Proces brzeski. Uwagi o wyroku SN z 25.05.2023 r., II KK 453/22Prof. dr hab. Andrzej Sakowicz
Uniwersytet w Białymstoku
Stanisław Zabłocki
Warszawa
Proces brzeski. Uwagi o wyroku SN z 25.05.2023 r., II KK 453/22
Celem artykułu, który ma charakter obszernej glosy, jest przedstawienie uwag krytycznych na tle wyroku Sądu Najwyższego z 25.05.2023 r, w którym po ponad 90 latach nastąpiło uchylenie wyroków sądów warszawskich – okręgowego z 1932 r. i apelacyjnego z 1933 r. w tzw. procesie brzeskim oraz uniewinnienie dawnych liderów PSL „Piast”, PSL „Wyzwolenie” i PPS od popełnienia zarzucanych im czynów. Proces brzeski był nie tylko największym procesem politycznym w dwudziestoleciu międzywojennym, lecz także jednym z kluczowych etapów zmiany obowiązującego w Polsce na podstawie Konstytucji z 17 marca 1921 r. ustroju z demokracji parlamentarnej na model autorytarny. Podzielając sentencję wyroku SN z 25.05.2023 r, autorzy tekstu odnoszą się do oceny dopuszczalności wniesienia kasacji przez RPO w tzw. procesie brzeskim, jednocześnie akcentują możliwość odmiennego spojrzenia na prawomocność orzeczenia sądu odwoławczego w k.p.k. z 1928 r. oraz na ówczesny system środków odwoławczych niż przyjął to Sąd Najwyższego w uzasadnieniu wyroku. Ponadto, w artykule została przedstawiona krytyczna ocena przyjętego w analizowanym wyroku sposobu weryfikacji zasadności zarzutów zawartych w kasacji RPO. W artykule wyrażono tezę, że w sprawach dotkniętych zmianą stanu prawnego w zakresie podstaw wniesienia kasacji, po stronie podmiotu wnoszącego kasację leży obowiązek wskazania, które z przepisów obowiązujących w dacie wydawania prawomocnego wyroku zostały naruszone, a po stronie sądu kasacyjnego – obowiązek oceny zasadności lub bezzasadności takiego twierdzenia w oparciu o ówczesne przepisy.
Słowa kluczowe: Proces Brzeski, Sąd Najwyższy, prawo karne, historia, prawa, praworządność
The Brest Trial. Remarks about Supreme Court Judgment of 25 May 2023, II KK 453/22
The purpose of the article, which has the features of an extensive commentary, is to present critical remarks regarding the Supreme Court’s judgment of 25 May 2023, which, after more than 90 years, overturned two judgments by Warsaw courts: the 1932 judgment of the district court and the 1933 judgment of the appellate court, issued in the so-called Brest Trial, and acquitted the former leaders of the PSL ‘Piast’, PSL ‘Wyzwolenie’ [Liberation], and PPS political parties of the charges against them. The Brest Trial was not only the largest political trial of the interwar period in Poland, but also one of the key stages in the transformation of Poland’s political system from a parliamentary democracy to an authoritarian model under the Constitution of 17 March 1921. While approving the operative part of the Supreme Court’s judgment of 25 May 2023, the authors refer to the assessment of admissibility of the cassation appeal filed by the Commissioner for Human Rights in the Brest Trial, while emphasizing the possibility of a different view of the validity of the decision made by the appellate court pursuant to the 1928 Code of Criminal Procedure and the system of remedies in place at that time than that adopted by the Supreme Court in the reasons for the judgment. In addition, the article presents a critical assessment of the method adopted in the analysed judgment for verifying the validity of the objections contained in the Commissioner’s cassation appeal. The article expresses the proposition that in cases affected by a change in the legal system with regard to the grounds for filing a cassation appeal, it is the appellant’s duty to indicate which of the provisions in effect on the date of the final judgment were violated, and the cassation court is obligated to assess the validity of, or lack of grounds for, such a claim on the basis of the legislation in force at that time.
Keywords: the Brest Trial, Supreme Court, criminal law, history of law, rule of law
Bibliografia
Andrzejewska M., Granice orzekania sądu kasacyjnego w polskim procesie karnym, rozprawa doktorska przygotowana w Katedrze Postępowania Karnego UJ pod kierunkiem prof. dr. hab. Piotra Hofmańskiego, niepublikowana rozprawa doktorska
Boratyńska K., Czarnecki P., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2023
Cieślak M., Glosa do uchwały całej Izby Karnej SN z dnia 22 maja 1964 r., VI KO 17/63, PiP 1964, nr 4
Ćwiąkalski Z., Przesłanki wyłączenia wadliwie powołanego sędziego a bezstronność i niezawisłość sędziowska, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Doda Z., Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972
Garlicki L., Trybunał Strasburski a kryzys polskiego sądownictwa. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráđsson przeciwko Islandii, Przegląd Sądowy 2021, nr 4
Glaser S. Polski proces karny w zarysie wraz z prawem o ustroju sądów powszechnych, Kraków 1934
Gliszczyńska-Grabias A., Prawo i pamięć. O prawnych aspektach odniesień do przeszłości, Państwo i Prawo 2023, nr 12
Grajewski J., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, red. J. Grajewski, Warszawa 2010
Grajewski J., Steinborn S., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. L. K. Paprzycki, Warszawa 2015
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003
Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Orzeczenie sądowe wydane z udziałem sędziego powołanego wadliwie a naruszenie prawa do sądu gwarantowanego przez art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka. Glosa do wyroku ETPC z dnia 1 grudnia 2020 r., 26374/18, Europejski Przegląd Sądowy 2021, nr 5
Hofmański P. (red.), Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. III, Warszawa 2004
Kappes A., Skrzydło J., Czy wyroki neo-sędziów są ważne? – Rozważania na tle uchwały trzech połączonych izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/20, Palestra 2020, nr 5
