Indicating Authorial Contribution in the Signatures of the Old Masters.
prof. dr hab. Tadeusz Widła
University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000-0001-6319-7048
Indicating Authorial Contribution in the Signatures of the Old Masters
The article explores the evolution of artistic signatures in the period prior to the development of modern copyright regulations. Authors, co-producers, and subcontractors who participated in the creation of printed graphics were able to take advantage of the early regulations designed to protect printers (i.e. privileges). However, painters and their collaborators were subject to strict guild rules and were forced to employ a variety of strategies, which can be seen in the form and content of their signatures.
This study was conducted as part of a National Science Centre research project – OPUS 8 No. 2014/15/B/HS5/01570.
Keywords: signature, authorial contribution, history of copyright, printing privileges, Old Masters
Bibliografia:
Altmann L., Leksykon malarstwa i grafiki, transl. A. Gadzała, Warszawa (2012)
Armstrong E., Before Copyright: The French Book-Privilege System 1498–1526, Cambridge (2002)
Cornu M., La signature et l’existence juiridique de l’oeuvre, 25 Sociétés et Représentations (2008)
Dulewicz D., Encyklopedia sztuki francuskiej, Warszawa (1997)
Ferré J., Watteau, Paris (1980)
Fraenkel B., La signature: du signe à l’acte, 25 Sociétés et Représentations (2008)
Froentjes W., Hardy J.J., ter Kuile-Haller R., Een schriftkunding onderzoek va Rembrandt signaturen, 105 (3) Oud Holland (1991)
Hyat Mayor A., Prints & People: A Social History of Printed Pictures, New York (1972)
van Gogh V., Listy do brata [Lettres à son frère Théo], transl.: J. Guze, M. Chełkowski, Warszawa (1970)
Gol J., Kunstfälscher, Leipzig (1962)
Griffiths A., The Print Before Photography, London (1980)
Guichard C., La signature dans le tableau aux XVIIe et XVIII siècles: identité, réputation et marché de l’art, 25 Sociétés et Représenations (2008)
Jahn J., Lucas Cranach d.Ä. Das gesamte graphische Werk, München (1972)
Jensen Adams A., Rembrandt f [ecit]. The Italic Signature and the Commodification of Artistic Identity, 2 Artistic Exchange (1993)
Hours M., Une vie au Louvre, Paris (1987)
Karlen P.H., What’s Wrong with VARA: A Critique of Federal Moral Rights, 15 Hastings Communications and Entertainment Law Journal (1993)
Kopf A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Kraków (1961)
Lambert S., The Image Multiplied: Five Centuries of Printed Reproductions of Paintings and Drawings, New York (1987)
Lassaigne J., Argan G.C., Les grands siècles de la peinture, le quinzième siècle. De van Eyck a Botticelli, Genève-Paris-New York (1955)
Leuschner E., The Papal Privilege, XV, 4, Print Quarterly (1998)
Lincoln E., Invention and Authorship in Early Modern Italian Visual Culture, 52 DePaul Law Review (2003)
Lüdecke H., Łukasz Cranach st. [Lucas Cranach der Ältere], transl.: M. Chylińska, Warszawa (1976)
Malarstwo flamandzkie, Rubens, van Dyck, Iordaens, Warszawa (2007)
Matthew L.C., The Painter’s Presence: Signatures in Venetian Renaissance Pictures, 80 The Art Bulletin (1998)
Müller S.F., Schilders-vereeningingen in Utrecht, Utrecht (1880)
Paoletti J.T., Radke G.M., Art in Renaissance Italy, London (3rd ed. 2005)
Pfister L., Author and Work in the French Print Privileges System: Some Milestones, in: Deazly R., Kretschmer M., Bently L. (eds.), Privilege and Property. Essays on the History of Copyright, Cambridge (2010)
Pliny the Elder, The Natural History, transl.: J. Bostock, H.T. Riley, vol. 6, London (1857)
Pon L., Raphael, Dürer, and Marcantonio Raimondi. Copying and the Italian Renaissance Print, New Haven & London (2004)
Ricketson S., Ginsburg J., International Copyright and Neighbouring Rights: The Berne Convention and Beyond, Oxford (2006)
Scott K., Authorship, the Académie and the Market in Early Modern France, 21 Oxford Art Journal (1998)
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, S. Kozakiewicz (ed.), Warszawa (1969)
Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów [Le vite de’ più eccellenti pittori, scultori ed architettori], transl. K. Estreicher, Warszawa-Kraków (1988)
Waźbiński Z., Botticelli, Warszawa (1973)
Witcombe C., Copyright in the Renaissance, Leiden-Boston (2004)
Zwolińska K., Malicki M, Mały słownik terminów plastycznych, Warszawa (1974)
Monika Czajkowska-Dąbrowska
Rozszerzony zbiorowy zarząd – prawo polskie na tle prawa Unii Europejskiej
Tematem artykułu jest zjawisko występujące w różnych systemach prawa autorskiego pod różnymi nazwami i w ramach nieco odmiennych konstrukcji. Określa się je jako rozszerzone licencje zbiorowe, rozszerzony zarząd zbiorowy, przymus pośrednictwa ozz, domniemanie legitymacji organizacji zbiorowego zarządzania (ozz). Wspólną cechą tych sytuacji jest zarządzanie przez ozz prawami także tych autorów, który nie powierzyli ich w zarząd zbiorowy. Zjawisko to nasila się w ostatnich dziesięcioleciach, czego powodem są ułatwienia w rozpowszechnianiu utworów na masową skalę, wynikające z rozwoju nowych technologii. Podstawy prowadzenia zbiorowego zarządu bez upoważnienia podmiotów praw autorskich są określane w przepisach w sposób mniej lub bardziej precyzyjny. W prawie polskim często przybierają postać przymusu pośrednictwa ozz - wyjątkowo przymusu bezwzględnego, zwykle względnego, czyli dopuszczającego możliwość wystąpienia z systemu zbiorowego zarządu ( tzw. klauzula opt-out). Niezależnie od tych przypadków w ustawie o pr. aut. występuje ponadto ogólna konstrukcja zwana domniemaniem legitymacji ozz (dawny art. 105 ust. 1 pr. aut., obecnie art. 5 ust. 1 ustawy o zz). Dyrektywa 2019/790 o jednolitym rynku cyfrowym zawiera przepisy dotyczące środków ułatwiających udzielanie licencji zbiorowych; zawarte są w jej rozbudowanym art. 12. Uzupełniają one regulację zbiorowego zarządu prawami autorskimi przyjętą we wcześniejszej dyrektywie 2014/26/UE o zbiorowym zarządzaniu. Celem tych przepisów jest uporządkowanie zróżnicowanych form rozszerzonego zbiorowego zarządu w państwach członkowskich i poddanie ich ujednoliconym gwarancjom w ramach prawa unijnego. Podstawową konstrukcją proponowaną w dyrektywie 2019/790 są tzw. licencje zbiorowe z rozszerzonym skutkiem, wzorowane na systemie występującym w państwach skandynawskich. Dyrektywa pozwala jednak zachować lokalne tradycje przy formułowaniu podstaw rozszerzonego zarządu zbiorowego w ustawach krajowych. Istotne pozostaje przestrzeganie jego warunków określonych w art. 12 dyrektywy. Porównanie form rozszerzonego zarządu zbiorowego ukształtowanych w polskiej ustawie i wyrosłym na jej gruncie orzecznictwie z przesłankami wynikającymi z dyrektywy jest głównym wątkiem artykułu. Zdaniem autorki implementacja dyrektywy (mająca nastąpić do 7 czerwca 2021 r.) powinna doprowadzić do wyeliminowania nadmiernej swobody niektórych polskich ozz w rozszerzaniu sfery zbiorowego zarządu na utwory niepowierzone im - bez dostatecznych podstaw w ustawie i bez spełnienia gwarancji wymaganych dyrektywą.
