dedykowany Profesorowi Jerzemu Pisulińskiemu, red. M. Kućka, K. Pałka, Warszawa 2015
Panfil K., Odstąpienie od umowy jako sankcja naruszenia zobowiązania, Warszawa 2018
Schwenzer I., Plesiński K., [w:] Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 roku. Komentarz, red. I. Schwenzer, K. Iwiński, Warszawa 2021
Stannard J.E., Capper D., Termination for Breach of Contract, Oxford 2014
Trzaskowski R., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. IV, Zobowiązania. Część szczegółowa, red. J. Gudowski, Warszawa 2017
Witkowski B., Wykonanie i niewykonanie zobowiązania a zwłoka dłużnika – ze szczególnym uwzględnieniem umowy o dzieło, Przegląd Prawa Handlowego 2016, nr 10
Zoll F., Rękojmia. Odpowiedzialność sprzedawcy, Warszawa 2018
Dr Radosław Zych
Uniwersytet Szczeciński
Zagadnienie badań nad prawem wyborczym w poglądach polskiej doktryny w ujęciu historycznym
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie poglądów polskich naukowców dotyczących potrzeby prowadzenia badań poświęconych prawu wyborczemu. Autor udowodni, że idea prowadzenia badań dotyczących wyborów żywa była pośród przedstawicieli nauki. Wiele lat musiało minąć zanim ustawodawca zdecydował się dostrzec to zagadnienie. Drugim postulatem podnoszonym przez wielu naukowców w różnych okresach historycznych, była konieczność opracowania kodeksu wyborczego. W konkluzjach autor spróbuje dokonać syntezy wyników dociekań. Formułuje postulat de lege ferenda, który pomógłby nadać im zinstytucjonalizowaną formę.
Słowa kluczowe: badania naukowe, historia, polscy naukowcy, prawo wyborcze
Research on Electoral Law in the Views of Polish Legal Scholarship from a Historical Perspective
The purpose of this paper is to examine the views of Polish scientists regarding the need to conduct research on electoral law. The author will demonstrate that the idea of conducting research on elections was alive among scientists. Many years were needed before the legislature decided to consider this issue. The second postulate raised by many scientists in various historical periods was the need to develop an electoral code. In the conclusions, the author will try to synthesize the results of the research. He formulates a lex ferenda proposal that would help to give such results an institutionalized form.
Keywords: scientific research, history, Polish scientists, electoral law
Bibliografia
Banaszak B., Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1993 r., Przegląd Sejmowy 1993, nr 4
Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 1998
Chruściak R., System wyborczy i wybory w Polsce 1989–1999. Parlamentarne spory i dyskusje, Warszawa 1999
Ehrlich S., Kowalski J., Turska A., Winczorek P., Teoria państwa i prawa. Wybór tekstów, Warszawa 1974
Gebert S., Wspólna ordynacja wyborcza do Sejmu i rad narodowych, PiP 1976, nr 1–2
Gebethner S., Wybory do Sejmu i Senatu 1989 r. (wstępne refleksje), PiP 1989, nr 8
Goc W., Kierunki demokratyzacji prawa wyborczego w świetle doświadczeń kampanii wyborczych z 1984 i 1985 r. (konferencja w IPiP PAN, 30.04.1986), PiP 1986, nr 9
Jarosz Z., System wyborczy do Sejmu i Senatu, PiP 1989, nr 5
Jarosz Z., System wyborczy PRL, Warszawa 1969
Jarosz Z., W sprawie koncepcji wyborów do rad narodowych, PiP 1983, nr 10
Jarosz Z., Zawadzki S., Wstęp do nauki prawa konstytucyjnego, Warszawa 1974
Komarnicki W., O zmianie konstytucji polskiej, Wilno 1927
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne, Warszawa 1922
Komarnicki W., Ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1934
Kryszeń G., Uczciwość wyborów jako zasada prawa wyborczego, Studia Wyborcze 2016, t. 21