Kardas P., Instytucjonalne aspekty bezstronności sędziego. O proceduralnych podstawach i sposobach rozpoznawania wniosków dotyczących wyłączenia sędziego z uwagi na brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Kmiecik R., Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16.03.1999 r., I KZP 39/98, OSP 1999, nr 9, poz. 152
Lipiński K., Ustawowy test niezawisłości i bezstronności sędziego w sprawach karnych, Palestra 2022, nr 10
Majewski J., Strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej i wynikająca z tego wadliwość procedury powołań na urząd sędziego a wymóg niezależności i bezstronności sądu oraz instytucja wyłączenia iudex suspectus w postępowaniu karnym (art. 41 KPK). Uwagi wybrane, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Mikłaszewicz P., Niezależność sądów i niezawisłość sędziów w kontekście zasady rządów prawa – zasadniczy element funkcjonowania UE w świetle orzecznictwa TSUE, PiP 2018, nr 3
Mogilnicki A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1933 (reprint wydania z 1933 r. ze słowem wstępnym SSN S. Zabłockiego, Warszawa 2019)
Murzynowski A., Prawomocność orzeczeń sądowych jako przesłanka kasacji, [w:] Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci prof. Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle, S. Waltoś, Kraków 2000
Paluszkiewicz H., Studia z zakresu problematyki intertemporalnej w prawie karnym procesowym, Warszawa 2016
Peiper L., Komentarz do Kodeksu postępowania karnego, Kraków 1932
Radajewski M., Badanie wymogów niezawisłości i bezstronności sędziego na podstawach określonych w ustawie z 9.06.2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw, Przegląd Sądowy 2023, nr 1
Roszkiewicz J., Indywidualny test niezawisłości sędziego powołanego z naruszeniem prawa – uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, Przegląd Sądowy 2022, nr 1–12
Sakowicz A., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2023
Skorupka J., Domniemanie braku bezstronności sędziego sądu powszechnego rozpoznającego sprawę karną ze względu na wadliwość procedury nominowania na urząd sędziego lub objęcia wyższego stanowiska służbowego, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Stanowska M., Kasacja nadzwyczajna w sprawach karnych, cz. I i II – Przegląd Sądowy 2007, nr 5 i nr 6
Stanowska M., Rehabilitacja osób skazanych za przestępstwa i wykroczenia polityczne w wyniku uwzględnienia kasacji nadzwyczajnych (1996–2002), Przegląd Sądowy 2008, nr 5
Stanowska M., Pełna rehabilitacja w orzecznictwie Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w sprawach politycznych (1996–2005), Przegląd Sądowy 2010, nr 11–12
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Warszawa 2011
Steinborn S., Tryb uprzedniej weryfikacji w procesie karnym wątpliwości dotyczących niezawisłości sędziowskiej wynikających z wadliwości powołania sędziego, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej i Wojskowej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego procesowego za 1999 r., Wojskowy Przegląd Prawniczy 2000 r., nr 2
Zabłocki S., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. III, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2004
Strzembosz A., Stanowska M., Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981–1988, Warszawa 2005
Śliwiński S., Polski proces karny przed sądem powszechnym. Przebieg procesu i postępowanie wykonawcze, Warszawa 1948
Świecki D., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Art. 425–673, red. D. Świecki, Warszawa 2018
Świecki D., Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego sądu powszechnego orzekającego w sprawach karnych z uwagi na wadliwość powołania na urząd sędziego, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Waltoś S., Nowa kasacja w procesie karnym, Palestra 1996, nr 1–2
Wróbel W., Weryfikacji standardu niezależności i bezstronności sądu według uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.1.2020 r. – wybrane problemy, [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022
Wróbel W., Zasady intertemporalne w prawie karnym procesowym, Kraków 2017
Zabłocki S., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. III, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2004
Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. IV, Komentarz do art. 425–467, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2021
Zabłocki S., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych do ustawy z dnia 23 lutego 1991 r., część I, Palestra 1992, nr 11–12; część II, Palestra 1993, nr 1–2; część III, Palestra 1995, nr 3–4; część IV, Palestra1995, nr 5–6; część V, Palestra 1995, nr 11–12
Zabłocki S., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego – Izba Karna, Palestra 1999, nr 5–6
Zamroczyńska M., Postępowania rehabilitacyjne osób skazanych za działalność na rzecz niepodległej Polski, Poznań–Warszawa 2018
Dr Radosław Puchta
Uniwersytet w Białymstoku
Granice sądowej kontroli aktów prawnych organów władzy wykonawczej – doświadczenia francuskie
Obecnie, gdy władza wykonawcza ma coraz większy wpływ na wykonywanie praw i wolności przez obywateli, kontrola legalności jej aktów prawnych stała się konstytucyjnie kluczowa. Można sobie wyobrazić różne mechanizmy, aby skutecznie zapewnić, że władze wykonawcze przestrzegają praworządności. Jednym z nich jest utworzenie odrębnego sądownictwa administracyjnego. Taki mechanizm został ustanowiony we Francji w XIX wieku. Od tego czasu francuskie sądownictwo administracyjne zyskało wyjątkowo silną pozycję w stosunku do władz wykonawczych. Z reguły każdy akt prawny wydany przez Prezydenta Republiki, Premiera lub Ministra podlega kontroli sądowej sprawowanej przez Radę Państwa (francuski najwyższy sąd administracyjny). Tylko wąska kategoria aktów określanych jako actes de gouvernement może uniknąć kontroli sądowej. Jednak takie akty dotyczą jedynie stosunków konstytucyjnych między rządem a parlamentem, a także zarządzania polityką zagraniczną i stosunkami z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Ale gdy akt wpływa na prawa lub wolności jednostki, sąd odzyskuje swoją jurysdykcję.