Słowa kluczowe: licencje z rozszerzonym skutkiem, rozszerzony zarząd zbiorowy, przymus pośrednictwa ozz, domniemanie legitymacji ozz, utwory niedostępne w obrocie handlowym, mechanizm licencyjny w art. 12 dyrektywy 2019/790
prof. dr hab. Monika Czajkowska-Dąbrowska
Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw, Department of Intellectual Property Law. ORCID: 0000-0001-9804-480X
Extended Collective Management: Polish Law against the Background of the European Union Law
The article examines a phenomenon that exists in different copyright systems under different names and within slightly different legal structures. This phenomenon is known as extended collective licensing, extended collective management, compulsory intermediation of collective management organisations (CMOs), or the presumption of a right of action of collective management organizations. A common feature of all of these notions is the management by CMOs of rights of these authors who have not entrusted the CMOs with the collective management of their rights. The significance of this phenomenon has grown in recent decades due to the facilitation of the mass distribution of works as a consequence of the development of new technologies. The legal bases for exercising collective management without the authorization of copyright holders are determined in legal provisions in a more or less precise manner. In Polish law the respective legal bases often take the form of the mandatory intermediation of CMOs. This mandatory intermediation is normally relative, i.e. it allows withdrawing from the collective management system (the so-called opt-out clause), while only exceptionally it is absolute. Regardless of these instances Polish law confers upon CMOs the so-called presumption of a right of action (formerly Art. 105 section 1 of the Copyright and Related Rights Act, currently Art. 5 section 1 of the Act on Collective Management of Copyright and Related Rights). Directive 2019/790 on copyright and related rights in the Digital Single Market contains provisions on measures that facilitate collective licensing. These measures are contained in the extensive Art. 12 of that Directive and they supplement the regulation of collective management of copyright that was adopted in the earlier Directive 2014/26/EU on collective management. The purpose of these provisions is to put various forms of extended collective management in Member States in order and to introduce standardized guarantees thereof under EU law. The basic solution proposed in Directive 2019/790 is the so-called collective licensing with an extended effect, modelled after the system that exists in Scandinavian countries. The directive, however, allows local traditions to be maintained when shaping the legal bases for extended collective management in national laws. What remains essential is the compliance of the model adopted in national law with the conditions set out in Art. 12 of the Directive. The article focuses on the comparison between the forms of extended collective management established in Polish law, taking account of the respective case law, and the requirements set out in the Directive. The author argues that the implementation of the Directive (which ought to take place by June 7, 2021) should lead to the elimination of the excessive freedom of some of Polish collective management organizations that has been exercised with regard to extending the sphere of collective management to works which have not been entrusted to those organizations, without sufficient bases in legal provisions and without complying with the guarantees set out in the Directive.
Keywords: extended collective licensing, extended collective management, compulsory intermediation of collective management organisations, presumption of a right of action of collective management organizations, out-of-commerce works, licensing mechanism in Art. 12 of the Directive 2019/790
Bibliografia:
Axhamn J., The New Copyright Directive: Collective licensing as a way to strike a fair balance between creator and user interests in copyright legislation (Article 12), Kluwer Copyright Blog, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/ (dostęp: 4.09.2020 r.)