Kuciński J., Demokracja przedstawicielska i bezpośrednia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007
Mach B.W., Transformacja ustrojowa a mentalne dziedzictwo socjalizmu, Warszawa 1998
Makowski J., Zarys prawa wyborczego, Warszawa 1918
Michalak B., Wnioski i postulaty (nie tylko) de lege ferenda w obliczu kryzysu w wyborach samorządowych 2014 r., Białostockie Studia Prawnicze 2016, nr 20/A
Mojak R., Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych 1989–1992, Warszawa 1994
Mojak R., Wybory prezydenckie w Polsce, Przegląd Sejmowy 1995, nr 4
Nowak L., Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa, Prace Wydziału Prawa UAM 1968, nr 38
Patrzałek A., Gaca L., Prawo wyborcze, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991
Patrzałek A., Nowy system wyborczy do Sejmu PRL, PiP 1985, nr 7–8
Patrzałek A., O potrzebie badań wyborczych i ich praktycznym wykorzystaniu, Zbliżenia 1973
Patrzałek A., Prawo wyborcze w 30-lecie obowiązywania Konstytucji PRL, [w:] Konstytucja PRL po 30 latach obowiązywania, red. K. Działocha, Wrocław 1983
Patrzałek A., Problemy reformy prawa wyborczego w PRL, PiP 1987, nr 9
Patrzałek A., Wybrane instytucje prawa wyborczego do rad narodowych w praktyce wyborów 1973 r. w świetle badań empirycznych, Acta Universitatis Wratislaviensis 1979, nr 468
Patrzałek A., Z problematyki prawa i praktyki wyborczej w wyborach do rad stopnia podstawowego w 1978 r., Problemy Rad Narodowych 1979, nr 43
Peczenik A., W obronie dogmatyki prawa, [w:] W kręgu teoretycznych i praktycznych aspektów prawoznawstwa. Księga jubileuszowa Profesora Bronisława Ziemianina, red. M. Zieliński, Szczecin 2005
Piasecki A.P., Wybory w Polsce 1989–2011, Kraków 2011
Pol K., Poczet prawników polskich. XIX–XX w., Warszawa 2011
Rakowska A., Skotnicki K., Kodeks wyborczy jako szansa na stabilizację prawa wyborczego, [w:] Księga pamiątkowa z okazji obchodów 20-lecia demokratycznych wyborów w Polsce, red. S.J. Jaworski, K.W. Czaplicki, Warszawa 2011
Rot H., Jedność i podziały systemu prawa socjalistycznego, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 145, Prawo XXXV
Rozmaryn S., O niektórych zagadnieniach Konstytucji i jej znaczeniu w prawie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, PiP 1954, nr 6
Rozmaryn S., Ustawa konstytucyjna z 19 lutego 1947 r. w praktyce, PiP 1948, nr 8
Skotnicki K., Ogólna charakterystyka trybu uchwalenia i postanowień ordynacji wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP, Przegląd Sejmowy 2001, nr 4
Skrzydło W., Nowy kształt ustawy o wyborze Prezydenta RP, Przegląd Sejmowy 2000, nr 4
Smoliński T., Ordynacje wyborcze do Sejmu X kadencji i Senatu PRL, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1989, nr 4
Sokala A., Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 kwietnia 2001 roku. Tekst ustawy, wstęp i krótki komentarz, Toruń 2001
Sokolewicz W., Podstawowe zasady prawa wyborczego i ich ujęcie w Konstytucji, PiP 1987, nr 10
Sokolewicz W., recenzja – J. Raciborski, J.J. Wiatr, Wybory w PRL – doświadczenia i wnioski, Warszawa 1987, s. 150, PiP 1987, nr 10
Sokolewicz W., Węzłowe problemy prawa wyborczego, PiP 1985, nr 9
Sokół W., Polityka reform wyborczych w Polsce, [w:] Geneza i ewolucja systemów wyborczych w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, red. W. Sokół, Lublin 2007
Starzewski M., O ordynacji wyborczej do Sejmu 1935 r., Kraków 1938
Szczepaniak M., „Wyborczy kodeks etyczny” – węgierski wkład do kultury politycznej, [w:] Transformacja ustrojowa państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. E. Zieliński, Warszawa 1996