Słowa kluczowe: konstytucja, państwo prawa, zasada legalizmu, władza wykonawcza, sądownictwo administracyjne, ustrój V Republiki Francuskiej
Limits of Judicial Control of Executive Authorities’ Legal Acts
Currently, when the executive power has growing influence on the exercise of the rights and freedoms by citizens, review of the legality of its legal acts has become constitutionally crucial. Various mechanisms are conceivable to ensure effectively that the executive authorities respect the rule of law. One of them consists in creating a separate administrative judiciary. Such a mechanism was established in France in the 19th century. Since then, the French administrative justice has acquired an exceptionally strong position in relation to the executive authorities. As a rule, each legal act issued by the President of Republic, the Prime Minister or a Minister is subject to the judicial review exercised by the Council of State (French supreme administrative court). Only a narrow category of acts referred to as actes de gouvernement can escape judicial review. However, such acts only concern the constitutional relations between the government and the parliament as well as the conduct of foreign policy and relations with other states and international organizations. But when an act affects the rights or freedoms of an individual, the Court regains its jurisdiction.
Keywords: constitution, rule of law, principle of legality, executive power, administrative justice, system of government of the Fifth French Republic
Bibliografia
Chapus R., L’acte de gouvernement, montre ou victime ?, Recueil Dalloz. Chronique 1958
Chapus R., Droit administratif général, t. I, Paris 2001
Charité M., L’injusticiabilité des actes rattachables à l’office du Conseil constitutionnel devant le juge administratif, [w:] L’injusticiabilité : émergence d’une notion ? Études publiées en hommage au Professeur Jacques Leroy, red. P. Serrant, P. Szwedo, Kraków 2008
Chevallier J., Constitution et Administration, [w:] Dictionnaire constitutionnel, red. O. Duhamel, Y. Mény, Paris 1992
Cornu G., Vocabulaire juridique, Paris 2007
Denoix de Saint Marc R., Le Conseil d’État et les «actes parlementaires», [w:] Juger l’administration, administrer la justice. Mélanges en l’honneur de Daniel Labetoulle, Paris 2007
Duez P., Les actes de gouvernement, Paris 1935 (przedruk 2006)
Favoreu L., Du déni de justice en droit public français, Paris 1965
Gaïa P. i in., Les grandes décisions du Conseil constitutionnel, Paris 2013
Jakubowski A., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako organ administrujący (organ administracji publicznej), PiP 2023, nr 2
Kmieciak Z., Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatyw, PiP 2023, nr 7
Kubuj K., Wpływ francuskiej Rady Stanu na kształt prawa w państwie, [w:] Konstytucja i władza we współczesnym świecie (doktryna-prawo-praktyka). Prace dedykowane Profesorowi Wojciechowi Sokolewiczowi na siedemdziesięciolecie urodzin, red. M. Kruk, J. Trzciński, J. Wawrzyniak, Warszawa 2002
Laferrière E., Traité de la juridiction administrative et des recours contentieux. Chapitre II – Actes de gouvernement, Paris 1896 (Revue générale du droit on line 2020, nr 52399)
Long M. i in., Les grands arrêts de la jurisprudence administrative, Paris 2013
Massot J., Le Conseil d’État face aux circonstances exceptionnelles, Les Cahiers de la Justice 2013, nr 2
Michoud L., Des actes de gouvernement, Grenoble 1889
Montay B., Le pouvoir de nomination de l’Exécutif sous la Ve République, Jus Politicum, nr 11
Petit J., Frier P.-L., Droit administratif, Paris 2021
Picard E., L’état du droit comparé en France, Revue internationale du droit comparé 1999, nr 4
Puchta R., Rada Stanu jako organ sądowej ochrony konstytucji we Francji, Warszawa 2019
Roussel S., Nicolas Ch., De l’injusticiabilité des actes de gouvernement, L’Actualité juridique. Droit administratif 2018
Serrand R., Les explications doctrinales de l’injusticiabilité de l’acte de gouvernement : contribution à une typologie de l’injusticiabilité, [w:] L’injusticiabilité : émergence d’une notion ? Études publiées en hommage au Professeur Jacques Leroy, red. P. Serrant, P. Szwedo, Kraków 2008
Tifine P., Droit administratif français. Partie 4 – Chapitre 1 – Section 1, Revue générale du droit on line 2019, nr 40340
Vedel G., Delvolvé P., Droit administratif, t. I, Paris 1992
Venezia J.-C., Éloge de l’acte de gouvernement, [w:] Gouverner, administrer, juger. Liber amicorum Jean Waline, Paris 2022
Dr Marcin Rojszczak
Politechnika Warszawska
Suwerenność cyfrowa: budowa strategicznej autonomii w erze globalnych usług cyfrowych
Chociaż suwerenność tradycyjnie definiowana jest jako atrybut państwowości, w warunkach postępującej cyfryzacji jest również kategorią prawną coraz częściej odnoszoną do specyfiki rynków cyfrowych. Dyskusja dotycząca istnienia oraz charakteru koncepcji suwerenności cyfrowej to zagadnienie w debacie europejskiej szczególnie aktualne, z równą intensywnością eksplorujące kwestie ustrojowe oraz strategię gospodarczą zarówno Unii Europejskiej jak i poszczególnych państw członkowskich. Projekt budowy suwerenności cyfrowej – prowadzący do uzyskania strategicznej autonomii w domenie cybernetycznej - to jednak zadanie wykraczające poza kategorie militarne, a w dużej mierze wymagające prowadzenia przemyślanej polityki ekonomicznej i gospodarczej. Stąd też jego sukces istotnie zależy od współpracy państw członkowskich na płaszczyźnie unijnej, obejmującej także harmonizację ram prawnych oddziałujących na innowacyjność unijnych przedsiębiorców oraz funkcjonowanie cyfrowego rynku wewnętrznego. Niniejszy artykuł przedstawia genezę oraz dzisiejszy stan badań nad suwerennością cyfrową. Omawia przy tym badane zagadnienie wieloaspektowo – w szczególności formując wnioski w odniesieniu do obszaru cyberbezpieczeństwa, zapewnienia ładu w cyberprzestrzeni, rynku danych, transgranicznych usług cyfrowych oraz systemów uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji. Przedstawione rozważania koncentrują się przy tym na perspektywie unijnej, uzupełniając ją o stanowisko wybranych państw członkowskich – głównie Niemiec, Francji oraz Polski.