Bukowski M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Ficsor M., Collective Management of Copyright and Related Rights In the Digital, Networked Environment: Voluntary, Presumption-Based, Extended, Mandatory, Possible, Inevitable? [w:] Collective Management of Copyright and Related Rights, red. G. Gervais, Alphen aan den Rijn 2006
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne, Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] Prawa autorskie. Komentarz, t. 2, red. R. Markiewicz, Warszawa 2020 (w druku)
Geiger Ch., Frosio G., Bulayenko O., Facilitating Access to Out-of-Commenrce Works In the Digital Single Market – How to Make Pico Della Mirandola’s Dream a Reality In the European Union, „Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic Commerce Law“ 2018, Vol. 9, Issue 3
Guibault L., Axhamn J., Cross-border extended collective licensing: a solution to online dissemination of Europe’s cultural heritage: Final report prepared for Europeana Connect, IViR Amsteram 2011
Laskowska-Litak E. [w:] Komentarz do dyrektywy o prawach autorskich w ramach jednolitego rynku cyfrowego, LEX/el. 2019
von Lewinski S., Mandatory Collective Administration of Exclusive Rights – A Case Study On Its Compatibility With International and Copyright Law, „e.Copyright Bulletin” 2004, No. 1
Nerisson S., Last Year at Marienbad: The ECJ OSA Decision: Millestones on the Way to a Euroepan Law of Copyright and of its Management, „European Intellectual Property Review” 2015/6
Quintais J., The New Copyright In the Digital Single Market: A Critical Look, „European Intellectual Property Review” 2020, Issue 1
Reinbothe J. [w:] Urheberrecht. Kommentar, red. G. Schricker, Munchen 1999
Ringelbaum A., Mimler M., Digital Exploitation of Out-of-Print Books and Copyright Law: French Licensing Mechanism for Out-of-Print Books under CJEU Scrutiny, „European Intellectual Property Review” 2017, Vol. 39, Issue 3
Sganga C., From Soulier to the EU copyright law reform: what future for non-voluntary collective management schemes? „ERA Forum” 2018, Vol. 19, Issue 1
Traple E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Zalewski A. [w:] Prawa autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W Machała, R. Sarbiński, Warszawa 2019
Żerański P., Podstawowe problemy regulacji zbiorowego zarządu w polskim prawie autorskim na tle systemu rozszerzonej licencji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/6
Beata Giesen
Godziwe wynagrodzenie twórców i wykonawców w ramach umów o eksploatację w świetle dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/790
Dyrektywa 2019/790 statuuje w obrębie umów o eksploatację praw autorskich zasadę „odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia” twórców i wykonawców. Oznacza to, że wynagrodzenie powinno być adekwatne do wartości prawa przekazanego przez autora(wykonawcę) do eksploatacji drugiej stronie. Myśl o konieczności wsparcia pozycji twórcy (wykonawcy) w stosunkach kontraktowych torowała sobie drogę przez wiele lat i stanowi rezultatem różnorakich przeobrażeń, zarówno w obrębie podstawowych pojęć prawa autorskiego, gospodarczego znaczenia procesu eksploatacji utworu, jak i pozycji twórcy (wykonawcy) na rynku pracy. Ta forma wzmocnienia pozycji twórcy (wykonawcy) jest następstwem utrwalonej w nauce prawa cywilnego idei sprawiedliwości kontraktowej. Jej fundament tworzy założenie, że strony chcę zawrzeć umową zrównoważoną, tzn. taką, która mniej więcej w równym stopniu odpowiada ich interesom. Podstawowym warunkiem urzeczywistnienia tej zasady jest równorzędna pozycja obu partnerów kontraktu, a w przypadku umów wzajemnych - ekwiwalencja świadczeń. Niestety, dochowanie tego wymogu w obrocie autorskimi prawami majątkowymi jest utrudnione, ponieważ zweryfikowanie ekonomicznej wartości utworu przed przystąpieniem do jego eksploatacji nierzadko jest po prostu niemożliwe. Ten stan rzeczy jest źródłem strukturalnego podporządkowania twórcy drugiej stronie umowy. Ustawowa gwarancja weryfikacji ustalonego w umowie wynagrodzenie powinna być zatem postrzegana jako urzeczywistnienie zasady sprawiedliwości kontraktowej, co nie stoi w sprzeczności z zasadą pacta sunt servanda, przeciwnie stanowi jej dopełnienie. Nie ulega wątpliwości, że obecnie obowiązujące reguły polskiego prawa autorskiego (przede wszystkim art. 44 prawa autorskiego) nie tworzą należytej gwarancji prawa do godnego wynagrodzenia dla twórcy, w zakresie wymaganym Dyrektywą. Wobec czego zachodzi potrzeba stosownej nowelizacji reguł prawa polskiego. Realizacja zasady „odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia” wymusza na ustawodawcy konieczność doboru odpowiednich instrumentów prawnych, które pozwolą na jej prawidłowe wdrożenie. W tym zakresie nie bez znaczenia pozostaje fakt, polskie prawo autorskie przewiduje dwa typy umowy, a mianowicie: umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych oraz umowę licencyjną. W konsekwencji prawo twórcy do weryfikacji ustalonego umową wynagrodzenia powinno odnosić się do obu ww. postaci umów. Wedle mojej oceny, powinno być one gwarantowane nie tylko w przypadku umowy licencji wyłącznej, ale również w odniesieniu do umowy licencji niewyłącznej. Nie ulega wątpliwości, że adresatem żądania o podwyższenie wynagrodzenia może być druga strona umowy (względnie jej następca pod tytułem ogólnym). Problematyczna jest natomiast kwesta, czy prawo to powinno przysługiwać również względem następcy prawnego strony, który nie jest już związany z twórca więzią obligacyjną. Ograniczenie zakresu adresatów tego prawa wyłącznie do kontrahenta twórcy (względnie wykonawcy) przekreśliłoby znaczenie art. 18 ust. 1. Dyrektywy. Mając to na względzie, w procesie transpozycji dyrektywy do polskiego porządku prawnego, należy poszukiwać takich konstrukcji normatywnych, które zagwarantują twórcy możliwość realizacji ww. prawa w możliwie szerokim zakresie. Jest sprawą otwartą, jaką konstrukcją należały się w tym wypadku posłużyć. W rachubę wchodzi na przykład połączenie aktu zbycia prawa autorskiego, względnie ustanowienia licencji, z powstającym ex lege, obciążeniem prawa autorskiego (przenoszonego pola eksploatacji) obowiązkiem uczynienia zadość prawu twórcy do „odpowiedniego i proporcjonalnego” wynagrodzenia. W rezultacie twórca mógłby w każdym czasie domagać się podwyższenia wynagrodzenia nie tylko od swojego partnera umownego, ale również od jego następcy prawnego pod tytułem szczególnym. Z kręgu podmiotów obciążonych obowiązkiem zadośćuczynienia żądaniu autora wykluczyć należy sublicencjobiorcę. W tym wypadku bowiem twórca może skierować żądanie podwyższenia wynagrodzenia bezpośrednio wobec licencjobiorcy.