Uziębło P., Cenzusy wyborcze w XXI w. – potrzeba nowego podejścia?, [w:] Wykłady im. prof. dr. Wacława Komarnickiego, red. A. Frydrych, A. Sokala, Toruń 2014
Wróblewski J., Nauki prawne: poznanie a praktyka społeczna, PiP 1985, nr 7–8
Zoll A., Państwowa Komisja Wyborcza w roku 1989, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2014, nr 2
Zych R., Istota i gwarancje zasady tajności głosowania w polskim prawie wyborczym, Toruń 2016
Prof. dr hab. Andrzej Szlęzak
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Czy umowy gwarancyjne są potrzebne? (zastrzeżenie kary umownej a umowa gwarancyjna – polemicznie)
Autor omawia krytycznie poglądy Przemysława Drapały w kwestii dopuszczalności zawierania umów gwarancyjnych, które – zwłaszcza gdyby miały zobowiązywać gwaranta do spełnienia świadczenia pieniężnego w oznaczonej wysokości na wypadek niewykonania przez niego jakiejś innej umowy „merytorycznej” wiążącej go z jego wierzycielem – należałoby jego zdaniem uznać za umowy zastrzegające kary umowne, a nie za umowy gwarancyjne. W przypadku zaś, gdyby zastrzeżone w umowie gwarancyjnej świadczenie miało być należne na wypadek niewykonania przez gwaranta świadczenia pieniężnego z umowy „merytorycznej”, to – w opinii Przemysława Drapały – umowy takie (rozumiane jako umowy zastrzegające kare umowną) należałoby uznać za nieważne, jako naruszające zakaz z art. 483 § 1 k.c. Autor nie podziela poglądów Przemysława Drapały. Nie ma bowiem podstaw, by umowy gwarancyjne o opisanej wyżej treści konwertować w umowy zastrzegające kary umowne, a zarazem (po takiej konwersji) uznawać za nieważne, z uwagi na zakaz z art. 483 § 1 k.c. Ewentualna tożsamość celów i funkcji umowy gwarancyjnej i umowy o karę umowną – co stanowi zasadniczy argument Przemysława Drapały przeciwko umowom gwarancyjnym – nie wystarczy jeszcze, by te ostatnie umowy uznawać za niedopuszczalne w obrocie.
Słowa kluczowe: Prawo cywilne, zobowiązania, kara umowna, umowa gwarancyjna, umowa indemnizacyjna, świadczenie pieniężne
Are Guarantee Contracts Needed and Why Is It So? Polemically About the Relationship Between a Contractual Penalty Clause and a Guarantee Contract
The author critically discusses the views of Przemysław Drapała in the matter of the admissibility of making guarantee contracts, which – especially if they were to obligate the guarantor to make a specific pecuniary performance in the event of non-performance of another “underlying” contract binding the guarantor and the creditor – should be considered (in Przemysław Drapała’s view) to be contracts stipulating contractual penalties [liquidated damages], rather than guarantee contracts. In turn, in the event when the performance stipulated in the guarantee contract were to be due for the guarantor’s failure to make the pecuniary performance agreed upon in the “underlying” contract, then – in Przemysław Drapała’s view – such contracts (understood as stipulating contractual penalties) should be considered void, as violating the prohibition provided for in Article 483(1) of the Polish Civil Code. The author does not share Przemysław Drapała’s views. There is no reason to convert the above-described guarantee contracts into agreements stipulating contractual penalties and, consequently (following such conversion), to consider them to be void, due to the prohibition in Article 483(1) of the Polish Civil Code. A possible equal sign between the purposes and functions of a guarantee contract and those of a contractual penalty contract – which is the basic argument raised by Przemysław Drapała against guarantee contracts – is not enough to consider the latter contracts to be inadmissible.