Słowa kluczowe: suwerenność, suwerenność cyfrowa, strategiczna autonomia, cyberbezpieczeństwo, infrastruktura krytyczna, rynek danych.
Digital Sovereignty: Building Strategic Autonomy in the Age of Global Digital Services
Although sovereignty has traditionally been defined as an attribute of statehood, as a result of progressive digitalization, it is also a legal category that is increasingly applied to the particularities of digital markets. The discussion on the existence and nature of the concept of digital sovereignty is particularly topical in the European debate, where systemic issues and the economic strategy of both the European Union and individual Member States are explored with equal intensity. However, the project of digital sovereignty - leading to strategic autonomy in the cyber domain - is a task that transcends military objectives and largely requires the pursuit of well-considered economic and business policies. Its success therefore depends crucially on the cooperation of Member States at the EU level, including the harmonization of the regulatory framework affecting the innovation of EU entrepreneurs and the functioning of the digital single market. This article presents the origins and current state of research on digital sovereignty. It examines the issue from a number of angles, drawing conclusions in particular in the areas of cybersecurity, cyber governance, the data market, cross-border digital services, and machine learning and artificial intelligence systems. The discussion focuses on the EU perspective, complemented by the position of selected Member States - mainly Germany, France and Poland.
Keywords: sovereignty, digital sovereignty, strategic autonomy, cybersecurity, critical infrastructure, data market
Bibliografia
Akcali Gur B., Cybersecurity, European digital sovereignty and the 5G rollout crisis, Computer Law & Security Review 2022, vol. 46
Arx K.G. von, ICANN – Now and Then: ICANN’s Reform and Its Problems International, Duke Law & Technology Review 2003, vol. 2
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012
Bellanova R., Carrapico H., Duez D., Digital/sovereignty and European security integration: an introduction, European Security 2022, vol. 31, nr 3
Broadbent M., The European Cybersecurity Certification Scheme for Cloud Services, Center for Strategic and International Studies z 1.09.2023 r.
Brzostek A., Cyfrowa suwerenność państwa jako cel niemieckiej strategii cyberbezpieczeństwa z 2021 roku, Cybersecurity and Law 2022, vol. 8, nr 2
Calcara A., From quiet to noisy politics: Varieties of European reactions to 5G and Huawei, Governance 2023, vol. 36, nr 2
Cattaruzza A., Danet D., Taillat S., Laudrain A., Sovereignty in cyberspace: Balkanization or democratization, [w:] 2016 International Conference on Cyber Conflict (CyCon U.S.), Waszyngton 2016
Chandel S., Jingji Z., Yunnan Y., i in., The Golden Shield Project of China: A Decade Later—An in-Depth Study of the Great Firewall, [w:] 2019 International Conference on Cyber-Enabled Distributed Computing and Knowledge Discovery (CyberC), Guilin 2019
Couture S., Toupin S., What does the notion of “sovereignty” mean when referring to the digital?, New Media & Society 2019, vol. 21, nr 10
Czaputowicz J., Suwerenność, Warszawa 2018
De Witte B., Sovereignty and European Integration: The Weight of Legal Tradition, Maastricht Journal of European and Comparative Law 1995, vol. 2, nr 2
Duh C., Yahoo! Inc. v. LICRA, Berkeley Technology Law Journal 2002, vol. 17, nr 1
Easterbrookt F.H., Cyberspace and the Law of the Horse, University of Chicago Legal Forum 1996
Franzese P.W., Sovereignty in Cyberspace: Can It Exist, Air Force Law Review 2009, vol. 64, nr 1
Frieden R., Without Public Peer: The Potential Regulatory and Universal Service Consequences of Internet Balkanization, Virginia Journal of Law & Technology 1998, vol. 3, nr 2
Goldsmith J.L., Against Cyberanarchy, University of Chicago Law Review 1998, vol. 65, nr 4
Gömann M., The new territorial scope of EU data protection law: Deconstructing a revolutionary achievement, Common Market Law Review 2017, vol. 54, nr 2
Greenberg M., A Return to Lilliput: The LICRA v. Yahoo - Case and the Regulation of Online Content in the World Market, Berkeley Technology Law Journal 2003, vol. 18
Griffin R., New school speech regulation as a regulatory strategy against hate speech on social media: The case of Germany’s NetzDG, Telecommunications Policy 2022, vol. 46, nr 9
Hardy I.T., The Proper Legal Regime for „Cyberspace”, University of Pittsburgh Law Review 1994, vol. 55
Hartmann T., France and Germany increasingly drift apart on digital sovereignty of cloud sector, Euractiv 2023
Heldt A., Germany is amending its online speech act NetzDG... but not only that, Internet Policy Review 2020
Henriksen A., The end of the road for the UN GGE process: The future regulation of cyberspace, Journal of Cybersecurity 2019, vol. 5, nr 1
Hill R., Internet governance, multi-stakeholder models, and the IANA transition: shining example or dark side?, Journal of Cyber Policy 2016, t. 1 nr 2
Jaskiernia J., Suwerenność narodu a koncepcja „państwa postsuwerennego”, PiP 2006, nr 10
Johnson D.R., Post D., Law and Borders: The Rise of Law in Cyberspace, Stanford Law Review 1996, vol. 48, nr 5
Jongen H., Scholte J.A., Institutional sources of legitimacy in multistakeholder global governance at ICANN, Regulation & Governance 2023
Kaska K., Beckvard H., Minárik T., Huawei, 5G and China as a Security Threat, NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence 2019
Kaur Chahal J., Bhandari A., Behal S., Distributed Denial of Service Attacks: A Threat or Challenge, New Review of Information Networking 2019, vol. 24, nr 1
Klein H., ICANN and Internet Governance: Leveraging Technical Coordination to Realize Global Public Policy, The Information Society 2002, vol. 18, nr 3
Kranz J., Pojęcie suwerenności we współczesnym prawie międzynarodowym, Warszawa 2015
Krarup T., Horst M., European artificial intelligence policy as digital single market making, Big Data & Society 2023, vol. 10, nr 1
Kroon J.A., Dividing to Unify the Internet, Berkeley Technology Law Journal 2021, vol. 36, nr 4.