Słowa kluczowe: godziwe wynagrodzenie twórcy i wykonawcy, dyrektywa 2019/790, zasada odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia
dr hab. Beata Giesen
The author is employed as associate professor at the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz. ORCID: 0000-0003-3962-9482
Fair Remuneration of Authors in Exploitation Contracts in the Light of Directive (EU) 2019/790 of the European Parliament and of the Council of 17 April 2019
Directive (EU) 2019/790 establishes the principle of ‘appropriate and proportionate remuneration’ for authors and performers in contracts for the exploitation of copyright. This means that the remuneration should be compatible with the value of the right transferred by the author (performer) to the other party to exploit. The idea of the need to support the position of the author (performer) in contractual relations has been paving its way for many years now, and it is the result of various transformations, both within the basic concepts of copyright law, the economic significance of the process of exploitation of a work and the position of the author (performer) on the labour market. This form of strengthening the position of the author (performer) is a consequence of the idea of contractual justice, which is well established in civil law. It is founded on the assumption that the parties want to conclude a balanced contract, i.e. one that more or less equally furthers their interests. The key condition for the realization of this principle is the equal position of both partners in the contract, and in the case of mutual contracts – the equivalence of contractual performances. Unfortunately, it is difficult to observe this requirement in case of trading in author’s economic rights, as it is often simply impossible to quantify the economic value of a work before its exploitation commences. This state of affairs is a source of structural subordination of the author to the other party to the contract. The statutory guarantee of adjustment of the remuneration established in the contract should therefore be seen as realization of the principle of contractual justice, which does not contradict the pacta sunt servanda principle, but complements it. There is no doubt that the currently applicable rules of Polish copyright law (primarily Article 44 of the Copyright Law) fail to adequately guarantee the right to fair remuneration of the author, as required by the Directive. Therefore, a need arises to amend the rules of Polish law in this regard. The realization of the principle of ‘appropriate and proportional remuneration’ forces the legislative bodies to select appropriate legal instruments that will ensure its proper implementation. In this respect, it is not without significance that Polish copyright law provides for two types of agreements, namely an agreement for the transfer of author’s economic rights and a licence agreement. As a consequence, the author’s right to adjust the remuneration established in the agreement should apply to both of above-mentioned forms. In my opinion, it should be guaranteed not only in the case of an exclusive licence agreement, but also in relation to a non-exclusive one. It is obvious that a request for an increase in remuneration may be addressed to the other party to the contract (or its successor under a general title). The question is, however, whether this right should also apply to the legal successor of the party that no longer has an obligation relationship with the author. Narrowing down the catalogue of the addressees of this right to the contracting party of the author (or performer) alone would render Article 18(1) of the Directive meaningless. With this in mind, in the process of transposing the Directive into the Polish legal system, it is necessary to search for such normative constructions that would guarantee the author the possibility to exercise the aforementioned right to the greatest possible extent. The question of a construction that should be used in this case remains open. For instance, one possible solution would be to combine the disposal of the copyright or grant of a licence with the copyright (field of exploitation to which the transfer applies) being encumbered ex lege with an obligation to satisfy the author’s right to ‘appropriate and proportional’ remuneration. As a result, the author could demand an increase in remuneration at any time, not only from their contractual partner, but also from such partner’s legal successor under a special title. Sub-licensees should be excluded from the circle of entities burdened with the obligation to satisfy the author’s claim, as in this case the author may address the request for an increase in remuneration directly to the licensee.
Keywords: fair remuneration of authors and performers, Directive 2019/790, principle of adequate and proportional remuneration
Bibliografia:
Baran A., Podwyższenie wynagrodzenia twórcy w przypadku rażącej dysproporcji pomiędzy jego wynagrodzeniem a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy (klauzula bestsellerowa), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2019/1
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2011
Giesen B., Nowy impuls dla kreatywności – uwagi na tle nowelizacji niemieckiego prawa autorskiego z 20.12.2016 r. w zakresie prawa do wynagrodzenia twórców, „Zeszyty Naukowe KUL” 2018, Vol. 61, No. 1
Giesen B., Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa 2013
Helios J., Jedlecka W., Wykładnia prawa Unii Europejskiej ze stanowiska teorii prawa, Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, nr 118, Wrocław 2018
Kępiński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Autonomia woli stron a zakres odpowiedzialności ex contractu (kilka refleksji) [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007
Lomfeld B., Die Gründe des Vertrages. Eine Diskurstheorie der Vertragsrechte, Tybinga 2015
Peifer K.-N., Die urhebervertragsrechtlichen Normen in der DSM-Richtlinie, „Zeitschrift für Urheber- und Medienrecht”, 2019/8–9
Reber N., Die urhebervertragsrechtlichen Regelungen zur „angemessenen Vergütung” in der DSM- Richtlinie, „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht”, 2019/19
Rigamonti C., Deconstructing Moral Rights, „Harvard International Law Journal” 2006, Vol. 47, Issue 2
Schmidt-Szalewski J., Die theoretische Grundlagen des französischen Urheberrechts im 19. und 20. Jahrhundert, GRUR Int. 1993
Sobczyk-Sarbińska K. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R. Sarbiński, Warszawa 2019
Sokołowska D., Roszczenie twórcy o podwyższenie wynagrodzenia, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006/4
Targosz T., Konstrukcja autorskich praw majątkowych, czyli odkrywanie na nowo Ameryki, [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019
Targosz T., Włodarska-Dziurzyńska K., Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Katarzyna Błeszyńska
Charakter prawny ingerencji w scenariusz utworu audiowizualnego
Na rynku praw autorskich istnieje wyraźna tendencja do ingerencji w niezbywalne prawa autorskie osobiste. Jest to bardzo czytelne w odniesieniu do scenariuszy utworów audiowizualnych. Producent utworu audiowizualnego, nabywając w drodze umowy autorskie prawa majątkowe do scenariusza, gwarantuje sobie możliwość dokonywania w nim wszelkich zmian, także bez zgody twórcy. Takie zapisy w świetle obowiązujących przepisów prawa autorskiego czynią bezprzedmiotowym sens ochrony autorskich praw osobistych i istnienie ich dualizmu. W artykule dowiedziono, że jedyną skuteczną konstrukcją jest „zgoda następcza” udzielona przez twórcę, po zapoznaniu się ze zmienionym scenariuszem, lub precyzyjne określenie charakteru wprowadzonych zmian. W związku ze specyfiką utworu audiowizualnego oraz jego konstrukcji, będącej sumą wkładów twórczych, wyrażono także wniosek de lege ferenda wprowadzenia mocą ograniczeń ustawowych w rozdziale 6 pr. aut. możliwości dokonywania bez zgody twórcy zmian w scenariuszu uzasadnionych wyłącznie względami wynikającymi z konieczności połączenia utworu z innymi wkładami twórczymi utworu audiowizualnego, a także potrzebami produkcyjnymi.