Keywords: Civil law, obligations, contractual penalty [liquidated damages], guarantee contract, indemnity contract, pecuniary performance
Bibliografia
Bławat M., Wykładnia umów zawierających tzw. oświadczenia i zapewnienia (representations and warranties) – wybrane zagadnienia, Przegląd Prawa Handlowego 2020, nr 12
Courtney W., Contractual Indemnities, Oxford–Portland 2015
Dauner-Lieb B., [w:] BGB. Schuldrecht. Nomos Kommentar, t. 1, 2, red. B. Dauner-Lieb, W. Langen, Baden-Baden 2016
Drapała P., Kara umowna na wypadek odstąpienia od umowy (w ujęciu dogmatycznym), PiP 2022, nr 7
Drapała P., Niedopuszczalność kar umownych na wypadek odstąpienia od umowy z powodu naruszenia zobowiązania pieniężnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2022, nr 2
Jastrzębski J., Klauzule indemnifikacyjne w prawie polskim, Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 6
Lorenz S., [w:] Bürgerliches Gesetzbuch. Kommentar, t. 1, red. H. Georg Bamberger, H. Roth, W. Hau, R. Poseck, München 2019
Łętowska E., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2006
Łętowska E., Umowa o świadczenie przez osobę trzecią, Warszawa 1970
McKendrick E., Contract law. Texts, Cases and Materials, Oxford 2020
Posner R.A., Let Us Never Blame a Contract Breaker, Michigan Law Review 2009, nr 107
Szlęzak A., Glosa do wyroku SN z 20.10 2006 r., IV CSK 154/06 oraz do wyroku SN z 7.02.2007 r., III CSK 288/06, OSP 2009, nr 4
Szlęzak A., Roszczenie o zapłatę kary umownej po odstąpieniu od umowy – uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 18 lipca 2012 r., Przegląd Sądowy 2014, nr 2
Szlęzak A., Czy naruszenie oświadczeń i zapewnień (representations and warranties) jest naruszeniem umowy?, Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 10
Szlęzak A., O klauzulach indemnifikacyjnych, representations and warranties i instytucjach pokrewnych w prawie polskim, Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 11
Szlęzak A., Kodeksowe umowy gwarancyjne z udziałem osoby trzeciej (art. 391 i 392 KC), Warszawa 2021
Szlęzak A., Klauzula zastrzegająca karę umowną a klauzula (umowa) gwarancyjna, Przegląd Prawa Handlowego 2022, nr 2
Zakrzewski R., The Nature of a Claim on an Indemnity, Journal of Contract Law 2006, t. 54, nr 22
Zoll F., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018
Dr hab. Tadeusz Kiełkowski
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Legitymacja procesowa w sprawie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości. Źródło interesu prawnego z art. 28 k.p.a. Glosa do uchwały NSA z 30.06.2022 r., I OPS 1/22
W niniejszej glosie zaprezentowany został pogląd, w świetle którego trafna jest teza o braku legitymacji procesowej nabywcy wierzytelności odszkodowawczej w postępowaniu w sprawie o ustalenie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości, aczkolwiek uzasadnienie tej tezy wymaga również analizy skutków umowy przelewu z punktu widzenia prawa cywilnego. Analiza ta prowadzi do wniosku, że przed ustaleniem odszkodowania przelew wierzytelności odszkodowawczej może mieć miejsce wyłącznie jako przelew wierzytelności przyszłej, a zatem cesjonariusz nie nabywa od razu prawa, w którym można by upatrywać źródła jego interesu prawnego. Z kolei po ustaleniu odszkodowania i po upływie „jurydycznej sekundy” cesjonariusz obiektywnie staje się wierzycielem i tym samym ma legitymację w postępowaniach jurysdykcyjnych prowadzonych następczo wobec jego prawa lub wobec decyzji, która temu prawu dała początek.