Kumar R., Kela R., Singh S., Trujillo-Rasua R., APT attacks on industrial control systems: A tale of three incidents, International Journal of Critical Infrastructure Protection 2022, vol. 37
Kushner D., The Real Story of Stuxnet, IEEE Spectrum 2011
Laux J., Wachter S., Mittelstadt B., Trustworthy artificial intelligence and the European Union AI act: On the conflation of trustworthiness and acceptability of risk, Regulation & Governance 2024, vol. 18, nr 1
Lilkov D., Regulating artificial intelligence in the EU: A risky game, European View 2021, vol. 20, nr 2
Mchangama J., Alkiviadou N., The digital Berlin wall: How Germany (accidentally) created a prototype for global online censorship – act two, Kopenhaga 2020
Millard C., Forced Localization of Cloud Services: Is Privacy the Real Driver?, IEEE Cloud Computing 2015, vol. 2, nr 2
Möllers N., Making Digital Territory: Cybersecurity, Techno-nationalism, and the Moral Boundaries of the State, Science, Technology, & Human Values 2021, vol. 46, nr 1
Pavel C.E., Divided sovereignty: international institutions and the limits of state authority, Nowy Jork 2015
Pohle J., Thiel T., Digital sovereignty, Internet Policy Review 2020, vol. 9, nr 4
Raghavan S.V., Dawson E. (red.), An investigation into the detection and mitigation of Denial of Service (DoS) attacks: critical information infrastructure protection, New Delhi 2011
Raman S., Two Visions of Digital Sovereignty, Lawfare 2023
Rojszczak M., CLOUD act agreements from an EU perspective, Computer Law & Security Review 2020, vol. 38
Rojszczak M., Strategie ataków i obrony – analiza przypadków, [w:] Cyberbezpieczeństwo pod red. C. Banasiński, M. Rojszczak, Warszawa 2020.
Sari A., Turkish national cyber-firewall to mitigate countrywide cyber-attacks, Computers & Electrical Engineering 2019, vol. 73
Schmitt M.N., Tallinn manual on the international law applicable to cyber warfare, Nowy Jork 2013.
Schwartz P.M., Legal Access to the Global Cloud, Columbia Law Review 2018, vol. 118
Shneiderman B., Human-Centered Artificial Intelligence: Reliable, Safe & Trustworthy, International Journal of Human–Computer Interaction 2020, vol. 36, nr 6
Taylor R.D., “Data localization”: The internet in the balance, Telecommunications Policy 2020, vol. 44, nr 8
Weinberg J., ICANN and the Problem of Legitimacy, Duke Law Journal 2000, vol. 50, nr 1
Werner W.G., De Wilde J.H., The Endurance of Sovereignty, European Journal of International Relations 2001, vol. 7, nr 3
Witkowski Z., Suwerenność – między rzeczywistym znaczeniem pojęcia a postrzeganiem go jako narzędzia dla radykalizacji antyunijnej retoryki narastającej autokracji, Gdańskie Studia Prawnicze 2023, nr 2
Woods A.K., Digital Sovereignty + Artificial Intelligence, [w:] Data Sovereignty pod red. A. Chander, H. Sun, Nowy Jork 2023
Worona-Vlugt J., Cyberprzestrzeń a prawo międzynarodowe: status quo i perspektywy, Warszawa 2020
Yang F., The tale of deep packet inspection in China: Mind the gap, [w:] 2015 3rd International Conference on Information and Communication Technology (ICoICT), Nusa Dua, Bali, Indonezja 2015
Dr Dominika Czerniak
Uniwersytet Wrocławski
O potrzebie zmiany ustawowej typizacji przestępstwa zgwałcenia
W związku z ratyfikacją Konwencji o przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej w doktrynie oraz w przestrzeni publicznej pojawiła się wątpliwość, czy krajowe przepisy są zgodne z konwencyjnym ujęciem przestępstwa zgwałcenia. W art. 36 ust. 1 Konwencji stambulskiej za zgwałcenie uznaje się umyślne dokonywanie penetracji waginalnej, analnej lub oralnej o charakterze seksualnym drugiej osoby jakąkolwiek częścią ciała lub jakimkolwiek przedmiotem bez zgody tej osoby. Tymczasem przepisy polskiego k.k. w art. 197 k.k. nie wyrażają wprost znamienia zgody (braku zgody), ale zgwałcenie definiują jako doprowadzenie do obcowania płciowego przy użyciu przymusu, groźby lub podstępu. Zasadniczym celem artykułu jest uzasadnienie konieczności zmiany obecnego brzmienia art. 197 § 1 k.k. z uwagi na ciążące na Polsce zobowiązania prawomiędzynardowe (przede wszystkim uregulowania zawarte w Konwencji stambulskiej), unijne oraz pewność prawa i spójność interpretacji znamion przestępstwa zgwałcenia. Wbrew poglądom niekiedy prezentowanym w doktrynie, przyjęciu, że do zgwałcenia dochodzi, gdy brak było zgody na obcowanie płciowe, nie stoją na przeszkodzie kwestie stricte prawne, tj. zasada domniemania niewinności i rozkład ciężaru dowodu. W artykule odniesiono się do przywoływanych argumentów, wskazując na ich pozorny charakter. Wydaje się bowiem, że rzeczywistym powodem dążenia do utrzymania statusu quo nie jest troska o gwarancje proceduralne i ochrona praw oskarżonego, ale obawy przed przerzuceniem ryzyka poniesienia negatywnych konsekwencji niekonsensualnych kontaktów seksualnych z ofiary, na sprawcę.