Słowa kluczowe: scenariusz utworu audiowizualnego, prawa autorskie osobiste, ingerencje w scenariusz, naruszenie integralności utworu, art. 49 ust. 2 pr. aut.
dr Katarzyna Błeszyńska
associate professor at the Department of Media Law, Faculty of Journalism, Information and Book Studies, University of Warsaw; attorney at law at Błeszyński i Partnerzy Radcowie Prawni law firm. ORCID: 0000-0003-4982-0176
The Legal Nature of Interference in the Script of an Audiovisual Work
There is a clear trend in the copyright market to interfere with authors’ inalienable moral rights. This is very clear in relation to the scripts of audiovisual works. The producer of an audiovisual work, by acquiring the copyright to the script through contracts, guarantees themselves the possibility of making any changes to the work, also without the author’s consent. With such provisions in place, protection of author’s moral rights and their dualism lose any sense, in the light of the applicable copyright law. The article proves that the only effective construction is a ‘follow-up consent’ given by the creator after getting acquainted with the changed script or a precise definition of the nature of the introduced changes. Due to the particularities of the audiovisual work and its construction, which is the sum of the creative contributions, a de lege ferenda request is also made for the introduction, by virtue of statutory restrictions in Chapter 6 of the Copyright Law Act, of am option making changes in the script without the author’s consent, where such changes are justified only by reasons arising from the need to combine the work other creative contributions in audiovisual work, as well as from production needs.
Keywords: script of an audiovisual work, author’s moral rights, interference in the script, violation of the work’s integrity, Article 49(2) of the Copyright Law
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2010
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011
Banasiuk J., Sieńczyło-Chlabicz J., Twórcy dzieł uprzednio stworzonych a współtwórczość utworu audiowizualnego [w:] Utwór audiowizualny. Zakres pojęcia i ochrony prawnej, red. K. Lewandowski, Poznań 2011
Białecki P., Nadużycie praw podmiotowych w związku z wykonywaniem autorskich praw osobistych, „Monitor Prawniczy” 2005/17
Błeszyńska K., Redakcja utworu w prasie drukowanej a ograniczenia praw autorskich, Warszawa 2011
Błeszyński J., Konstrukcja praw do utworu audiowizualnego [w:] Utwór audiowizualny. Zakres pojęcia i ochrony prawnej, red. K. Lewandowski, Poznań 2011
Błońska B. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989
Dietz A., The Moral Right of the Author: Moral Rights and the Civil Law Countries, Colum. – VLA J. L. & Arts 1995/19
Gołaszewska A. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019
Grzybowski S., Kopff A., Serda J., Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973
Giesen B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Goldstein P., International copyright. Principles, Law and Practise, Oxford 2001
Górecka K., Pojęcie utworu audiowizualnego, „Przegląd Sądowy” 1997/7–8
Grzybowski S., System prawa cywilnego. Część ogólna, t. I, Ossolineum 1974
Jaworski L., Znaczenie i zakres prawa do integralności w polskim prawie autorskim, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1995/10
Kępiński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013
Klafkowska-Waśniowska K., Prawo do nadań programów radiowych i telewizyjnych w polskim prawie autorskim, Warszawa 2008
Klein A., Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej, t. V, Studia Iuridica Silesiana, Katowice 1979
Kohler E., Urheberecht an Schriftwerken und Verlagsrecht, Stuttgart 1907
Łuc M., Prawo do integralności utworu architektonicznego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009/104
Michalak A. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz., red. A. Michalak, Warszawa 2019
Niżankowska A-M., Prawo do integralności utworu, Warszawa 2007
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975
Piątowski J.S., Ewolucja ochrony dóbr osobistych [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego, red. E. Łętowska, Wrocław-Warszawa 1983
Poźniak-Niedzielska M., Autorstwo dzieła filmowego. Studium cywilnoprawne, Warszawa 1968
Poźniak-Niedzielska M., System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak,, Warszawa 1997
Radwański Z., Koncepcja praw podmiotowych osobistych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988/2
Serda J, Adaptacja dzieła literackiego a naruszenie dóbr osobistych jego twórcy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1973/1
Serda W., Glosa do wyroku SN z 5.10.1972 r., II PR 318/72, OSNC 1973/9, poz. 158
Sołtysiński, Dysponowanie autorskimi uprawnieniami osobistymi [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej Profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Wrocław 1985
Sołtysiński S., Czynności rozporządzające. Przyczynek do analizy podstawowych pojęć cywilistycznych [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Witolda Czachórskiego, red. J. Błeszyński, J. Rajski, Warszawa 1985
Sołtysiński S., Dysponowanie autorskimi uprawnieniami osobistymi [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej Profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Wrocław 1985