Słowa kluczowe: wywłaszczenie nieruchomości, odszkodowanie, przelew wierzytelności, legitymacja procesowa, interes prawny
Locus Standi to Act in Cases Concerning Compensation for Expropriation of Real Estate. Source of Legal Interest Under Article 28 of the Code of Administrative Procedure. Commentary on Resolution of the Supreme Administrative Court of 30 June 2022, I OPS 1/22
This commentary presents a view according to which the thesis that the acquirer of a compensation claim lacks the locus standi to act in proceedings to determine compensation for expropriation of real estate is correct, although justifying this thesis also requires an analysis of the effects of the assignment agreement from the point of view of civil law. This analysis leads to the conclusion that, prior to the determination of compensation, the assignment of the compensation claim can only take place as an assignment of a future claim, and therefore the assignee does not immediately acquire a right which could be regarded as the source of the assignee’s legal interest. On the other hand, after the determination of compensation and the expiration of a ‘juridical second’, the assignee objectively becomes a creditor and thus has locus standi to act in subsequent juridical proceedings regarding the assignee’s right or the decision that gave rise to that right.
Keywords: expropriation of real estate, compensation, assignment of claim, locus standi, legal interest
Bibliografia
Bródka A., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 marca 2022 r., Orzecznictwo Sądów Polskich 2023, nr 2
Czuba S., Cywilnoprawna problematyka wywłaszczenia, Warszawa 1980
Florczak-Wątor M., O pojęciu „ekspektatywa maksymalnie ukształtowana”, [w:] Prawa człowieka. Społeczeństwo obywatelskie. Państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, Warszawa 2010
Forystek J., Odszkodowanie za wywłaszczenie jako prawo dziedziczne, Palestra 2021, nr 12
Garbula-Węgrzynowska A., Węgrzynowski Ł., Dopuszczalność przelewu praw związanych z dekretem warszawskim, Monitor Prawniczy 2010, nr 10
Grabowski P., Przelew wierzytelności przyszłych, Monitor Prawniczy 2000, nr 9
Kiełkowski T., Nabycie prawa na mocy decyzji administracyjnej, Warszawa 2012
Kiełkowski T., Przelew wierzytelności z tytułu odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości, Przegląd Sądowy 2016, nr 10
Kuropatwiński J., Cesja wierzytelności przyszłych, Przegląd Prawa Handlowego 1998, nr 9
Kuropatwiński J., Ekspektatywa powstania wierzytelności w polskim prawie cywilnym, Bydgoszcz 2006
Kuropatwiński J., Umowne rozporządzenie wierzytelnością przyszłą, Toruń–Bydgoszcz 2007
Lemańska E., Przedawnienie roszczeń związanych z wywłaszczeniem nieruchomości, Warszawa 2014
Leoński Z., Szewczyk M., Kruś M., Prawo zagospodarowania przestrzeni, Warszawa 2012
Łaszczyca G., Matan A., Następstwo w prawie administracyjnym, [w:] Koncepcja systemu prawa administracyjnego, red. J. Zimmermann, Kraków 2007
Miemiec M., Następstwo prawne w prawie administracyjnym, Acta Universitatis Wratislaviensis 1990, nr 1093
Ostojski P., Następstwo prawne w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, PiP 2011, nr 7–8
Peljan M., Ochrona interesu indywidualnego w postępowaniu administracyjnym dotyczącym lokalizacji i budowy dróg publicznych – na podstawie przepisów tzw. specustawy drogowej, Poznań 2014
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021
Rudnicki S., Ekspektatywa nabycia własności nieruchomości w świetle orzecznictwa sądowego, Rejent 2003, nr 10
Szalewska M., Wywłaszczenie nieruchomości, Toruń 2005
Szczygłowska E., Sukcesja uprawnień i obowiązków administracyjnych, Warszawa 2009
Trochym Ł., Następstwo prawne z decyzji administracyjnej w przedmiocie świadectwa bezpieczeństwa dla podmiotu użytkującego bocznicę kolejową, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2018, nr 6
Widło J., Umowa przelewu wierzytelności. Zagadnienia wybrane, Nowy Przegląd Notarialny 2002, nr 1
Woś T., Wywłaszczanie nieruchomości i ich zwrot, Warszawa 2011