Słowa kluczowe: prawo karne, prawa kobiet, przestępstwo zgwałcenia, prawa człowieka w procesie karnym
On the Need to Change the Statutory Definition of the Crime of Rape
After ratification of the Convention on Preventing and Combating Violence against Women and Domestic Violence, doubts have emerged in legal scholarship and public discourse regarding the compatibility of national regulations with the Convention's approach to the crime of rape. Article 36(1) of the Istanbul Convention defines rape as the intentional act of vaginal, anal, or oral penetration of a sexual nature on another person with any part of the body or any object, without that person's consent. The provisions of the Polish Penal Code, as outlined in Article 197, do not explicitly address the issue of consent but instead define rape as the act of inducing sexual intercourse through coercion, threat, or deception. This article aims to justify the necessity of amending the current wording of Article 197(1) of the Criminal Code, taking into account Poland's international legal obligations, particularly those outlined in the Istanbul Convention, as well as EU regulations. The objective is to ensure legal certainty and consistency in the interpretation of the elements constituting the crime of rape. Contrary to certain viewpoints in legal discourse, assuming that rape occurs in the absence of consent to sexual intercourse is not impeded by strictly legal considerations, such as the presumption of innocence and the distribution of the burden of proof. The article addresses these arguments and highlights their apparent nature. It becomes evident that the real motivation behind maintaining the status quo is not a concern for procedural safeguards and the protection of the accused's rights, but rather a fear of shifting the burden of the negative consequences of non-consensual sexual contact from the victim to the perpetrator.
Keywords: criminal law, women’s rights, crime of rape, human rights in criminal proceedings
Bibliografia
Abrams M.P., Carleton R.N., Taylor S., Asmundson G.J.G., Human tonic immobility: measurement and correlates, Depress Anxiety 2009, t. 26
Banaszak-Grzechowiak P., Burdziak K., Pohl Ł., Przestępstwo zgwałcenia w wybranych państwach europejskich – raport z badania, Warszawa 2021
Berent M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, LEX 2016
Bielski M., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. I, Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017
Bieńkowska E., Mazowiecka L., Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, Warszawa 2016
Bocheński M., Krytyczne spojrzenie na koncepcję przyczynienia się ofiary do zaistnienia przestępstwa zgwałcenia, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2010, nr 3
Budyn-Kulik M., Kulik M., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz do artykułów 117–221, red. R. Zawłocki, M. Królikowski, Warszawa 2023
Cieślik S., Zgoda dysponenta dobra prawnego na wkroczenie w sferę wolności seksualnej (analiza prawnoporównawcza modelu przyjętego w polskim Kodeksie karnym oraz koncepcji Yes Means Yes), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2019, nr 3
Czechowska M., Czy w polskim prawie karnym potrzebna jest redefinicja zgwałcenia?, Probacja 2021, nr 1
Czerniak D., Obowiązki państwa wobec ofiar zgwałcenia na tle orzecznictwa strasburskiego, Prokuratura i Prawo 2016, nr 6
Faraldo-Cabana R., The Wolf-Pack Case and the Reform of Sex Crimes in Spain, German Law Journal 2021, t. 22
Farrow R., Złap i ukręć łeb. Szpiedzy, kłamstwa i zmowa milczenia wokół gwałcicieli, Wydawnictwo Czarne 2020
Filar M., Berent M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016
Głuchowski M., Zakres zgody na czynność seksualną przy przestępstwie zgwałcenia z użyciem podstępu, Przegląd Sądowy 2022, nr 10
Heer de B.A., Jones L.C., Tonic Immobility as a Defensive Trauma Response to Rape: Bridging Public Health and Law, Violence Against Women 2023
Hörnle T., #MeToo – Implications for Criminal Law?, Bergen Journal of Criminal Law and Criminal Justice 2018, t. 2
Hypś S., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2024
Ingram J.D., Date Rape: It’s Time for No To Really Mean No, American Journal of Criminal Law 1993, t. 21, nr 1
Jarocka M., Definicja zgwałcenia jako jabłko niezgody w polskim systemie prawnym, Studia Iuridica Toruniensia 2021, t. XXVIII
Kłączyńska N., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014
Konarska-Wrzosek V., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023
Kruszyński P., Pawelec S., [w:] System prawa karnego procesowego, t. III, cz. 2, Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014
Lipiński K., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2021
Lipiński K., Giezek J., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021
Lipiński K., Giezek J., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX 2021
Lipiński K., O dwóch odmianach wzorców osobowych w prawie karnym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2018, nr 2
Lipiński K., Wzorce osobowe w prawie karnym, Warszawa 2020
Marx B.P., Forsyth J.P., Gallup G.G., Fusé T., Lexington J.M., Tonic Immobility as an Evolved Predator Defense: Implications for Sexual Assault Survivors, Clinical Psychology: Science and Practice 2008, t. 15, nr 1
Michalska-Warias A., Ustawowe znamiona przestępstwa zgwałcenia, [w:] Przestępstwo zgwałcenia, red. M. Mozgawa, Warszawa 2012
Mozgawa M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Warszawa 2015