Sośniak M., Funkcje i skuteczność zgody osoby uprawnionej w zakresie ochrony dóbr osobistych [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej Profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Wrocław 1985
Szczotka J., Utwory audiowizualne – stan oczekiwania na nowelizację prawa autorskiego, „Przegląd Sądowy” 2009/1
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979
Szpunar A., Zgoda uprawnionego w zakresie ochrony dóbr osobistych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1990/1
Szpunar A., Udzielenie pełnomocnictwa, „Przegląd Sądowy” 1993/9
Szyjewska-Bagińska J. [w:] Ustawa o prawie autorskim. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2016
Ślęzak P., Prawo autorskie. Podręcznik dla studentów szkół filmowych , Katowice 2015
Ślęzak P., Pojęcie producenta audiowizualnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2007/4
Ślęzak P., Umowy w zakresie współczesnych sztuk wizualnych, Warszawa 2012
Ślęzak P., Utwór audiowizualny. Zakres pojęcia i ochrony prawnej, red. K. Lewandowski, Poznań 2011
Świętczak M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, RM. Sarbiński, Warszawa 2019
Taczkowska-Olszewska J., (Samo)związanie się twórcy do niewykonywania autorskich praw osobistych [w:] Prawo wobec kultury i sztuki, red. J. Sobczak, K. Chałubińska-Jentkiewicz, K. Kakareko, Warszawa 2018
Wojnicka E., Giesen B., System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Wojnicka E., Ochrona autorskich dóbr osobistych, Łódź 1997
Wojciechowska A., Autorskie prawa osobiste twórców dzieła audiowizualnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1999/72
Wyrwiński M., Autorskie prawa osobiste w obrocie prawnym, Warszawa 2019
Załucki M., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Zoll F., Polska ustawa o prawie autorskim i Konwencja Berneńska, Warszawa 1926
Kinga Wernicka
Wzór przemysłowy a znak towarowy (na przykładzie zgłoszeń obejmujących formy przestrzenne i symbole graficzne)
Artykuł dotyczy ewolucji polskiego prawa znaków towarowych i wzorów przemysłowych w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Konieczność wdrożenia przepisów prawa UE przez polskiego ustawodawcę doprowadziła do zmiany definicji wyżej wymienionych dóbr niematerialnych oraz rozszerzenia katalogu przedmiotów chronionych odpowiednio jako znaki towarowe i wzory przemysłowe. Zmiany przepisów doprowadziły również do coraz częstszych przypadków rejestracji symboli graficznych i form przestrzennych jako wzorów przemysłowych oraz znaków towarowych. W odniesieniu do rejestracji form przestrzennych, a w szczególności opakowań i form towarów są obwarowania, które uniemożliwiają rejestrację wskazanych przedmiotów jako wzorów przemysłowych czy znaków towarowych. W związku z tym, że przedmiotowe ograniczenia wynikają z przepisów prawa Unii Europejskiej, poprzez przytoczenie stosownego orzecznictwa prejudycjalnego wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości autorka wskazała podstawowe powody wyłączenia form przestrzennych z rejestracji jako znaki towarowe czy wzory przemysłowe. Po pierwsze, opisano wyłączenie z rejestracji kształtu wynikającego z charakteru samego towaru. Po drugie, omówiono kwestię wyłączenia z rejestracji kształtu niezbędnego do uzyskania efektu technicznego. Po trzecie, na podstawie orzecznictwa TS analizie poddano wyłączenie z ochrony jako znaku towarowego takiego kształtu, który zwiększa znacznie wartość towarów. W odniesieniu zaś do wzorów przemysłowych opisano funkcjonalność jako przeszkodę rejestracji wzoru przemysłowego.
Słowa kluczowe: znak towarowy, wzór przemysłowy, forma, opakowanie, funkcjonalność
dr Kinga Wernicka
patent attorney, assistant professor at the Chair of European Union Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin. ORCID: 0000-0002-7470-3062
An Industrial Design and a Trademark (On the Example of Applications Covering Three-Dimensional Forms and Graphic Symbols)
This article concerns the evolution of the Polish trademark and industrial design law in connection with Poland’s membership in the European Union. The need to implement EU laws in the Polish legislation led to a change in the definitions of the aforementioned intangible goods and to an extension of the list of objects protected as trademarks and industrial designs, respectively. Legal amendments resulted also in more and more frequent cases of registering graphic symbols and three-dimensional forms as industrial designs or trademarks. As for registering three-dimensional forms, in particular packagings and forms of goods, there are restrictions which prevent the aforementioned objects from being registered as industrial designs or trademarks. Since these restrictions result from the provisions of EU law, the author indicates the main reasons for exclusion of three-dimensional forms from registration as trademarks or industrial designs, quoting the relevant preliminary rulings issued by the Court of Justice. Firstly, the article describes exclusion from registration of a shape resulting from the character of the goods themselves. Secondly, it discusses the issue of exclusion from registration a shape that is necessary to obtain a technical effect. Thirdly, it analyses, on the basis of CJ case law, exclusion from registration as a trademark of such a shape that considerably increases the value of goods. As for industrial designs, the article describes functionality as an obstacle to registering an industrial design.