Woś T., Knysiak-Molczyk H., Romańska M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012
Wróbel A., Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2020
Zawada K., O przelewie wierzytelności przyszłych, [w:] Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005
Dr Aneta Szymczak
Uniwersytet Łódzkiy
Treść nabytego in abstracto prawa do emerytury. Glosa do uchwały siedmiu sędziów SN z 28.11.2019 r., III UZP 5/19
W głosowanej uchwale SN zmienił wcześniejsze swoje stanowisko, wyrażone w uchwale III UZP 6/17, co do treści prawa nabywanego ex lege na podstawie art. 100 ustawy emerytalnej. Teza ta zasługuje w pełni na aprobatę, gdyż zrywa z dotychczasowym utożsamianiem treści praw nabytych z warunkami jego nabycia. Jednakże argumenty podniesione w drugiej części wywodu, wskazujące na dopuszczalność ograniczenia praw nabytych tylko w odniesieniu do kobiet z rocznika 1952, które nie złożyły wniosku o przyznanie świadczenia przed wejściem w życie niekorzystnych dla nich przepisów, nie znajdują uzasadnienia. Pozostają one w oderwaniu od treści art. 100 ustawy emerytalnej i prowadzą do naruszania konstytucyjnej zasady równości. Jeżeli uchwała wpłynie na ujednolicenie orzecznictwa sądów powszechnych, kobiety te będą miały możliwość dochodzenia ochrony naruszonych praw w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Słowa kluczowe: prawa emerytalne, kobiety z rocznika 1952, prawa nabyte, zasada sprawiedliwości społecznej, zasada dobra wspólnego
Content of the Right to Pension Acquired in Abstracto. Commentary Resolution of a Panel of Seven Judges of the Supreme Court of 28 November 2019, III UZP 5/19
In the commented resolution, the Supreme Court changed its previous position, expressed in resolution III UZP 6/17, as to the content of the right acquired ex lege pursuant to Article 100 of the Retirement Act. This statement fully deserves approval, because it breaks with the current identification of the content of acquired rights with the conditions for their acquisition. However, the arguments raised in the second part of the statement of reasons, indicating the admissibility of limiting acquired rights only with regard to women born in 1952 who did not apply for pensions before the entry into force of the provisions unfavorable to them, are not justified. They remain detached from the contents of Article 100 of the Retirement Act and lead to a violation of the constitutional principle of equality. If the resolution standardizes the case law of ordinary courts, this group of women will be able to seek protection of infringed rights in proceedings before the Constitutional Tribunal.
Keywords: pension rights, women born in 1952, acquired rights, principle of social justice, principle of the common good
Bibliografia
Jędrasik-Jankowska I, Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zabezpieczenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, Warszawa 2019
Mgr Bartosz Jakimiec
Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
Problem skuteczności sądowej kontroli uchwał KRS w przedmiocie powołania na stanowisko sędziego SN. Glosa do wyroku SN z 2.06.2020 r., I NO 192/19
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy zajmuje się kontrolą uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Niniejsze orzeczenie porusza problematykę kryteriów wyboru kandydata na sędziego oraz zakresu dopuszczalnych związków takiego kandydata z władzą wykonawczą, a także skuteczności dotychczasowego modelu kontroli uchwał KRS. W ocenie autora glosowane orzeczenie stanowi przejaw odejścia od dotychczas formalnego charakteru kontroli uchwał KRS na rzecz kontroli merytorycznej. Uwzględniając postanowienia wyroku TS z 19.11.2019 r. Sąd Najwyższy dokonuje korekty oceny podjętej w uchwale KRS i w sposób nieznany dotychczasowemu orzecznictwu formułuje negatywne kryteria wyboru sędziego (ewentualnie bezwzględne przyczyny odwoławcze), których wystąpienie prowadzi do uchylenia uchwały. W konsekwencji Sąd Najwyższy modyfikuje dotychczasowy model kontroli uchwał KRS. Glosa ma charakter aprobujący.