Muehlenhard C.L., Linton M.A., Date rape and sexual aggression in dating situations: Incidence and risk factors, Journal of Counseling Psychology 1987, t. 2, nr 34
Niemi J., Peroni L., Stoyanova V. (red.), International Law and Violence Against Women, Routledge 2021
Pietryka A., Odmowy wszczęcia i umorzenia postępowań w sprawach o zgwałcenia popełnione po zniesieniu wnioskowego trybu ścigania, Warszawa 2014
Pietryka A., Ściganie przestępstwa zgwałcenia. Aspekty dogmatyczne i praktyczne, Warszawa 2023
Piórkowska-Flieger J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016
Płatek M., Zgwałcenie. Gdy termin nabiera nowej treści. Pozorny brak zmian i jego skutki, Archiwum Kryminologii 2018, t. 35
Rigotti C., A long way to end rape in the European Union: Assessing the commission’s proposal to harmonise rape law, through a feminist lens, New Journal of European Criminal Law 2022, t. 13, nr 2
Rosenbaum D., Strict Liability and Negligent Rape: Or How I Learned to Start Worrying and Question the Criminal Justice System, Cardozo Journal of Equal Rights and Social Justice 2007, t. 14
Sakowicz A., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2023
Solodov D., Lewandowska E., Zasadność sporu odnośnie nowej definicji zgwałcenia – uwagi na tle proponowanych zmian, Studia Prawnoustrojowe 2021, t. 54
Suarez S.D., Gallup G.G., Tonic Immobility as a Response to Rape in Humans a Theoretical Note, The Psychological Record 1979, t. 29, nr 3
Szczucki K., Rola zgody w strukturze przestępstwa na przykładzie przestępstwa zgwałcenia, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2011, nr 1–2
Tarapata S., Podstęp jako jedna z form przestępstwa zgwałcenia – zagadnienia wybrane, Prawo w Działaniu 2022, nr 51
Torre Laso de la J., The Reality of Tonic Immobility in Victims of Sexual Violence: “I was Paralyzed, I Couldn’t Move”, Trauma, Violence & Abuse 2023, t. 1
Wallin L., Uhnoo S., Wettergren A., Bladini M., Capricious credibility – legal assessments of voluntariness in Swedish negligent rape judgements, Nordic Journal of Criminology 2021, t. 22, nr 1
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013
Warylewski J., [w:] System Prawa Karnego, t. 10, Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, red. J. Warylewski, Warszawa 2016
Warylewski J., Nazar K., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2023
Wąsek-Wiaderek M., Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego wobec kompetencji trybunału konstytucyjnego i trybunałów europejskich, Lublin 2012
Zutter De A.W.E.A., Horselenberg R., Koppen van P.J., Filing false vice reports: Distinguishing true from false allegations of rape, The European Journal of Psychology Applied to Legal Context 2017, t. 9, nr 1
Prof. dr hab. Artur Nowacki
Uniwersytet Warszawski
Przesłanki dopuszczalności potrącenia w upadłości
Przedmiotem artykułu jest wykładnia przepisów polskiego prawa upadłościowego regulujących dopuszczalność potrącenia. Artykuł broni stanowiska zgodnie z którym całość przesłanek dopuszczalności potrącenia w upadłości (za wyjątkiem jedynie kwestii dalszego istnienia wierzytelności oraz ich wzajemności) powinna być oceniana na moment ogłoszenia upadłości, a precyzyjnie: na chwilę przed wystąpieniem skutków ogłoszenia upadłości.
Słowa kluczowe: potrącenie, upadłość, potrącenie upadłościowe
Grounds for the Permissibility of Set-off in Insolvency
The article concerns the interpretation of the Polish insolvency law provisions in respect of insolvency set-off. The article defends the position according to which the permissibility of set-off in insolvency should be judged in its entirety (except only for the issue of existence of the debts and of their reciprocal nature) at the time of declaration of insolvency, and precisely: at a moment prior to the moment when the declaration of insolvency takes effect.
Keywords: set-off, insolvency, insolvency set-off
Bibliografia
Adamus R., [w:] System prawa handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2019
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2021
Allerhand M., Prawo upadłościowe. Prawo o postępowaniu układowym. Komentarz, Warszawa 1937
Buber O., Polskie prawo upadłościowe, Warszawa 1936
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2020
Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, LEX 2011
Janda P., Potrącenie jako sposób zaspokojenia roszczenia wierzyciela po ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku, Monitor Prawniczy 2007, nr 4
Janda P., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2020
Janda P., Sposoby zaspokajania roszczeń w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego przedsiębiorcy, Warszawa 2007
Kruczalak-Jankowska J., Ogłoszenie upadłości. Skutki dotyczące zobowiązań w krajowym i transgranicznym postępowaniu upadłościowym, Warszawa 2010
Lauter G., Prawo upadłościowe i prawo o postępowaniu układowym. Komentarz, Warszawa 1935
Litwińska M., Komentarz do wyroku Sądu Najwyższego z 20 lutego 1997 r., I CKN 3/97, Przegląd Prawa Handlowego 1997, nr 12
Pyziak-Szafnicka M., Potrącenie w prawie cywilnym, Kraków 2002
Torbus A., Glosa do wyroku SN z 20 lutego 1997 r., I CKN 3/97, Przegląd Sądowy 1998, nr 3
Torbus A., Ochrona praw wierzycieli upadłościowych a ograniczenie potrącenia przed ogłoszeniem upadłości, Przegląd Sądowy 1997, nr 7–8
Trocki T., Wpływ ogłoszenia upadłości i otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego na dopuszczalność potrącenia ustawowego i umownego, niepublikowana praca doktorska obroniona na WPiA UW w 2019 r.
Witosz A.J. (red.), Prawo upadłościowe. Komentarz, LEX 2021
Prof. dr hab. Antoni Bojańczyk
Uniwersytet Warszawski
Odpowiedzialność dyscyplinarna przedstawicieli niektórych zawodów prawniczych (artykuł recenzyjny)
Recenzja trzeciego wydania książki W. Kozielewicza pt. Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy (Warszawa 2023). W tekście omówiono wprowadzone do książki uzupełnienia wynikające — przede wszystkim — z dynamicznych zmian zachodzących w ustroju odpowiedzialności dyscyplinarnej prawniczych zawodów zaufania publicznego od czasu ukazania się drugiego wydania dzieła w 2016 r. Zaprezentowano krytyczną ocenę nowego wydania opracowania, wskazując na kierunek potencjalnych korekt do przyszłych wydań można by rozważyć.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność dyscyplinarna, prawo karne, Sąd Najwyższy, sędziowie
Disciplinary Liability of Persons Practicing Certain Legal Sub-professions (Review Article)
A review of the third edition of W. Kozielewicz’s work on the Polish law of disciplinary liability of judges, prosecutors, advocates, attorneys at law, and notaries (Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy, Warsaw 2023). The review analyses several additions to the current, newest edition of the book. They are a result of the rapid development and significant changes made in the area of the law of disciplinary liability of members of the leading legal sub-professions in Poland since the last edition the book was printed (2016). A critical assessment of the new edition is presented, while attention is drawn to some aspects of the book that could potentially be further expanded in future editions.
Keywords: disciplinary liability, criminal law, Supreme Court, judges
Bibliografia
Basseches J., Korkis I., Ustrój adwokatury oraz zasady etyki adwokackiej. Uzasadnienie rządowe. Orzecznictwo SN i organów dwokatury. Orzecznictwo dyscyplinarne. Rozporządzenia wykonawcze, Lwów 1938
Garlicki S. (red.), Przepisy o adwokaturze. Komentarz, Warszawa 1969
Janczewski S., Godność zawodu adwokackiego, Warszawa 1960
Kanty K., Kanty T., Komentarz do przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym adwokatury, Warszawa–Gdańsk 2013
Kruszyński P. (red.), Prawo o adwokaturze. Komentarz, Warszawa 2016
Ruff J., Dyscyplina adwokatury, Warszawa 1939
Semadeni T., Prawo o ustroju adwokatury. Komentarz–Orzecznictwo, Warszawa 1938
Prof. dr hab. Jarosław Grykiel
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ochrona nabywcy udziału w spółce z o.o. działającego w dobrej wierze. Glosa do wyroku SN z 4.04.2019 r., III CSK 146/17
W polskim porządku prawnym nie ma uniwersalnej regulacji zapewniającej ochronę prawną nabywcy w dobrej wierze. Istnieją jedynie przepisy ogólne przewidujące ochronę takiego nabywcy w przypadku nabycia rzeczy ruchomych (art. 169 KC) oraz nieruchomości (tzw. rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych), a także przepisy szczegółowe, zapewniające wspomnianą ochronę w ściśle określonych przypadkach (art. 83 § 2 oraz art. 1028 KC). Brakuje natomiast przepisu, który zapewniałby ochronę nabywcy w dobrej wierze w przypadku nabycia udziałów w spółce z o.o.
Słowa kluczowe: ochrona nabywcy w dobrej wierze; zasada nemo plus iuris; udziały w spółce z o.o.; zgoda małżonka
Protection of a Bona Fide Purchaser of a Share in a Limited Liability Company. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 4 April 2019, III CSK 146/17
In the Polish legal order, there is no universal regulation that would accord legal protection to a bona fide purchaser. There are only general provisions that envisage protection of such a purchaser in the case of purchase of movable property (Article 169 of the Civil Code) and real estate (the so-called warranty of public credibility of land and mortgage registers), as well as specific provisions that envisage such protection in strictly defined cases (Article 83(2) and Article 1028 of the Civil Code). However, there is no provision that would accord any protection to a bona fide purchaser of shares in a limited liability company.
Keywords: protection of a bona fide purchaser; nemo plus iuris principle; shares in a limited liability company; spouse’s consent
Bibliografia
Balwicka-Szczyrba M., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023
Bilewska K., Prawa udziałowe w spółkach kapitałowych a majątek wspólny małżonków – wybrane zagadnienia, Palestra 2006, nr 9–10
Gołębiowski K., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023
Górniak K., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. W. Borysiak, Warszawa 2023
Grykiel J., O potrzebie zapewnienia ogólnej ochrony dobrej wiary nabywcy praw udziałowych, [w:] Wykonanie zobowiązań. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Adamowi Brzozowskiemu, red. K. Bilewska, W.J. Kocot, D. Krekora-Zając, Warszawa 2020
Jara Z., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2024
Kidyba A., Spółka z o.o. Komentarz, Warszawa 2009
Kryla-Cudna K., Wrzołek-Romańczuk M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Kubica B., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021
Kwaśnicki R.L., Dworek D., Czaińska M., Podział majątku małżonków, którego substratem są prawa udziałowe w spółkach kapitałowych, [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego – Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020
Lutkiewicz-Rucińska A., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013
Malarewicz-Jakubów A., Wspólność majątkowa małżeńska a udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, [w:] Status prawny małżonków w spółkach cywilnych i handlowych, red. Z. Kuniewicz, M. Kalinowska-Woźniak, Warszawa 2016
Nazar M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 11, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014
Opalski A., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. II A, red. A. Opalski, Warszawa 2018
Pietrzykowski K., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2023
Popradowski P., [w:] Ustawa o KRS. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2024
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021
Safjan M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Skowrońska-Bocian E., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014
Słyk J., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Domański, J. Słyk, Warszawa 2023
Szpunar A., Nabycie własności ruchomości od nieuprawnionego, Kraków 1999
Tarska M., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. V, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Warszawa 2015
Wręczycka K., Udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością a wspólność majątkowa małżeńska, Przegląd Prawa Handlowego 2001, nr 8
Zamów prenumeratę