Keywords: trademark, industrial design, form, packaging, functionality
Bibliografia:
Brançusi L., Forma przestrzenna towaru zdeterminowana oczekiwaniami odbiorców, „Glosa” 2015/2
Derlen M., Multiligual EU Law: Language, Discourse and Reasoning at the European Court of Justice, London–New York 2013
Doczekalska A., Zasada pewności prawa wykładni wielojęzycznego prawa Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/5
Eisenführ G., Art. 7 [w:] Gemeinschaftsmarkemerordnung, red. G. Eisenführ, D. Schennen, Köln 2010
Fezer H., Marken G § 3 [w:] Markenrecht, red. H. Fezer, Milnchen 2009, Rn 663
Koczanowski J., Funkcje i ochrona prawna znaków towarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1976/8
Kur, A. Strategie Branding: Does Trade Mark Law Provide for Sufficient Self Help and Self Healing Forces [w:] Intellectual property, market power and public interest, red. I. Goavaere, H. Ulrich, Bruksela 2008
Picod F., Lorsque la marque protège des formes dites fonctionnelles…, „La Semaine Juridique – édition générale” 2014/41
Pouillet E., Traité des marques de fabrique et de la concurrence deloyale en tous genres, Paryż 1875
Poźniak-Niedzielska M., Wzory zdobnicze i ich ochrona, Warszawa 1978
Poźniak-Niedzielska M., Sieńczyło-Chlabicz J., Europejskie prawo wzorów przemysłowych, Warszawa 2016
Skrzydło J., Granice kompetencji Trybunału Sprawiedliwości do wydawania orzeczeń prejudycjalnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/12
Skubisz R., Funkcje znaku towarowego [w:] Księga pamiątkowa z okazji 80-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, Warszawa 2001
Skubisz R., Funkcjonalność techniczna jako przeszkoda rejestracji znaku towarowego w prawie unijnym i prawie polskim [w:] Oblicza prawa cywilnego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Błeszyńskiemu, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2015
Skubisz R. Pytanie prejudycjalne w orzecznictwie ETS. Funkcjonowanie procedury prejudycjalnej w Polsce, red. C. Mik, Toruń 2006
Skubisz R., Własność przemysłowa w systemie prawa [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14A, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Skubisz R., Znaczenie wyroków prejudycjalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (na przykładzie prawa znaków towarowych) [w:] Księga jubileuszowa z okazji 100-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, red. K. Czub, Warszawa 2018
Skubisz R., Skrzydło-Tefelska E., Związanie sądu krajowego wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, wydanym na podstawie art. 234 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej [w:] Prawne problemy członkostwa Polski w Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Lublin 2005
Szczepanowska-Kozłowska K., Bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Sztoldman A., Ochrona prawna formy towaru lub opakowania znacznie zwiększająca wartość towaru, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/3
Tischner A., Kumulatywna ochrona wzornictwa przemysłowego w prawie własności intelektualnej, Warszawa 2015
Tischner A., Pojęcie wzoru przemysłowego, przesłanki zdolności rejestracyjnej i wyłączenia spod ochrony prawem z rejestracji wzoru przemysłowego [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Trzebiatowski M., Jaroszyńska-Kozłowska E., Dyrektywa o znakach towarowych po „liftingu”, „Monitor Prawniczy” 2009/1
Warner J., Trade marks: Hauck v Stokke: CJEU clarifies ‘nature of goods’ and ‘substantial value’ exceptions in relation to shape marks, „Journal of Intellectual Property Law and Practic” 2015, Vol. 10, Issue 2
Wernicka K., Poinformowany użytkownik w prawie wzorów przemysłowych. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2018
Wojcieszko-Głuszko E., Pojęcie znaku towarowego. Rodzaje oznaczeń. Kategorie znaków towarowych [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Zuzanna Ochońska
Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu gospodarczym i postępowaniu w sprawach własności intelektualnej
W postępowaniu przed sądem powszechnym często zachodzi potrzeba przedstawienia dowodów, które stanowią chronioną prawem tajemnicę przedsiębiorstwa. Konieczne więc jest istnienie mechanizmów ochronnych, które zminimalizują negatywne skutki ujawnienia tej tajemnicy, a jednocześnie nie będą stanowić ograniczenia jednej z podstawowych zasad procesowych, tj. jawności postępowania. Artykuł stanowi podsumowanie rozwiązań prawnych związanych z ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu przed sądem powszechnym, zarówno w sytuacji, gdy ujawniona ma zostać tajemnica stron lub strony danego postępowania, jak i podmiotu trzeciego, niezaangażowanego bezpośrednio w spór sądowy. Analizowane są dotychczasowe regulacje oraz wchodzące w życie w lipcu 2020 r. przepisy wprowadzające odrębne postępowanie w sprawach ochrony własności intelektualnej, w którym, w porównaniu do innych postępowań, problematyka tajemnicy przedsiębiorstwa została szeroko uregulowana. Autorka przedstawia także potencjalne konsekwencje braku ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w procesie, nie tylko na gruncie cywilnoprawnym, lecz także w ujęciu publicznego prawa konkurencji. Zaproponowane zostały również postulaty de lege ferenda, których celem miałoby być wyeliminowanie z praktyki sądowej całkowitego braku ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.
Słowa kluczowe: tajemnica przedsiębiorstwa, dane handlowe, postępowanie cywilne, postępowanie gospodarcze, postępowanie w sprawach własności intelektualnej, wymiana informacji niejawnych
Zuzanna Ochońska
The author is a doctoral student at Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, and a trainee attorney at law. ORCID: 0000-0002-9907-6149
Protection of Enterprise Secrets in Proceedings in Commercial Cases and Intellectual Property Cases
In proceedings before ordinary courts it is often necessary to present evidence which constitutes enterprise secrets protected by law. Therefore, protective mechanisms are needed to minimize the negative impact of such secrets being disclosed, without limiting one of the basic procedural principles, i.e. that of open proceedings. The article summarizes the legal solutions connected with protection of enterprise secrets in proceedings before ordinary courts, both when secrets of a party (parties) to the given proceedings and when secrets of a third party not directly engaged in a court dispute are to be disclosed. It analyses the existing regulations and provisions that entered into force in July 2020, introducing separate proceedings in intellectual property protection cases, where, compared to other kinds of proceedings, the issue of enterprise secrets was regulated extensively. The author also presents the potential consequences of lack of protection of enterprise secrets in court proceedings, not only based on civil law, but also from the point of view of public competition law. She also suggests legislative amendments aiming to eliminate cases of complete failure to protect enterprise secrets from the judicial practice.
Keywords: enterprise secret, commercial data, civil proceedings, proceedings in intellectual property cases, exchange of classified information
Bibliografia:
Affre J., Kozak M., Wawruch A., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniach przed Prezesem UOKiK, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2018/2
Bernatt M. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, D. Wolski, komentarz do art. 23, nb. 4, Warszawa 2018.
Bernatt M., Turno B., Zasada legal proffesional privilege w projekcie zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/1 (2)
Bolecki A., Wymiana informacji między konkurentami w ocenie organów ochrony konkurencji (między antykonkurencyjną koordynacją a prokonkurencyjną kooperacją), Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych, Warszawa 2013
Hoc S., Nowe prawo Unii Europejskiej w zakresie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/1
Jóźwiak S., Wymiana informacji między konkurentami jako praktyka ograniczająca konkurencję – kierunki rozwoju analizy prawno-ekonomicznej, Warszawa 2011
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, LEX/el. 2016
Kozłowska-Kalisz P., Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, Kraków 2006
Michalak A., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa. Zagadnienia cywilnoprawne, Kraków 2006
Noga-Bogomilska J., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w sprawach praktyk ograniczających konkurencję w polskim prawie antymonopolowym jako element zasady sprawiedliwości proceduralnej – wybrane zagadnienia [w:] Prawo konkurencji. 25 lat, red. T. Skoczny, Warszawa 2015
Ostrowska K., Stępień A., Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa według dyrektywy 2016/943 i jej implementacja do krajowych porządków prawnych na przykładzie Niemiec i Polski, „Monitor Prawniczy” 2019/12
Paśnik P. [w:] Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Komentarz, red. A. Piszcz, A. Stawicki, komentarz do art. 21, nb. 2, LEX/el. 2018.
Różyczka M., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu cywilnym – zagadnienia wybrane, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2019/1
Rząsa G. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, M.R. Sarbiński, komentarz do art. 80, nt 33, LEX/el. 2019
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, art. 1–505 (38), red. M. Manowska, LEX/el. 2015, nb. 3
Suchodolska H., Sprawozdanie z 4. warsztatów CARS pt. „Ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów” (16 maja 2013 r., Wydział Zarządzania UW), „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/3 (2)
Turczyn A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O. Piaskowska, komentarz do art. 251, nb. 3, LEX/el. 2020
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2016
Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji, red. K. Lis-Zarrias, P. Machnikowski, Warszawa 2018
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013
Włodyka S., Zagadnienia dowodowe w nowym Kodeksie postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1966/1
Adam Pązik
Szkoda wynikająca z naruszenia przepisów RODO. Wybrane problemy
Przedmiotem opracowania jest analiza pojęcia szkody na tle art. 82 RODO oraz zagadnień z tym związanych. Rozważania dotyczące tematu artykułu zostały poprzedzone prezentacją ewolucji uregulowań odpowiedzialności odszkodowawczej we wcześniejszych aktach prawnych odnoszących się do ochrony danych osobowych oraz judykatury i piśmiennictwa dotyczących tej problematyki. Następnie omówiona została interpretacja pojęcia szkody w orzecznictwie TSUE odnoszącym się do tzw. odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej. Na tej podstawie przeprowadzona została analiza przydatności dotychczasowego dorobku judykatury na gruncie roszczenia uregulowanego w art. 82 RODO. Artykuł kończą postulaty oraz wnioski de lege ferenda dotyczące interpretacji wymienionego pojęcia w sferze ochrony danych osobowych. Z przedmiotowego opracowania wynika, że dotychczasowy dorobek orzecznictwa TSUE i innych sądów unijnych w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej nie odpowiada w pełni celom RODO, a przede wszystkim nie wzmacnia ochrony danych osobowych jednostek. Odpowiednia interpretacja pojęcia szkody powinna zostać dopiero wypracowana przez TSUE. Szczególnie istotna jest tu właściwa wykładnia przesłanek zasadności roszczenia o naprawienie szkody niemajątkowej i wysokość zasądzanych zadośćuczynień.
Słowa kluczowe: RODO, ochrona danych osobowych, odszkodowanie, zadośćuczynienie, szkoda majątkowa, szkoda niemajątkowa, dobra osobiste
dr Adam Pązik
doctor of laws, research employee of the Institute of Law, Administration and Economics of the Pedagogical University of Krakow, arbitrator at the Copyright Commission, advocate, member of the Krakow Bar Association ORCID: 0000-0002-9297-6996
Damage Resulting from an Infringement of GDPR Provisions. Selected Issues
The paper analyses the notion of damage against the background of Article 82 GDPR and the related issues. The reflections concerning the subject of this paper are preceded by a presentation of the evolution of regulations on liability in damages in earlier legislative instruments concerning personal data protection, as well as in case law and literature on this subject. Then follows an interpretation of the notion of damage in CJEU case law on the so-called non-contractual liability of the European Union. On this basis, an analysis is conducted of the extent to which the existing case law is useful in the context of claims regulated in Article 82 GDPR. The final part contains proposals and conclusions relating to desirable legislative amendments and interpretation of the notion in point in the sphere of personal data protection. It follows from the present paper that the existing case law of the CJEU and other EU courts in the area of liability in damages does not fully correspond to the aims of the GDPR, the main shortcoming being that it does not strengthen the protection of individuals’ personal data. An appropriate interpretation of the notion of damage is yet to be developed by the CJEU. What is particularly important here is an appropriate interpretation of the conditions of justifiability of the claim for compensation for non-material damage and the amount of compensation awarded
Keywords: General Data Protection Regulation, personal data protection, damages, compensation, non-material losess, personal rights
Bibliografia:
Barcz J., Górka M., Wyrozumska A., Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2017
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex/el. 2015
Barta J. (red.), Markiewicz R. (red.), Media a dobra osobiste, Warszawa 2009
Barta P., Litwiński P., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Legalis 2016
Bierć A., Ochrona prawna danych osobowych w sferze działalności gospodarczej w Polsce – aspekty
cywilnoprawne [w:] Ochrona danych osobowych, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 1997
Fajgielski P., Glosa do wyroku SN z dnia 1 czerwca 2017 r., I CSK 597/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2018/10
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Lex/el. 2018
Gumularz M., Wpływ regulacji odpowiedzialności odszkodowawczej w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych na systemy prawa prywatnego państw członkowskich, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/5
Gutowski M. (red.) Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, Legalis 2019
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Lex/el. 2014
Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2019
Kühling J. (red.), Buchner B. (red.), Datenschutz-Grundverordnung/BDSG. Kommentar, München 2018
Litwiński P., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018
Lubasz D. (red.), RODO w e-commerce, Warszawa 2008
Olejniczak A. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2018
Olejniczak A., Radwański Z., Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2005
Oxford principles of European Union law, red. R. Schütze, T. Tridimas, Oxford 2018
Safjan M. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2012
Sakowska-Baryła M. (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych, Komentarz, Warszawa 2018
Strugała R., RODO a odpowiedzialność odszkodowawcza. Podstawowe problemy odpowiedzialności za szkodę spowodowaną nieprawidłowym przetwarzaniem danych osobowych, „Monitor Prawniczy” 2018/17
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej, red. A. Wyrozumska, Warszawa 2010
Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999
Zacharzewski K., Naruszenie dóbr osobistych przez instytucję finansową. Glosa do wyroku SN z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 358/07, „Glosa” 2009/2