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy, Krajowa Rada Sądownictwa, Trybunał Sprawiedliwości, wyrok, uchwała, kontrola instancyjna, model wyboru sędziego
The Problem of Effectiveness of Judicial Review of NCJ Resolutions on the Appointment of Judges. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 2 June 2020, I NO 192/19
In the commented judgment, the Supreme Court deals with the review of a resolution of the National Council of the Judiciary (NCJ) concerning the presentation of a request for appointment to the office of a Supreme Court judge. This judgment addresses the issue of the criteria for selecting a candidate for a judge and the extent of the permissible links between such a candidate and the executive branch, as well as the effectiveness of the existing model of review of NCJ resolutions. In the author's opinion, the judgment in point manifests of the shift from the previously formal nature of review of NCJ resolutions to substantive review. Taking into account the judgment of the CJ of 19 November 2019, the Supreme Court corrects the assessment made by the NCJ in its resolution and, in a manner unheard of in earlier case law, formulates negative criteria for the election of a judge (possibly absolute grounds for revocation), which - if they materialize - result in annulment of the resolution. Consequently, the Supreme Court modifies the existing model of review of NCJ resolutions. The commentary expresses approval for the determination.
Keywords: Supreme Court, National Council of the Judiciary, Court of Justice, judgment, resolution, appellate review, judge election model
Bibliografia
Bárd, A. Śledzińska-Simon, On the principle of irremovability of judges beyond age discrimination: Commission v. Poland. Glosa do wyroku TS z dnia 24 czerwca 2019 r., C-619/18, Common Market Law Review 2020, nr 5
Bogdanowicz P., Taborowski M., Regulacje dotyczące stanu spoczynku jako narzędzie służące odsunięciu określonej grupy sędziów od pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.06.2019 r., C-619/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 12
Dobrowolski M., Niepodważalność aktu powołania sędziego. Glosa do postanowienia NSA z 5.02.2020 r., I OSK 1394/18, PiP 2021, nr 9
Filipek P., Nieusuwalność sędziów i granice kompetencji państwa członkowskiego do regulowania krajowego wymiaru sprawiedliwości – uwagi w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.06.2019 r., C-619/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 12
Krajewski M., Ziółkowski M., EU judicial independence decentralized: A.K., Common Market Law Review 2020, vol. 57, nr 4
Małolepszy M., Jakimiec B., Kryteria i procedura wyboru sędziów sądów powszechnych w ujęciu prawnoporównawczym, [w:] Kryteria i procedura wyboru sędziów sądów powszechnych w wybranych państwach europejskich, red. M. Małolepszy, Warszawa 2020
Małolepszy M., Jakimiec B., W poszukiwaniu optymalnego modelu wyboru sędziów sądów powszechnych, [w:] Kryteria i procedura wyboru sędziów sądów powszechnych w wybranych państwach europejskich, red. M. Małolepszy, Warszawa 2020
Radajewski M., Powoływanie sędziów do składu KRS przez Sejm oraz kontrola legalności uchwał KRS przez NSA. Glosa do wyroku TK z dnia 25 marca 2019 r., K 12/18, PiP 2020, nr 5
Steinborn S., Kryteria i procedura nominacji sędziów w Polsce, [w:] Kryteria i procedura wyboru sędziów sądów powszechnych w wybranych państwach europejskich, red. M. Małolepszy, Warszawa 2020
Śledzińska-Simon A., The Rise and Fall of Judicial Self-Government in Poland: On Judicial Reform Reversing Democratic Transition, German Law Journal 2018, vol. 19, nr 7
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma